Атаратын ызметтері.
Таырып. Экономикалы теорияны пні жне дістері.
Экономикалы теорияны пні туралы кзарастарды эволюциясы.
Экономикалы теорияны пні осыдан 300 жыл брын пайда болан саяси экономиямен байланысты болса да, біра осы кнге дейін бл сраты жауабына соы нкте ойылан жо.
Экономикалы теорияны пні туралы р трлі кзарастар бар.
Меркантилизм мектебіні кілдері экономикалы теорияны пні айналыс сферасы, байлы жинауды кздерін зерттеу деп есептеді.
Меркантилистер де, олардан кейінгі физиократтар экономикалы теорияны пнін байлы жинауды кзі ретінде арастырады.
К.Маркс пен В.Ленин саяси экономияны пні оамны даму барысындаы ндіріс, айырбас,блу жне ттыну сияты экономикалы атынастар болады деді.
Маркстік теория бойынша леуметтік –экономикалы атынастар меншіктік атынастара туелді, оларды сипаты орын алан меншіктікті сипатына арай алыптасады.Маркстік саяси экономия оамды ндірісті тапты сипатта арастырды. «Экономикс» кілдері экономикалы теорияны пні –шектеулі ресурстар дниесінде материалды игіліктер мен ызметтерде ндіру,лестіру жне ттыну кезіндегі жріс-трсын зерттеу деп санады.
Кптеген экономистер экономикалы теорияны пніне айырбас процесін ана жатызды.
Сонымен экономикалы теорияны пні негізінен экономикалы атынастармен байланысты.
Экономикалы теорияны пні-р трлі экономикалы жйелерде адамдарды ажеттіліктерін максималды анааттандыру шін, шектеулі ресурстарды тиімді пайдалану.
Экономикалы ойлар ертедегі дуірлерде алыптасты.Бізді эрамыза дейінгі IV-III асырларда Ертедегі нді ойшылы Каутилья айырбас саласын , тауарды баасына талдау жасамашы болды.
Экономикалы мселелерді Ежелгі Грек ойшылдары Перикл, Ксенофонт, Платон жне Аристотель арастырды, Ертедегі ойшылдарды экономикалы мселелерді зерттеулерінде бір- бірімен жйелі байланыс болан жо. Біра оларды арапайым мселелерді ою дниежзілік экономикалы ойды дамуына з серін тигізді. Алашы XV-XVII.. экономикалы ойды басты баыты трінде меркантимум баыты болды. Олар байлыты кзі айналыста, яни аша айналысында деп есептеді. XVIII. Физиократтар мектебі пайда болды.Олар байлыты кзі ауыл шаруашлыы деп тсіндірді.
Бл ілімні артышылыы -ндіріс процесін амтыды, ал кемшілігі-тек ауылшаруашылыымен шектеледі.
XIX.классикалы саяси экономия мектебіні кілдері лтты байлыы материалды ндірісте екенін тсіндірді.Бл мектепті німдері А.Смит,Д.Рикардо.Сонымен атар А.Смит «крінбейтін ол» принципін сынды.Экономиканы рынок реттейді.н теориясын ашты.
ХIX екінші жартысында Маркстік ілім пайда болды.Марксизм оамды тапты сипатта арастырды.Марксистер экономикалы атынастарды зерттеді.осымша н заын ашты.Марксизм ілімін социализм тсында басару жйесі 70 жылдан астам уаыт басшылыа алып отырды.
Экономикалы теорияны маржиналистік баыты экономикалы былыстарды негізінен шаруашылы жргізуші субъектілерді психиологиялы сезімдері арылы тсіндірді.Шеккі пайдалылы теориясын ашты.
XX .-да экономикалы теорияны дамуына лкен лесін осан аылшын экономисті Дж. Мейнарод Кейнс. Ол экономиканы реттеуде мемлекетті араласу ажеттігін сынды.
XIX . соы XX. басында институционалды -леуметтік баыт пайда болды. Оны кілдері Т.Веблен, У. Митчелл, Дж Гелбрейт.Бл теорияа сйкес экономикалы даму сипаты тек
рынокты зі ана емес, рынок тек бір блігі болып табылатын экономикалы институттарды жйесі.
Экономикалы теорияны алыптасуы мен дамуына з лестерін осан кейбір мектептермен баыттарда жне экономистерді атап ттік.
Экономикалы былыстарды зерттеу тсілдері жне
атаратын ызметтері.
Экономикалы теорияны атаратын ызметтері:
1.Танымпазды (макроэкономикалы жне микроэкономикалы блыстарды, оларды даму задылытарымен танысады).
2.Тжірбиелік ( экономикалы ілімдерді талдап, сыныстарын тжірибеде пайдаланады).
3.Методологиялы (экономикалы теория экономикалы ылымдар жйесіндегі базисті ылым ызметін атарады).
Барлы экономикалы былыстарды зерттеуге тн діс-диалектикалы діс.Экономикалы былыстар рашан даму стінде.Кейбір былыстар жойылып жатса, екіншілері жаадан пайда болуда.
Экономикалы теорияны зіне тн зерттеу тсілдері:
1.ылыми абстракциялау
2.индукция жне дедукция
3.анализ жне синтез
4.тарихи жне исынды
5. математикалы дістер
6.статистикалы тсіл.