Таырып 12: Жастар леуметтануы

1.Жастар: ымы, леуметтанулы концепциялары. Жастар мдениеті.

2.Мемлекеттік жастар саясаты.

3.рпа: сабатасты механизмі.

азіргі заманы леуметтану маызды салаларыны бірі - жастар леуметтануы. Бл таырып те крделі болып табылады жне біратар амтиды аспектілері: осы жас-психологиялы сипаттамасы жне социологиялы трбиелеу мен білім беру, отбасы жне ауымдасты ыпалы мен біратар мселелері баса. Атап айтанда, ткір жастар мселесі жне оларды оамды мірге рлі тр кейінгі айта Ресейде. леуметтік рылымын сер жйелі дадарыс айта жне КСРО ыдырааннан шиеленісе басынан оам мен нарыты экономикаа кшу, рине леуметтік згеруіне келді Крікті, дстрлі ндылытарды айта ойлау. Массасы дегейінде конкурсы Кеес сана, лтты деп аталатын «Батыс» мндері ммкін емес тікелей абыржу жадайына адамдарды кеп сопайды жастарды мні лем сер, ол арама-айшы жне ретсіз болып табылады.

Жастар леуметтану леуметтік филиалдарыны бірі ретінде білім Хрущев жылымы кезінде айта рылды. Оны басында бл елеулі зерттеулер бкіл ауымын алыптастыру сйенген 20 жыл.

Бл догматикасы бар ащы келіспеушілік осы кезе ішінде болды лемні абылдау немесе одан кем астам жастар леуметтану негіздері аланды Зерттеуді туелсіз желілері. Жастар трысынан зерттелген Е мір жоспарлары, ндылытарды, мінез-лы ынталандыру мектептен ндіруге мірді трлі салалардаы, оларды бос уаыты мен жмыс, кнделікті мірде жне кнделікті мір жымдары. Бірте-бірте осындай тиісті тжырымдамалы аппаратын рылды ылыми-зерттеу (ылыми білімді іс жзінде базалы) жне оны metodologiya- наты апаратты жинау жне талдау ралдары.

80 жылдары айтарлытай зерттеулер баыттарын кеейтті, олар жаа авторларды жне топтарды амтиды. Ммкіндігі бар р трлі айматарда жастарды проблемаларын салыстырмалы талдау.

Жастар леуметтану - зерттеу оамтану филиалы леуметтік ауымдасты, сіресе леуметтендіру жне білім беру сияты жастар ересек мірге, леуметтік сабатастыын процесін енгізу рпа жне аа рпа мралы жастар білімі мен тжірибесі, сіресе сурет жастарды мірі, оны ішінде, оны мір жоспарлары мен ндылытарды алыптастыру ксіби, леуметтік мобильділік, леуметтік рлдерді орындау, оны ішінде жастарды трлі топтары.

Білім Кон Ресей академиясыны академигі деп жазады: «жылы Жастар леуметтану жастарды проблемаларын зерттеу фокусталады леуметтік топ, леуметтік рылымы (SN з орны мен рлі Иконникова, VT Lisowski), Жастар адам болып дерісі (JS Con), маманды тадауа леуметтік айырмашылытарды сері жне леуметтік жастар насихаттау жне ндылы бейімделуіні жйесі туралы, оны сері (М. X. Titma), жмыс, отбасы жне жастар проблемаларын арай, сіресе жастарды кзарасы соавт.

Гуманитарлы кешенді бадарламасын жзеге асыруа тырысып мемлекеттік дегейде леуметтендіру стсіз болды. Бгін, бір гуманитарлы білім беру жйесі іс жзінде жо, жне жеке бастамалар осы саладаы, эксперименттік немесе жеке білім беру жзеге асырылады мекемелер, ресейлік жас тек бірнеше ірі топтарын амтиды алалар. Мектептерді кпшілігінде, гуманитарлы леуметтендіру шектелген гуманитарлы стандартты жиынтыы деп аталатын «сыныптан тыс кп емес жмыс «, мдени ндылытарды жастарды амтиды еді, анша зін-зі ойын-сауы пайдасына, оны ішінде алыс осылады. Емес, сирек коммерциялы сипаттаы (деп аталатын «элита гуманитарлы леуметтендіру Білім беру «), жне байланысты адам леуметтену жне одан айтарлытай сипаты табыс студент ата-аналары немесе жас адам.

Бір жаынан, электр рылымдар жо, бл шын мнінде тсінеді емес, Халыты мдени дамуына жеткілікті назар іске асыру ммкін емес осылайша, леуметтік жобалар мен, жне дадарыстан шыу. Екінші жаынан, коммерция тере мдени міріне е трлі салаларда еніп отыр. Нормативтер мен жоары мдениетті мні танымал мдениет лгілерін орташа ауыстырды.

Теориялы жастарды леуметтану негізгі проблемалары мен практикалы маыздылыы мынадай: леуметтік жастарды рлі мен орны зерттеу оамны дамуы, жастарды трлі топтарыны «леуметтік портреті» талдау, Зерттеу срау, мдделері, ажеттілігін, ндылытар, леуметтік мірді барлы салаларында жастарды міттерін; белсенді алыптастыру мірлік станымы, мір салты жне мінез-лы; бейімделу ерекшеліктері р трлі леуметтік салаларда; жастар мен анытау мір жоспарларын зерттеу оларды іске асыру шін отайлы жадайлар; л. еуметтік ызмет резервтеріні зерттеу рекетсіздіктен жне себептері, леуметтік басару жастарды осу жне р трлі дегейлерде зін-зі басару; моральды жне психологиялы анытамасы жмыстар мен жмыссызды дайын, жне т.б. «Жастар социологиясы»: кітабында жастар «леуметтану ылым салынан ретінде ш зара байланысты дегейлері:

1) жалпы дістемесі кзарас негізделген леуметтік былыс ретінде жастарды білу;

2) арнайы-теориялы Ерекшелігі, леуметтік-демографиялы жастар рылымы топ, сіресе оны сана мен мінез-лы, жасы жне психо-леуметтік ерекшеліктері мір салтын рдісі мні бадарлау;

3) эмпирикалы социологиялы негізінде талданады міріні трлі салаларында наты фактілерді зерттеу.

Жастарды кез келген санаттаы зерттеу, оны мір рбір аспектісі мен іс-шаралар міндетті барлы ерекшеліктер бірінші білдіреді «Жастар» тжырымдамасы, ауылды, алалы, кейбір зерттелген топтар (жмыс, студент жне баса да оамдасты жастар), ол зін-зі анытау тжырымдамасы абылданды, жастар мір среді жне жмыс істейтін леуметтік жадай.

Бл, атап айтанда, шекарасын итерііз алай байамай оай ылыми-зерттеу процесінде жастар леуметтанушы кзарасы бл емес, анытайды жас тобы, сондай-а белгілі бір леуметтік-демографиялы сияты бір жаынан, сипатталады топ, оны тн алдын алу, психологиялы жне физиологиялы ерекшеліктері оамды мірде дайындау жне енгізу байланысты іс-шаралар, леуметтік механизмі; баса, оны субмдениетіні, ішкі бірге саралау, оамны зекті леуметтік блімшесі.

Арнайы жастар шін ылыми, социологиялы кзарас оамны тобы, сондытан бкіл кешенін арастыру, кздейді мн-жайлар мен жастарды мір сру, атап айтанда, тсілі.

Жастар социологиясы те тыыз саласына байланысты леуметтану: бл скери леуметтану, білім леуметтану, алалы, нер жымы, мдениет, дебиет, жеке басын куландыратын, баралы коммуникация, медицина жне оамды денсаулы сатау, мораль, халы, білім беру, оамды пікір, йымдар, саясат, ы, дін, ойын-сауы ауылы, отбасы, ебек, басару, дене шынытыру жне спорт.

Сондытан жастарды мселесі трысында ом, оны негізгі сипаттамалары, рылымды згерістер мен згерістер жне оны белгілері бар, белгілі бір леуметтік топа сондай-а - сараланан асиеттері. Бл Ресейді жастар мселелері негізінен екенін атап ткен жн жне азіргі заманы лемде орын алып объективті процестерді: урбанизация, оам зейнеткерлер лесін лайту, егде жастаы адамдар жасы, туу азайды, жне таы басалар. Сонымен атар, жастар мселелері Ресей з ерекшелігі бар жне орыс шынды жанама жастара атысты саясатын жиынтыы.

Бгінгі жастар те иын, оны пайда теді ескі ндылытар мен жаа леуметтік арым-атынастарды алыптасуына бзу шарттары. Сондытан болашата сананы шатасуы, пессимизм сенбеушілік.

Бізді міріміз бгін аламды згерістерге белгіленген оамда, леуметтік сана, бізді азіргі жолы іріктеу Бізді болаша дамуы байланысты болады. рине, азіргі заманы мектеп тлектеріні тадау оларды болаша мемлекетті негіздерін алайды жне бл тадау, мірлік ндылытары Ата-аналар, малімдер - Жастар аа буын кмегімен рылады. Біра Мнда айшылы бар: аымдаы жастар млдем жаа мір сретін болады шарттары, жне олар аа рпа туралы білеміз? Бізді ата-аналар тіпті елестете алмаймын оны табыс, сондытан 21-ші асырда мір дайындалан схемасы бар болуы ммкін. лбетте, сіз олар жо, жас толы туелсіздігін беру керек наты адамдар сияты жмыс істеу ммкін емес. дамып арасындаы айшылы оны абылдауа оамны дайындыын зін-зі сана мен дрежесі жне оны одан рі зін-зі дамуына ыпал - е іргелі бірін шін талпынысын алыптастырады оамды мірді арама-айшылытар тратылыын олдау жне траты зін-зі жааруына сол уаытта. ма немесе баса бір арай осы жаарту ммкіндігі оамды йым ескере жастарды наты ажеттіліктерін жне мдделерін алады.-дан Бгінгі жастарды ны, бл болашата жне болашаа байланысты андай маызды ттастай аланда оам, сондытан ол осындай леуметтік пайдалы ндылытарды рметтеу маызды бл алдыы есе болан, ол мгілік болып табылады. A жастарды сенімсіздік, оны ндылытар - оларды болаша сенімсіздік. Бізді міріміз бізді бгінгоам згерту керек екенін, сондай-а брын бірдей емес. Біра Сіз бл шін не істеу керек? Е алдымен, тек тере соттау рбір оам тбегейлі жаарту ажет суде бір барлы салаларында тбегейлі згерістер жо елестету ммкін емес ру жаппай энергетика, оамды мірі. Жаарту процессі, сондай-а брын-соды болмаан суін кздейді жастар, сондытан бай шыармашылы лесі. Жастар сондытан оамны болашаы рашан е жаын жне тікелей арым-атынас, жауапкершілік пен автономия арттыру курсын абылдауа тиіс, жастарды ытары мен ммкіндіктерін кеейту. Соында, проблемаларды табысты шешу кілті - сзбен жне іспен тыыз бірлігі.

азастан Республикасыны мемлекеттік жастар саясатыны негізгі масаты - жастарды азаматты, леуметтік дербес тлалы алыптасуын жзеге асыру шін ажет ыты, экономикалы, йымдастырушылы жадайларды жасау мен ныайту. Ала ойан масаттарды жзеге асыру жастар саясатыны мына баыттарына басылымды беруді кздейді:

Ø 1. Жастар бойында патриотизмді алыптастыру, жастарды ізгілікті рі рухани дамуы.

Ø 2. Ебек, білім беру жне денсаулы сатау саласындаы жастарды леуметтік ытарын амтамасыз ету.

Ø 3. Жастарды леуметтік-экономикалы ажеттіліктерін дербес жзеге асыруына жадай жасау.

Ø 4. Жастарды денесін шынытырып, интел- лектуалды дамуына жадай жасау.

Ø 5. Жастарды оамды игі бастамаларын олдау мен ынталандыру.

Ø 6. азастанды жастарды халыаралы мдени, экономикалы, ылыми жне білім беру проестеріне тарту. Мемлекеттік билік органдары тарапынан жастар саясатын алыптастыру мен іске асыру мселесінде бірттас кзарас алыптастыру тмендегі басты аидалар мддесіне орай іске асырылуы ажет:

Ø жастар мселесіндегі демократиялы, жас азаматтарды ытары мен бостандытарын сатау;

Ø ркендеу мен жаашылды;

Ø траты негіздегі масатты, наты рі тиімді іс-имыл;

Ø жалпыа ортаты - барлы жастарды жынысына, лтына, леуметтік жадайына жне діни станымына ара- мастан жаппай амту;

Ø жас шамасы мен леуметтік ртектілік проблемалары ескерілетін сараланан кзарас;

Ø жастарды леуметтік жаынан нерлым аз оралан блігін, соны ішінде, мгедек балаларды, денсаулыы дімкс балаларды, жетім балаларды, кп балалы, жадайы нашар отбасыларындаы балаларды тікелей орау жне олдау. Жастар саясатын алыптастырудаы осы басты аидалар занамалы жне атарушы билікті орталы жне жергілікті органдары тарапынан ескеріліп, оларды ызметтерін баалауды бір лшеміне айналуы тиіс.

Осы принциптерді сатау мемлекеттік жастар саясатында жйелілікті алыптастырып, бірттас рі наты маына береді жне ажетті тарихи сабатастыты амтамасыз етеді, оны негізгі баыттарын іске асыруда бірыай дістемелік пен станым жасауа ммкіндік туызады. Мемлекеттік жастар саясатын жзеге асыруды кезедік сипаттаы іс-имылдары мынадай негізгі баыттарды арастырады:

v жастарды ытары мен бостандытарыны саталуын амтамасыз ету;

v білім, ебек жне жмыспен амту саласындаы кепілдіктермен амтамасыз ету;

v жастарды ксіптік, рухани жне дене трбиесіні дамуына жадай жасау;

v жас таланттарды олдау мен шыдау;

v жастара леуметтік кмек крсету мен азіргі жадайа бейімделу жйесін алыптастыру;

v балалар мен жастар бірлестіктерін дамытуа жрдемдесу.