Жайытаы нысандарды жаырта ала ма?

Егемен азастан».

Жекешелендіруді жааша жадайы

Бейнелеп айтанда, бгінгі кні ел экономикасын жекешелендіруді шінші толыны тербетіп тр десе де боландай. Атап айтанда, бірінші толын егемендікке ол жеткізген кезден кейін жаалауа соса, екінші толын кні кеше, яни 2014-2015 жылдары жргізілді. Мны екеуінде де науанны зіне тн иірімдері мен ерекшеліктері жне зіндік иындытары, тіпті, «ттеген-ай» дегізетін тстары кездескені жасырын емес. Ал биылы жылдан бастап республикамызда 2016-2020 жылдара арналан жекешелендіруді кешенді жаа жоспары жзеге асырыла бастады. шінші толын дегеніміз, міне, осы да.

Бл мселеде алдыы кезедерде жептуір тжірибе жинаталанын ешкім жоа шыара алмайды. Соны брі жаа толын, жааша жадай кезінде пайдаа асатынына да кмн жо. Дегенмен, биыл ола алынан кешенді жаа жоспара тн басымдытар кандай екенімен де оырмандарды хабардар ете кеткенні артытыы жо шыар. Бір сзбен айтанда, бл жетілдірілген жаа, ты рі соны дістер деуге болады.

Осындай жолдармен инвесторларды ке ауымын тарту ажеттілігі туындайды. Оны басты жолы жекешелендірілетін нысандара инвесторларды ызыушылыын туызу екендігі де басы ашы мселе. Оны апараттарды барынша молдыымен жне жан-жатылыымен, жетер нктесіне жеткізу блек гімені еншісі. айткенде де жекешелендіруді кешенді кезеіндегі тпкі масат нысандарды бсекеге абілеттілігін ктеру болма. Осылайша нарыты ортаны крсетілген мерзімде толытай алыптастыру ажеттілігі талас туызбайды.

Орал ірінде бл істі бгінгі жай-кйі андай? Сараптамалы мааламызда осы сауала жауап айтарса па деген ойдамыз. Алдымен аймата квазимемлекеттік сектор мен мемлекеттік нысандарды жекешелендіру бойынша айтуа трарлытай істер ола алынанын айтымыз келеді. Сонымен бірге мемлекет иелігінен алу жніндегі мселе де кемшін алып жатыр деуге еш негіз жо.

Осы орайда облыста 2014 жылы мемлекетті атысу лесі бар коммуналды меншіктегі кейбір ксіпорындар жне «Орал» леуметтік-ксіпкерлік корпорациясы» К» А-ты зырындаы екі нысан сатыланын айтан жн. Тадау неге на осы корпорацияа тсті? Бл сауалды жауабы те арапайым. йткені «Орал» леуметтік-ксіпкерлік корпорациясы, з атауынан крініп транындай, ірді леуметтік-экономикалы трыдан тезірек дамуына жептуір ыпалын тигізіп отыран рылым. Оны ызметі бсекеге абілетті жобаларды жзеге асыруа баытталан. Корпорацияны басты акционерлеріні бірі облыс кімдігіні аржы басармасы болуы да жекешелендірілген нысана деген сенімділікті ныайта тседі.

Ендігі жерде ол з ызметін инвестициялы жобаларды жзеге асыру жніндегі келісімшарттар негізінде атаруа тиіс. Бл трыда он бір бірліктен тратын еншілес компанияларды акциялары мен атысу лесін бсекелестік ортаа беру жнінде йарымдар жасалды. Егер мысалдармен бедерлесек, «Жайы-Недра» ЖШС лесіні 49 пайызы серіктестікті зге атысушыларынан атысу лесін сатып алуа басымды ыы бар серіктестікке сатылан.

Сонымен бірге «рылыс м», «Нр-Батыр», «EVRO-Батыс» ЖШС-теріні лестері де осындай жолдармен жргізілуде. Бларды бріні биылы ызметтері жалпыа пайдалы кен ндіруге баытталан. Сонымен бірге, 2016-2020 жылдара арналан жекешелендіруді кешенді жоспарына сйкес ірде 2017-2020 жылдар аралыында «Желаев мтасы», «Миргород мтасы» жне «Licorice Kazакhstan» ЖШС лестерін ткізу жоспарланан. Сондай-а, «Орал» шаын аржылы жымы» ЖШС-ні елу бір пайыз лесі dosreestr.kz-да электронды аукцион арылы сатуа шыарылма.

ірдегі жекешелендіруді жааша жйесі туралы сз озаанда мндаы кейбір нысандарды сенімгерлік басаруа беру бойынша тендерлер ашы ткізілетінін креміз. Мны басты мысалы «Батыс су арнасы» ЖШС болып табылады. Батыс азастан облысты энергетика жне трын й-коммуналды шаруашылыы басармасыны басшысы Бауыржан Талдыбаевты млімдеуінше, оан атысушыларды саны небрі екеу болан. Оларды бан дейін атаран ызметтері мен жаттарын мият араан арнайы комиссия «Водные ресурсы-Маркетинг.Уральск» ЖШС жеімпаз деп таныды. Соан сйкес аталан серіктестікке «Батыс су арнасы» ЖШС сенімгерлік басаруа берілді. Ал бл серіктестік «Водные ресурсы-Маркетинг.Чимкент» ЖШС-пен келісімшарт бойынша жмыс істейді екен.

Шымкент аласындаы кнігі ксіпорын 1998 жылдан бері аталан саламен айналысатын крінеді. Бан дейінгі деректерге сйенсек, оларды жмыс сапасына да ешандай сын-пікір айта алмайсыз. Жмыс дерісіне де бгінгі заман талаптарына жауап бере алатын озы технологияны пайдаланып жргені аарылады. Сйтіп оларды алдыы жылы табыстары 3,5 миллиард тегені рапты. Инвестицияны игеру крсеткіштері бойынша да алдыы атардан крінген. Ендеше, бл здік отанды компания бан дейінгі «Батыс су арнасыны» ызметін жаа сатыа ктереді жне жмыс сапасын жасартады деп сенгіміз келеді. Бл ретте ксіпорын ызметкерлеріні бан дейінгі жмыс орны сатала беретіні айтпаса да тсінікті. ысасы, сенімгерлік басарушы жаырту жмыстарын жіті жргізіп, жаа жмыс кздерін табады деп ктілуде.

Биылы 2016 жылды 19 атары кні Батыс азастан облысты кімдігі кешенді жоспара сйкес бсекелес ортаа берілетін коммуналды меншіктегі йымдарды тізбесін бекіту туралы аулы абылдады. Осы тізім бойынша нары айдынына он екі мекеме баыт алды. Бл ретте рбір жергілікті атарушы орган ауданды коммуналды млікті жекешелендіруге з тарапынан шешім абылдай алады. азіргі тада бюджеттік шыындарды ысарту аясында мемлекеттік зады тлаларды отайландыру жмыстары жргізілуде. Бл баытта 2014-2015 жылдар аралыындаы облыста ш мекеме таратылып, ш мекеме айта рыланын да айта кеткенні артытылыы бола оймас.

азіргі тртіп тмендегіше болып отыр. Квазимемлекеттік субъектілер ызметі аталан тізбеге сйкес келуге тиіс. Мндай сйкестендірулер барлы басарушы органдар здеріне баынышты зады тлаларды тізбеде кзделмеген ызмет трлерін оларды жарылы жаттарынан алынып тасталуы арылы жргізілмек. Осындай жмыстар жоарыда айтылан Орал леуметтік-ксіпкерлік корпорациясына баынышты 11 нысан бойынша да жзеге асырылуы тиіс, деді газет тілшісіне Батыс азастан облысты аржы басармасы басшысыны орынбасары Фарида Раджапова

азіргі уаытта ірде млікті жария етуге атысты жмыстар жйелі жргізіліп келе жатанына кз жеткізу иын емес. Мнда 2014 жылды 1 ыркйегінен 2016 жылды атарына дейін жалпы ны 1,7 миллиард тегені 235 нысаны жарияланан. Талдаулар оны 101-і трын й болса, 134-і трын емес жайлар екенін крсетеді. Жария ету науаныны аяталуы жалпыа бірдей кірістер мен шыыстарды жариялауды басталуына тспа-тс келгені млім. Осы жариялау екі кезеде тетіні де ешкімге пия емес. Натыра айтанда, бірінші кезе 2017 жылдан басталып, бан мемлекеттік ызметшілер мен квазимемлекеттік секторды жне бюджеттік йымдарды ызметкерлері мен жмысшылары тартылма. Ал 2020 жылды 1 атарынан бастап бл іске алан барлы азаматтар атысатын болады.

азіргі кезде жекешелендіру дерісін екі нсада ткізу тжірибесі орныып келеді. Мны біріншісі ксіпорындарды аукциона салып, бааны тмендету немесе жоарылату арылы сату болса, екіншісіне коммерциялы тендер ткізу тсілі тн. Осындай жолдармен алдаы жылы облыста ш нысан сатылан. Блар тиісінше №3 алалы монша, Жааала ауданындаы «Бірлік» асыл тымды мал зауыты жне «Орал -Жер» ЖШС. Ал ткен жылы коммерциялы тендер бойынша облыста «Саламатты мір салтын алыптастыру орталыы» мемлекеттік азынашылы ксіпорыны 17 миллион тегеге сатылды.

Алайда осы 2015 жылы жекешелендірілетін нысандар тізіміне енгізіліп, сатылады деп белгіленген «Ажайы» футбол жне спорт клубтары сатып алушыларды жотыына жне табылмауына байланысты сатылмай алды. Бл арада рине, сатып алушы жо болса, не айран деп шарасызды танытуа бден болады. Екіншіден, бларды сатылмай аланын айыптауа да еш негіз жо секілді крінеді. Дегенмен, жоарыда айтып ткеніміздей, дл осы арада бизнесмендер мен ксіпкерлерді нарыты ортаа тартуды тталары толытай табылды ма екен деген ой да клденедей береді.

Кім біледі, жеке инвестор тартуды тиімді тсілдері тередетіліп таратыла тссе жне оларды ызытыра алатындай адамдар ойдаыдай жасалан жадайда ммкін блай болмас па еді. Мндай жадайда облыста биыл сатылуа шыарылатын нысандарды жекешелендіру дерісінде бан дейін жіберілген кейбір кемшін тстар мен стірттіктерден саба алынса игі. Тек мірше кзарас басым тскен кезде ана нарыты ортаны тезірек алыптастыруа жол ашылма. Тек осындай жадайда ана оларды бсекеге абілеттілігі арта тспек. Мны инвесторлар шін де, ел экономикасы шін де, жне трындар шін де пайдасы бар деп білеміз.

Темір САЙЫН,

«Егемен азастан»