Азіргі заманы нарытарды леуметтік рылымы

 

Ебек леуметтануы - XX асырды 50-60 жылдарындаы кейбір француз леуметтанушыларыны ебектерімен байланыстырылатын ым, олар индустрия леуметтануындаы зауыта байланысты негізгі баытты (негізінен аылшын-саксонды) жаа бір сын тезіне алды. Бл дебиетке К.Маркс бір жаынан жмысты йыдастырудаы, технологиялардаы жне дірістегі згерістер мен екінші жаынан жеке басты шеттету тапты жне леуметтік-саяси атынастар арасыдаы байланысты табуа тырысан байланыстар алпына келтірілді. Аымны негізгі кілдері Жорж Фрэдман, Мишель Крозье, Пьер Навиль, Алан Турэн жне Серж Малле, оларды ебектеріні кпшілігі аылшын тіліне аударылан. Маллені ебектері жаа жмысшы табыны дниеге келгені туралы маызды пікірталаска трткі болды. Біра ебек леуметтануында детте бола беретініндей, оны дстрлі станымдар мен соыр сенімдерге сыны техникалы жне технологиялы детерминизммен шектелді. Оларды солшыл баыттаы аылшын зерттеулері мен ой аымына ыпалын азір біліктілік жне білікті жмысшылар саныны ысаруы, ебек процесі, постфордизм жне икемді жмыспен амту туралы кейініректегі айтыстармен тмшаланды. Майкл Роузды "Servants of Post-Industrial Power?" (1979) атты ебегі осы ылыми баытты тарихы мен теорияларын, жмыстарын талдауды аылшын тілінде жазылан тамаша лгісі болып табылады.

Ебек леуметтануы – ебекті адамны жне оамны мір сруіні негізгі шарты ретінде арастырады. Ебек, е алдымен, адам мен табиат арасында болатын процесс, онда адам з рекетімен табиатпен екі ортадаы зат алмасуды реттеп, баылап отырады. Ол адамдар мен оамны мір сруіне ажетті игіліктерді ндіруде біріккен жне жымды рекет ретінде крініс береді.

Ебек нарыы леуметтануы жмыспен амту атынасы проблемасын зіндік теориялы базаа сйене отырып, леуметтік-ебек атынастары трі ретінде аныталады.

Жмыспен амту атынасы мынадай элементтерді амтиды:

ü жмыс пен жмыс кшін іздеу;

ü жмысшыларды жалдау жне босату тртібі;

ü ебек мні мен мазмны;

ü кадрларды ндірістен тыс жерде жне жмыс орындарында оытып дайындау жне т.б.

П. Дерингер жне М. Пиорені жасаан келесі адамы «екі жаты ебек нарыы» тжырымдамасы болды, бл жерде нары екі блікке блінеді: алашы жне осымша.

Алашы ебек нарыында жмыстар келесі белгілерімен сипатталады:

v траты жмыспен амту жне жмысшыны алыпты жадайы;

v жалаыны жоары дегейі;

v айын трде аныталан ксіби суі мен жылжуы шін ызмет баспалдатарыны болуы;

v жмысшыларды жоары жіктелімін талап ететін алдыы атарлы технологияларды олдану;

v кшті жне тиімді ксіподатарды болуы.

осымша ебек нарыына мынадай белгілер тн:

v кадрларды жоары аымдыы;

v жалаыны тменгі дегейі; іс жзінде ызмет баспалдыымен жылжу жо;

v технология ескі жне ебекті кп талап етті;

v ксіподатар болмайды.