Азастан Республикасындаы жекешелендіру жне мемлекеттік меншіктен шыару

Соы жылдары азастанда жекешелендіружне мемлекеттік меншіктен шыаружнінде кешенді шараларды жзеге асырылуыны нтижесінде меншік атынастарында жне коммерциялы іс-рекетті йымдастырушылы-ыты формаларында біратар згерістер болып тті, соны ішінде:

— меншік формаларыны кп трлілігі;

— жеке меншікті азастан экономикасындаы меншікті негізгі формаларыны біріне айналуы;

— халы шаруашылыыны барлы салаларында дерлік мемлекеттік меншік монополиясын жеу;

— нары инфрарылымы мен меншікті жаа формаларына ызмет крсететін механизмдерді алыптасуы.

Мемлекеттік меншіктен шыару— бл мемлекетті экономикадаы шамадан тыс рлін бседетуге баытталан мемлекеттік меншікті айта алыптастыру жніндегі шаралар жиынтыы. Мемлекеттік меншіктен шыару монополизмді жеуге, бсекелестік пен ксіпкерлікті дамуына баытталан.

Мемлекеттік меншіктен шыару шаралары жекешелендірумен тыыз байланысты райды.

Жекешелендіру— бл меншікті жекелеген азаматтар мен зады тлаларды жеке меншігіне беруде крініс табатын мемлекеттік меншіктен шыару баыттарыны бірі.

азастан Республикасындаы 10 жыл аралыында мемлекеттік меншіктен шыару жне жекешелендіру рдістерінде райсысына зіндік масаттары мен міндеттері тн трт кезеді бліп крсетуге болады. Бл рдістерді басталуы азастанны туелсіз мемлекет ретінде алыптасу кезеіне сйкес келеді.

I кезе 1991-1992 жылдарды амтиды. I кезедегі жекешелендіру рдісіні негізгі баыты болып, ксіпорындарды жымды немесе акционерлік меншікке беру, бл ксіпорындарды ебек жымдарына жеілдіктермен жне сауда, ызмет крсету объектілерін сату (соны ішінде трмысты купондар) жолымен жзеге асан орталытанан-жоспарлыдан нарыты экономикаа ту талаптарын амтамасыз ету масатында ке масштабты мемлекеттік меншіктен шыару табылады.

II кезе 1993-1995 жылдар аралыын амтиды.

Берілген кезе 1993 жылды 5 наурызындаы азастан Республикасы Президентіні Бйрыымен бекітілген «азастан Республикасындаы 1993-1995 жылдара деген мемлекеттік меншіктен шыару жне жекешелендіруді лтты бадарламасына» сйкес жзеге асырылды.

Жекешелендіруді екінші кезеіндегі бадарлама институционалды реформаларды негізгі баыттарын анытады:

— Кіші сауда ксіпорындары, коммуналды шаруашылытар, трмысты ызмет крсету аукциондары мен сайыстары арылы жзеге асырылан «кіші жекешелендіру».

— Инвестициялы жекешелендіру купондары шін 200-ден 5000-а дейін жмысшылары бар орташа ксіпорындарды «жалпылама жекешелендірілуі».

— Ірі жне уникалды мліктік кешендерді (5000 адам жмысшылары бар ксіпорындарды) жеке жобалары бойынша жекешелендіру.

— «мемлекеттік ауыл шаруашылы ксіпорындарыны жекешелендірілуі».

Жекешелендіруді III кезеі 1996-1998 жылдарды амтып, №246 1996 жылды 27 апанынан азастан Республикасы кіметіні жарысымен бекітілген «1996-1998 жылдардаы азастан Республикасындаы мемлекеттік меншіктен шыару жне жекешелендіру Бадарламасына» сйкес жзеге асырылды. Бл кезені негізгі масаты болып, жекешелендіру рдісін аятау жолымен азастан Республикасы экономикасындаы жеке меншік секторды басымдылыына ол жеткізу жне бекіту табылды.

IV кезе 1999-2000 жылдарды амтып, №683 1999 жылды 1 маусымынан азастан Республикасы кіметіні жарысымен бекітілген «1999-2000 жылдара Мемлекеттік млікті жекешелендіру жне басару тиімділігін ктеру бадарламасына» сйкес жзеге асырылды.

V кезе Бадарламасыны негізгі масаты болып, мемлекеттік млікті жекешелендіру жне басаруды ыты негіздерін жетілдіру, мемлекеттік млікті сайысты жекешелендіруді басару жне амтамасыз ету тиімділігін ктеру, есебін арттыру болып табылды.

1991-2000 жылдары жалпы республика бойынша мемлекеттік млік пен жекешелендіру Комитеті жне оны облысты блімшелері мен мемлекеттік меншік объектілеріні 34,5 мыы жекешелендірілді.

 

Жмыс туралы апарат - азастан Республикасында жеке меншікті алыптасу мселесі

Таырыбы: азастан Республикасында жеке меншікті алыптасу мселесі

Мазмны (Жоспар): КІРІСПЕ. I МЕНШІК ТЕОРИЯСЫНЫ НЕГІЗДЕРІ. 1.1 Меншік теориясыны экономикалы негіздері. 1.2 Меншік формалары мен жеке меншікті экономикадаы ролі. II азастан Республикасында жеке меншікті алыптасу ерекшеліктері. 2.1 Жекешелендіруді негізгі масаты мен міндеттері. 2.2 Ксіпкерлікті дамытудаы жеке меншікті ролі ОРЫТЫНДЫ. ПАЙДАЛАНЫЛАН ДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ. дебиеттер тізімі:

1. Доалова Г. Н. азастандаы мемлекеттік меншікті жекешелендіру тжірибесін талдау жне жаа рылымдауды міндеттері. Алматы “Экономика” -1998ж, 3-83 б. 2. Байтуанов Ж. М., уелбаев С. Ш. Нарыты экономика. Алматы – 1995ж., 138-146 б. 3. Жнісов Б. А., Ммбетов . Е., Байжомартов . С. Нарыты экономика негіздері. Алматы-1994ж, 6-36 б. 4. Нралиев . Р. азастан экономикасы. Алматы “аза университеті” 1999ж.., 184-188б 5. Тлемісов О. Реформаларды экономикалы тиімділігін жне мемлекеттік басару жйесін баалау. Алматы “Экономика” 2001ж, 19-30 б. 6. Мейірбеков А. ., лімбетов . . “Ксіпорын экономикасы”. Алматы “Экономика”2003ж., 43-48б. 7. Р Конституциясы. Алматы “Жеті жары” 2000ж 8. Н. . Назарбаев. “азастан – 2030”. Барлы азастандытарды сіп-ркендеуі, ауіпсіздігі жне л-ауатыны артуы. Ел Президентіні азастан халына жолдауы. Алматы – 2001ж.,83-84б. 9. Муленова С. С. “Экономикалы теория”. Алматы “Экономика” 2004ж. 43-48 б. 10.Шеденов . ., “Жалпы экономикалы теория” Атбе – 2004ж. “А-Полиграфия” 21-32б. 11.Крымова “Эономикалы теория” Алматы 2003 18-25б 12.убкіров “Экономикалы теория негіздері оулы” Алматы-1998 168-179б.   Сипаттамасы:

Адамзат тарихында экономиканы йымдастыруды негізгі ш дісі аныталан: нарыты, міршілдік жне аралас экономика. Бл дістерді райсысына тн артышылы жне кемшілік асиеттері бар. Алайда, оамды ндірушілер мен ттынушыларды тиімді байланыстыратын е олайлы тсіл ретінде нары механизмі танылып отыр. Нары механизмі экономиканы е басты ш мселесін (не ндіру, алай ндіру жне кім шін ндіру керек?) те арапайым жне ыайлы трде шешеді. 1991 жыла дейін шаруашылыы кішілдік - міршілдік формада йымдастырылып келген ТМД елдері, оны ішінде азатан да лемдік ауымдастыты кптеген елдерінде олданылатын нары механизміне ынайланды. Дниежзілік тжірибе крсеткендей, нары крделі экономикалы категория ретінде белгілі бір леуметтік – экономикалы жадайда, тиісті шарттар орындаланда ана дрыс алыптасып, мір среді. Нарыты е негізгі шарттарыны бірі – меншік атынастарыны алуан трлі нысандарыны болуы жне оларды те ылыы. Осы шартты анааттандыру мселелерін талылау барысында тадап алан тарыпты те маызды рі зекті екендігі айын крінеді. йткені, республика экономикасыны перспективалы болашаы кбіне меншік атынатарыны саналуандыы жне те ыты дамуы жадайында шаруашылыты аншалыты дйекті жргізілетіндігіне байланысты. Ізденіс барысында аталмыш таырыпты толы мазмнда ашылуы шін бірнеше сра – мселелер арастырылды. Бл мселелер республика экономикасындаы жеке меншік атынастарыны алатын орны, даму жадайлары, ажеттілігі жне оны ксіпкерлікті жетілдірудегі ролі жне таы басалары – жекелеген тараулара блініп талыланды. арастырылып отыран таырыпты крделілігі жне сан ырлылыы, шешімін ктіп тран кптеген мселелерді болуы жне оларды кешенді трде зерттеуді ажеттілігі осы жмысты ала ойан масаты мен міндеті айындайды. Жмысты териториялы масаты – азастан Республикасында кптрлі меншік атынастарыны, соны ішінде жеке меншікті алыптасу кезедері жне сіп-ркендеуіні баыттары мен нтижелерін жйелі трде, зерттеу ебектеріне сйене отырып суреттеу. Ал, практикалы масатты негізін азастан Республикасыны наты леуметтік – экономикалы жадайында жеке меншік атынастарыны ксіпкерлікті, шаын жне орта бизнесті дамытудаы орны мен ролі жнідегі пікірлермен тжырымдар райды .   1.1. Меншік теориясыны экономикалы негіздері   “Меншік” ымы рбір экономикалы жйесіні іргетасы болып табылады. Ол тарихи трде адам жне оаммен бірге пайда болды. Алашы кезде меншік деген ым тек жермен байланыстырылды. Сондытан да меншік адамны дайын німдерге емес, жерге деген, яни табии жне ндіріс жадайларына атынастарын байатады. Мнда адам - ндіруші жне ндіріс рал-жабдыын иеленуші ретінде крінеді (жер –оамды ндірісті басты ралы). ндіріс нтижелерін иелену оамды экономикалы атынастар шеберіне материалды игіліктерді адамдар бірлесе игеру арылы жзеге асады. К. Марксты тжырымдауы бойынша, меншік экономикалы категория ретінде адамдарды еркі мен санасынан туелсіз мір среді. Меншік – бл ндіріс рал-жабдыын иелену атынасы жне материалды игіліктерді ндіру, блу, айырбастау мен ттыну процесі. Маркстік теорияа сйкес – ралдар, заттар жне т.б. меншікті затты мазмны райды. Алайда “меншік” ымы тек ана затты мазмнымен немесе адамны зата атынасымен шектеліп ана оймайды. Адам баса адамдармен зара тыыз байланыста мір среді, ебек німін ндіреді жне ттынады. Ешкімге жатпайтын нсені – оамнан тыс, баса адамдармен байланыссыз иемдену ммкін емес. Айталы, тіл бір ана адамны німі болып табылады. Себебі, ондай жадайда адам ешкіммен сйлесе алмайды. Меншікте дл солай: ешкіммен атынаспайтын адамны меншігі – экономикалы категория ретінде мазмнын жояды. Меншік табии емес, ол заттарды оамды асиеті. Меншікті экономикалы мазмнына жргізілген ысаша талдау мынаны байатады: меншік – бл адамдар арасындаы материалды жне рухани игіліктерді ндіру, блу, айырбастау жне ттыну саласындаы крделі леуметтік-экономикалы атынастар.   1.2. Меншік формалары мен жеке меншікті экономикалы ролі   азастан экономикасын тере аржылы жне рлымды дадарыстан алып шыу шін бліп лестіру дістемесіне негізделген шаруашылы жйесінен бас тарту экономиканы йымдастыру дістеріні мазмны жаа баыта згертті. Нарыты ру – бл жаа экономикалы атынастара кшу тікелей басару рылымдарын клдене рылымдармен алмастыру дегенді білдіреді. Нарыты экономикаа кшу – е алдымен, меншік атынастарын тбірімен згертуді талап етеді. Осы орайда меншік дегенімізді зі не деген зады сра туындайды. Меншік дегеніміз - ндіріс рал-жабдытарын жне ндірілген німдерді иемденуге байланысты адамдар арасында туындайты оамды атынастар. Меншік атнастары иемдену, материалды ресурстарды тиімді пайдалану жне оларды жзеге асыруды экономикалы сипатын анытауды барысындаы арым-атынастарды амтиды. Меншікпен адамдарды те уатты экономикалы, ксіпкерлік рекеттері, масатты озалыс жйесі, таы да баса р трлі экономикалы мдделері, шаруашылы жргізу формалары мен тсілдері тыыз байланысты. Сонымен атар, жмысты орындалу барысында жиі олданылатын біратар ымдарды маынасын тсіндіре кеткен жн. Мемлекет иелігінен алу- мемлекеттік ксіпорындарды шаруашылы басару міндетін жне тиісті кілеттіктерін тікелей шаруашылыты жргізуге субьектілерге беру арылы айта ру; Жеке меншік – жеке адамдарды ндірісті затты факторларына жне оны нтижесіне з меншігі ретінде арауы; Жекешелендіру – мемлекеттік меншік обьектілерін азаматтарды жне баса да зады тлаларды жеке меншігіне беру (сату); Нарыа кшу барысындаы аса маызды мселелерді бірі – жоарыда аталып ткен мемлекет иелігінен алу мен жекешелендіру болып табылады. Мемлекет иелігінен алу мен жекешелендіруді арасында е негізгі бір айырмашылы бар, яни, жекешелендіру кезінде меншік обьектісі мемлекеттен біржола блініп, меншік ыына да, шаруашылыты басару ыына да иелік згереді. Ал, мемлекет иелігінен алу кезінде мемлекет мемлекеттік млікті толы немесе ішінара меншік иесі ретінде ала отырып, шаруашылы жргізу субьектілерге шаруашылыты басару ыын ана береді. Жеке меншік дамуы XIX-шы асырды екіші жартысыны ортасына дейін жзеге асты. ылыми-техникалы революцияны серінен XIX-шы асырды екінші жартысында жедел трде акционерлік меншік алыптаса бастады. Акционерлік немесе корпоративтік меншік, басаша айтар болса, топты немесе жымды меншік. Батысты экономикалы теория мектебі “жеке” термині ретінде кез-келген мемлекеттік емес млік, шаруашылы, ксіпорынды тсінген. азастан Республикасында жргізіліп жатан леуметтік-экономикалы реформаларды негізі ретінде мемлекеттік жне муниципалды меншікті жекешелендіру зіні масаттары мен міндеттері бойынша экономиканы тратандыру жне оны одан рі арынды трде дамуын жзеге асыратын тиімді шаруашылы жйесін жасауды негізгі шарты ретінде аныталан. Дниежзілік тжірибеден аны боландай, нарыты алыптастыру кезеінде меншікті р трлі форалары пайда болып, зады трде мойындады. Кеетік кезеде мемлекеттік жне колхозды – кооперативтік меншік формалары ана мойындалан азіргі азастанны наты леуметтік – экономикалы жадайында жоарыда аталан рдістер аны байалды. Бл селені зады – ыты негізі азастан Республикасыны контитуцисынан баталады. Онда азатан Республикасыны экономикасыны сан алуан меншік трлеріне негізделетіні жнінде, сондай-а жалпы ережелерді 6-бабыны 1-тармаында “азастан Республикасында мемлекеттік меншік пен жеке меншік танылады жне бірдей оралады”,-деп атап крсетілген. Осыан сйкес, азіргі уаытта азастан Республикасында жеке жне мемлекеттік меншік, сонымен атар осы екеуіне негізделген алуан трлі еншік форалары зады деп есептелінеді. Атап айтар болса, акционерлік оамны меншігі, арендалы ксіпорынны меншігі, оады йымдар мен орларды, меншігі, діни йымдарды меншігі жне таы баса. Бл ретте Р-ны “Меншік туралы заыны” респуликадаы меншік атынастарына атысты жайттарды реттеудегі басты жаттарыны бірі екендігі ескеру ажет. Меншікті р трлі формалары - бл оларды динамикалы бір ттастыы сондай-а оларды бір-бірімен тыыз диалектикалы зара байланыстылыы. Меншік формаларыны плурализмі-бл шаруашылы жргізу жйесіні, бкіл оамды организміні зін-зі йымдастыру жне реттеуіні ажетті шарты болып табылады. Жеке меншікті экономикалы роліне келеті болса, жеке жне оамды меншік мселелері ткір талас пікірлер туызады. Осыан байланысты ылыми пікірлер К. Марксті ебектерін мият арауды сынады. Ол тсінікті. йткені жеке меншік мселесіне К. Маркс ебектерінде ата міт шыарылып баалананы да баршаа млім. Дегенмен, шындыа жгінетін болса, К. Маркс “Капиталында” бл категорияа кп ырлы, кп мнді пікірлер айтанын ескерген абзал. Алашы ауымды меншік орнына келген жеке меншікті К. Маркс прогрессивті былыс ретінде баалады. Бл осымша німні пайда болуымен байланысты обьективті табии-тарихи процесс еді. Жеке меншік тауар ндірушілерді экономикалы жаынан ошауланып кеінен дамуына жол ашан бірден-бір трі. Олай болса, жеке меншік, онымен байланысты экономикалы ошаулану (оамды ебек блінісін аланда) тауарлы, рынокты шаруашылыты алыптасуы мен дамуыны ажетті шарты. “Адамны жеке дара ошаулануы белгілі тарихи процесті нтижесі. Айырбасты зі жеке дара ошаулануды басты тетігі. Ол ауымды сатыны керек етпейді, оны ыдыратады”. Алашы ауымды рылысты ндірістік атынастарыны шектеулі сипаты туралы айта келе К. Маркс, бл оамда “...оамны, не жеке басты еркін жне “толы маынада дамуы ммкін емес” деп жазды. Сонымен, жеке меншік адамны адам ретінде жеке басыны алыптасуы мен алашы ауымды жабайылы сипатынан ерекше блініп шыуына лкен ыпал жасады. Солай бола трса да, “Капитал” мен “Коммунистік партияны манифесі” жеке меншікке млдем арсы. Буржуазиялы оамны бкіл айшылытары мен арама-арсылытары пролетариатты анауда болуы, айыршылануы, оны трмыс жадайыны абсолютті жне салыстырмалы нашарлануыны барлы салдарын осы жеке меншікпен байланыстырды. Экспроприаторларды экспроприациялау деген йгілі ранан баса, К. Марксті мына бір пікірін де еске тсірелік, яни жеке меншікті жою леуметтік революция жне пролетариат диктатурасыны стемдігін орнату жолымен шектелмейді. Экономикалы дамуды обьективті жолы жеке меншікті жойылуына келіп тірейді. К. Марксті акционерлік оам туралы сипаттамасына кіл аударатын болса, ол мны капиталистік ндіріс дісі шеберінде капитализмні ыдырауы деп крсеткен. рине жеке меншікті анаушылыты жоа шыармайтыны да белгілі (сіресе капитализмні алыптасу кезеінде). Дегенмен анаушылы мселесіне тптіштеп талдау жасамай-а, оны экономикалы категория ретінде мніне теориялы трыдан арау ажеттігі де жо емес. Олай дейтініміз анау процесі тек жеке меншікке ана байланысты деу кілге сенімсіз. Брыны КСРО-ны бкілхалыты меншік кезеіне халыты мемлекет тарапынан анауа шыраанын ашып айтпаса болмас. Оан мына бір деректі зі длел бола алады. 80-жылдарды орта шенінде жалаыны лтты табыстаы лесі КСРО-да – 35 процент, ал батыс елдерінде – 65 процент болды. Жеке меншікті зі р илы формаларда болады: жеке, з басыны ебегіне негізделген жеке меншік; жалдамалы ебекке негізделген капиталистік жеке меншік; жымды формадаы жеке меншік (кооперативтер, серіктестіктер, акционерлік ксіпорындар). Сонымен, 1985 жылы айта рудан басталып, заа созылан кімшілдік-міршілдік жиеден нарыты шаруашылыа кшуде “Меншікті барлы тріні тедігімен, ыына алыпты жадай жасайты” бірден-бір процесс – жекешелендіру болып табылады. Сондытан да, “жекешелендіру саласындаы мемлекет саясатыны масаты – ттастай аланда барлы халы шаруашылыы кешеніні жмыс істеуіні тиімділігін арттыру болып табылады”. Осыан байланысты оамды млікті жекешелендіруді оны талан-таража тсіру емес, керісінше оны тиымды пайдаландыруды, ебек німділігін арттыруды негізгі кзі ретінде тсіну ажет. орыта айтанда, мемлекет меншігін жекешелендіру процессі мемлекет иелігінен алу бадарламасыны рамдас бір блігі болып, табыла отырып, жеке меншікті сан алуан нысандарыны пайда болуына, бсекелестік пен ксіпкерлікті, жалгерлік атынастар мен нарыты экономикадаы жмыстарды дамуына келеді. Сондытан, жеке меншікті ажеттілігі неде деген сраа берілер жауап мынандай болма: 1) Ол шындыында да наты меншік иесін, ксіпкерді дниеге келеді; 2) Мемлекеттен, саяси кіметтен туелсіз, дербес меншік суьектісін алыптастырады. Осыан сйкес, оны демократиялы, азаматты оамды алыптастыруда маызды рал ретінде ролі бар. Жекешелендіру экономиканы айта руды тпкі масаты болып табылмайды, алайда, ол меншік атынастарын айта руды тсілі, жаа экономикалы жиеге кшу бадарламасыны рамдас бір блігі болып саналады.   2.1 Жекешелендіруді негізгі масаты мен міндеттері.. азастан Республикасыны наты леуметтік-экономикалы жадайдаы жеке меншікті пайда болып, дамып-жетілуі жекешелендіру процесімен тыыз байланысты былыс болып табылады. Сондытан, республикадаы жеке меншікті даму жадайларын талдау шін, алдымен жекешелендіру процесіні баыттарын, масаттары мен міндеттерін, шарттарын анытау ажет. азастанда жекешелендіру трт кезенен тратын бадарлама арылы жзеге асырылды.1992 жылы 22 шілдеде абылданан Мемлекет иелігінен алу жне жекешелендіру туралы азастан Республикасыны Заы, осыны негізінде абылданан нормативтік актілер мемлекет иелігінен алу мен жекешелендіруді бірінші кезеіні негізін салды. (1991-1992) Мемлекеттік меншікке билік ету ыы азастан Республикасыны Мемлекттік меншік жніндегі комитетіні зырында болды. лтты бадарламаны 1-ші кезеіні масаты - мемлекеттік меншік нысанын баса меншік нысаны трінде айта ру, зады тлаларды мемлекеттік ксіпорындарды баалы ааздарын сатып алуы бойынша айындалды. Алашы кезеде шаын ксіпорындарды, орта жне ірі, сіресе, рентабельділігі тмен жне зиянды ксіпорындарды мемлекет иелігінен алу процесі мемлекеттік, жымды жне жекеменшік нысандарыны пайда болуына келді. Жекешелендіру нысандары болып ебек жымы мшесіні сатып алуы ,А жне баса да серіктестіктер етіп айта ру, концессияа беру, мемлекеттік емес зады тлалара жне азаматтара сату танылып, зады тлем ралдары жне жекешелендіру купондарын тлеу арылы сату-сатып алу жргізілді. Негізінен, жекешелендіруге ндіріс жне бюджеттік шаруашылытар жатады. Тек, жекешелендіруге жататын шаруашылытара. · трмысты ызмет крсететін шаруашылытар; · трын йлер жне коммуналды объектілер; · оамды таматандыру жне мемлекеттік сауда; · агрондіріс жне рылыс объектілері кіреді;   Ал, жекешелендіруге жатпайтын шаруашылытар ретінде, · халыа білім беру; · денсаулы сатау; · денешынытыру жне спорт саласында: Медеу комплексі, спорт сарайы, стадиондар; · мдениет жне нер саласында: театрлар, музейлер, консерваториялар, филармониялар, кітапхана, цирк; · ауылшаруашылыы саласында: мемлекеттік асылтым зауыты, мемлекеттік ат зауыты, ылыми-зерттеу институты; · байланыс саласында: радиоорталы, алалы, ауданды байланыс, т.б. · ртрлі шаруашылытар саласы бойынша: телевидения, баспахана, теміржол басармасы, азаматты авиация, су быры, т.б. танылады.   Наты аныталынып, бекітілген осындай талаптара сйкес 1993 жылы аяталан Мемлекет иелігінен алу мен жекешелендіруді бірінші кезеінде шаын жне нерксіптік ксіпорындар жекешелендірілді. Шаын ксіпорындар (жмыс істейтіндер саны 200 адама дейін) алдын ала акционерлік оамдара айландырылмай трып жекешелендірілді. Сауда жне ызмет крсету, материалды - техникалы жабдытау салаларыны біратар йымдары бірінші кезені меншік объектілері ретінде саудаа ойылды. “Мемлекет иелігінен алу жне жекешелендіру нысаны бойынша айта рылан ксіпорындар былайша блінді: 5-пайызы жалгерлік, 1-пайызы жымды, 24-пайызы жекеменшіктік, 9-пайызы акционерлік оамдар, ксіпорындарды 11-пайызы мемлекеттік емес зады жне тлалара сатылды”. Осы кезеде жекешелендіруді нысандарыны ішінде мемлекеттік млікті ебек жымдарына беру деп аталан нысан зіні тиімсіздігімен кзге тсті. Бл жадай, біріншіден, ебек жымдарында ебек нтижесі шін экономикалы жауапкершілікті тмендеуіне келсе, екіншіден, кптеген жаымсыз леуметтік салдарлары болды. Республикадаы жекешелендіруді жзеге асыру бадарламасыны бірінші кезеі меншік нысандарын айта ру арынын арттыру, мемлекет тарапынан жекешелендіру процесіне жасалатын басшылыты тиімділігін арттыру, т.б. секілді ажетті жайттарды ескерту ажеттігін крсетті. азастан Республикасы Президентіні 1993 жылы 5-наурыздаы, “азастан Республикасында 1993-1995 ж.ж. арналан мемлекет иелігін алуды жне жекешелендіруді лтты бадарламасы туралы” №1135 Жарлыы жекешелендіруді екінші кезеіні басталанынан хабардар етті. Мемлекет иелігінен алу жне жекешелендіруді лтты бадарламасыны екінші кезеіні масаты – мемлекетке тиімді ндірістік объектілерді, баса да материалды жне материалды активтерді теусіз беру арылы... нары экономикасына кшуге ажетті жадайлар жасау болып табылады. Екінші кезені (1993 – 1995 ж.ж.) ерекшілігі – меншік нысандары ретінде мемлекеттік жне жеке меншік нысандарын ру масат етілді. Жекешелендіру нысандары тмендегіше аныталды, · барлы мемлекеттік ксіпорындарды ашы лгідегі А –а жне мемлекеттік лесі 0 пайыздан астам жабы лгідегі А –а айта ру, · конкурс жне аукцион бойынша мемлекеттік емес зады тлаларды сатып алуы, · ксіпорындарды жекешелендіру, Осы кезеде сату – сатып алу процесіндегі тлем ралдары ретінде зады тлем ралдары,трын й жне инвестициялы купондар танылды. Республикадаы жекешелендіруді екінші кезеіні негізгі міндеті – Р азаматтарыны арасында мемлекеттік меншікті белгілі бір блігін блу еді.Осы міндетті орындалу барысында купонды аукциондар басталды.(1994 ж. 29 суірден бастап). з кезегінде бл жадай жаппай жекешелендіруді бастамасы болды. Бл процесс негізгі ш кезеді амтыды: 1)мемлекеттік меншікті тиесілі блігін алу шін инвестициялы купондарды трындара беру; 2)купондарды жинатау шін инвестициялы жекешелендіру орларын ру 3)мемлекет млкін иемденуден немесе акцияларды сатудан тсетін табыстарды 90 пайызын купон салымшыларына, 10 пайызын ИЖ –н стауа беру.   Ресми емес дерек кздеріне араанда, жаппай жекешелендіруге барлыы 11 млн-нан астам, яни ел халыны 70 пайызы дерлік атысан. “Бл процесті кезеінде 22 аукционда инвестициялы купондары шін сатуа 2000 ксіпорынны акциясы шыарылды. Мнда купондарды теу 66 -68 пайызды рады”. Жаппай жекешелендіруді 1994 -1995 ж.ж. орытындылары бойынша ксіпорындарды жалпы санына шаанда жекеменшілік капиталыны лесі 50 пайызынан астамы - 43 пайыз, жекеменшік капиталыны лесі 80пайызынан астамы – 2 пайыз, ал толы жекеменшіктегі ксіпорындар 32 пайызды райды. 1996-1998 жылдара арналан азастан Республикасында мемлекеттік меншікті жекешелендіру жне айта рылымдау Бадарламасыны негізгі масаты – республикадаы жекешелендіру процесін негізінен аятау арылы жекеменшік секторыны басымдыына ол жеткізу жне нытау ретінде аныталды.лтты бадарламаны шінші кезеіні ерекшілігі мынада болды, мемлекеттік меншікті жекелендіруді аша тлемдеріні негізінде ана жне тек екі жолмен – аукционды жне тендірлік саудамен, тек кейде зада арнайы крсетілген жадайда ана тікелей баытталан сату болды. 1998 жылы жекешелендіру объектілерін сатуды тртібін, сондай-а аукциона атысушыларды ытарын реттейтін, Жекешелендіру объектілерін сату жніндегі аукциондар йымдастыру мен ткізу тртібі туралы Ереже бекітілді. Осы Ереже бойынша аукциона барлы ниет білдірушілерді атысуына ыы бар.Аукционда ,сатушы, ретінде Р –ны аржы министрлігіні мемлекеттік млік жне жекешелендіру департаменті танылан.Аукцион екі тсіл арылы ткізіледі 1) сауда – саттыты аылшынды тсілі – бастапы баа алдын – ала хабарланан адаммен нерлым е жоары баа сынан бір атысушы алан стке дейін ктерілген жадайдаы саудаласу тсілі 2) сауда – саттыты голланды тсілі – бастапы баа хабарланан адаммен хабарланан баа бойынша атысушыларды бірі объектіні сатып алуа келіскен стке дейін тмендеген жадайдаы саудаласу тртібі. Жекешелендіру баыттарыны ішіндегі е крделісі – жеке жобалармен жекешелендіру болып табылады. Мындай жекешелендіруге ерекше ірі жне бірегей объектілер немесе жмыс істеушілер саны 5000- нан асатын объектілер жатады. Бірегей деп ерекше леуметтік мні бар німдер шыатын немесе жмыстар орындайтын, сондай-а мемлекеттік табии монополия болип табылатын ксіпорындар ынылады.Ксіпорындарды жеке жобалар бойынша жекешелендіретін топа жатызан кезде,шыарылатын німге дниежзілік нарытаы сраныс, ндіріс технологиясыны жоары дрежесі жн азіргі заманаы жабдытармен жараталуы аса маызды крсеткіштер ретінде ескеріледі. Республика бойынша жеке жобалар бойынша жекешелендірілетін тізімге 129 объект енгізілді. шінші кезе мемлекеттік меншікті тек ашалай аражата жекешелендірілуін арастырды жне мыналарды ткізуді кздейді: · мліктік кешен ретінде мемлекеттік ксіпорын; · жекешелендірілуі тйы технологиялы циклді бзбайтын мліктік кешен ретіндегі ксіпорынны ндірістік жне ндірістік емес блімшелері мен рылымды бірліктерін; · ксіпорын млкін, мемлекеттік ксіпорынды жойан жадайда, тек аукционда ана; · шаруашылы серіктестіктерді жарылы орларындаы мемлекетті акциялары мен лестерін. Сондай-а мемлекттік акциялар пакеті мен лестерін сенімдік басаруа беруді: · электроэнергетикалы кешендегі; · мнай-газ жне мнай-химия кешеніндегі; · металлургиялы жне тау-кен кешеніндегі; · клік-коммуникация кешеніндегі; · агронерксіп кешеніндегі; · леуметтік саладаы секторлы бадарламаларды. Жекешелендіру процесін жргізу барысында кімет ірі ксіпорындарды жекешелендіруге, бсекелі сауда – сатты ткізу жолымен жекешелендіруден тсетін пайданы лайтуа, стратегиялы инвесторларды тартуа жне ксіпорындарды тиімділігін арттыруа ерекше назер аударуда. IV кезе Мемлекеттік млікті басаруды жне жекешелендіруді тиімділігін арттыруды 1999 - 2000 жылдара арналан тртінші бадарламасы акцияларды мемлекеттік пакеттерін иелену жне пайдалану ыы салалы министрліктер мен ведомстволарды хзырына берілген акционерлік оамдарды басару саласындаы жаа тсілдерді кздеді. IV кезе Бадарламасыны басты масаты – жекелендіру мен мемлекеттік млікті басаруды ыты негіздерін жетілдіру; есепке алуды жасарту, басаруды тиімділігін жоарылату жне мемлекеттік млікті конкурсты жне транспаренттік негізде жекешелендіруді амтамасыз ету еді: Бадарламаа сйкес: · мемлекеттік акцияларды иемдену жне пайдалану ытары салалы министрліктер мен ведомстволара ткізіп берілді; · “кгілдір фишка” ретінде аныталып, мемлекет оларда лес осушы ретінде алдырылды; · Мемлекеттік млікті республикалы жне коммуналды деп блу жргізілді; бл жергілікті бюджеттер табыстарын жоарылатуды жне айматарды міндеттерінен шыа отырып, жергілікті жерлерде инвестициялы саясат жргізуді кздейді.   Сонымен, 1991 – 2000 жылдар аралыында азастан Республикасында жргізілген жекешелендіру процесіні орытындылары бойынша 22мы нысан жекешелендірілді. азіргі уаытта жалпы ішкі німде жеке меншік секторыны лесі , нерксіпте – 70-75 пайыз, ауыл шаруашылыында – 9 пайыз, рылыста 9 пайыз болып отыр. Бл мемлекетті нарыты экономика рылымын орнатуда з міндетіні бірін белгілі бір дрежеде орындаанын крсетеді. Республика экономикасында жеке меншік секторыны лесін арттыру масаты, Р Президентіні 1998 жылы 28 атардаы № 3834 Жарлыымен аныталан ,Экономикалы су , бадарламасында айын крініс тапан. Мнда Р -* да жеке меншікті дамыту шін экономикалы су стратегиясыны екі принципі арастырылан.Атап айтатын болса,жеке меншік институттарын ныайту мен жекешелендіру баыттары. Бл баыттаы мселе Р –ны Президенті Н..Назарбаевты барлы азастандытарды сіп - ркендеуі, ауыпсіздігі жне л – ауатыны артуына баытталан ,азастан – 2030 , Стратегиялы бадарламасында да арастырылан.Мнда , жеке меншік институттары жерге деген ыты, сондай-а меншік ытарын жне келісім- шарттарды орындалуын орайтын за жйесін руды есебінен ныайтылады, деп атап крсетілген. Жерді жеке меншікке беру, бермеу мселесі бірнеше жылдардан бері ызу талыланып келеді.Бл мселе Р Конститутциясында да арастырылан. Нарыты экономика барлы ресурстарды айналыма салуды талап етеді.Жерді ресурс ретінде нарыты айналыма салуды бірден бір жолы оан жекеменшік енгізу екені айын. Жерді жеке меншікке беру – жерге деген жауапкершілікті арттыратыны даусыз. азастан Республикасы Азаматты кодексі меншікті жеке, мемлекеттік жне аралас нысандарыны ыты ауымын анытайды. лемдік тжірибеде жне батыс ылымында мемлекеттік болып табылмайтын барлы меншік “жеке” деп танылады. “Жеке” жеке-дара жне топты (аралас меншік) бола алады. азастан Республикасында меншік нысанына арай тіркелген зады тлаларды саны 2002жылы 1 атарда келесідей болды: барлыы 156,4 мы, соны ішінде мемлекеттік меншік – 24,1 мы; жеке меншік – 127,1 мы; оны ішінде мемлекетті атысуымен – 1,3 мы; біріккен ксіпорындар (шетелдіктерді атысуымен ) – 4,1 мы; шетелдік меншік -5,1. Меншік тек экономикалы маынада емес, ылы формада да дами алады. Батысты экономикалы жне за дебиеттерінде пайдаланып жрген анытамаларды біреуіне сйенер болса, жеке меншік меншіктік ыты мынадай трлері арылы дами алады: · Ø Иемдену ы, яни игіліктерге физикалы баылау жасау, пайдалы асиеттерін з игілігіне пайдалану ы; · Ø Басару ы, яни игіліктерді пайдалануды кім, алай амтамасыз ететіндігін шешу ы; · Ø Табыстара , яни игіліктерді пайдалану нтижесіне ылы ету; · Ø Егемендік ы, яни игіліктерді жатсындыру, згерту немесе жойып жіберу ы; · Ø ауіпсіздік ы, немесе игліліктерді экспроприациялаудан жне зиянды сырты кштерден орау ы; · Ø Игіліктерді мрагерлікке беру ы; · Ø Игіліктерді иемденуге шек оймау ы; · Ø Сырты ортаа зиянды дістерді пайдалануа тыйым салу; · Ø ндіріп алуа жауапкершілік ы, арыз шін игіліктерді ндіріп алу ы; · Ø алды сипатты , яни бзылан ытарды алпына келтіруді амтамасыз ететін институттарды рекет ету ы. Айтыландардан мынадай орытынды шыаруа болады: меншік категориясына теориялы талдау, оны оамны рі ылы, рі экономикалы атынастарын сипаттайтынын растайды. Жалпы меншікті экономикалы жне ылы мазмны зара байланысты, оларды арасында бір сзбен айтанда “тамырлар атынасыны заы” рекет етеді. Осы трыдан аланда меншік бір мезгілде рі экономика, рі за категориясына жатады. Осы бірлікте жоарыда атап ткендей анытаушы рлді меншікті экономикалы жаы атарады. Егер жеке меншік экономикалы форманы абылдамайтын болса, яни ндірісте пайдаланбаса, иесіне табыс келтірмесе, ол “задылы, функциялы”трде алады. Жеке меншікті экономикалы трыдан даму алуы ндірістік атынастар арылы, натылап айтанда алуан трлі шаруашылы ксіпкерлік ызмет арылы жзеге асады. орыта келгенде, азастан Республикасында 1991 жылдан бастап жргізіліп келе жатан экономикалы реформалар, сіресе нарыты экономикаа ту шін жекеше секторды дамыту масатындаы іс- шаралар республикадаы ішкі жалпы німде жне жмыспен амтуды амтамасыз етуде жекеше секторды лесін лайту, сондай-а ндірісті диверсификациялауды негізін алау міндеттеріні ай денгейде орындаланын анытайды. Бл міндеттер толыымен орындалуы шін республикадаы алдаы уаытта да тиісті істер атарыла береді.   2.2 Ксіпкерлікті дамытудаы жеке меншікті ролі   Мемлекеттік меншікті жекешелендіруді негізгі масаты – таза бсекеге ол жетсізу шін, ндірісті тиімді жмыс істеуіне олайлы жадай жасау шін шаруашылыа иелік жасауды сан- салалы трін йымдастыру. Мны зінде бір-бірімен тыыз байланысты екі міндетті шешу керек. Біріншіден, азастан азаматтарын мемлекеттік меншікке иелендіру, леуметтік ділеттілікті жзеге асыру, екіншіден, нары сипатына сай келетін осы заманаы шаруашылыа тиімді иелік жасай алатын жеке меншік топтарын ру.Жоарыда аталандарды ішінде екінші міндет бізді талдайтын таырыбымыза сай келеді. азастан Республикасыны наты леуметтік – экономикалы жадайында экономикалы суі шетел инвестицияларыны дегейі жоары жне шаын жне орта бизнесті барлы жерде олдау негізінде отанды жеке меншік секторын дамыту арылы дамыан нарыты экономикаа негізделеді. “азастанны за мерзімді болжауында пайда болатын жадайлара тез алыптасуа абілеті бар шаын жне орта ксіпорындарды ЖІ -ні 40- 50 пайызы ндірілуі ажет”. Сонымен, экономикалы саясатты негізгі он аидасын сатау ажет.Оны біріншісінде Мемлекетті экономикаа араласуыны шектелуі болуы туралы айтылады.Сонымен атар, осы принципте мемлекетті міндеті шаын жне орта бизнесті белсенді олдай отырып, нарыты ережелерді ру, оларды сатауды амтамасыз ету екендігі де амтылан.Алайда, азіргі уаытта яни, тпелі кезеде нары лі дами оймаандытан мемлекетті экономикаа араласу рлі ажетті дегейде боланы жн. Республика экономикасында жеке секторды дамуыны нтижесінде ксіпкерлікті де алыптасып, сіп -ркендейтіндігі азастан Республикасыны Ата Заында ашы трде бекітілген. Яни,жоарыда аталан жатты 1 блім, 6 -бабыны 2–ші тармаында “Меншік міндет жктейді, оны пайдалану сонымен атар оам игілігіне де ызмет етуге тиіс деп атап крсетілген. Сондай–а, меншік субъектілері мен объектілеріні, меншік иелеріні з ытарын жзеге асыру клемі мен шектері, оларды орау кепілдіктеріні Замен белгіленетіндігі айындалан. Ксіпорын (фирма) ксіпкерлік ызмет ндірістік звеносыны негізі болып табылады. Осы жерден бастап жне ары арай “ксіпорын” мен “фирма” ымын боламалап араймыз. Рас, оларды бір-бірінен зара айырмашылыы бар: “фирма” термині жиынты ым, оан бір немесе бірнеше ксіпорын мен ндіріс енуі ммкін. детте, ксіпорына бір жаты, бір німді ндіретін процесті жатызамыз. азіргі жаа жадайда нарыты атынастар жадайында ксіпорын зіні ндірістік ызметінде толы з бетінше еркіндігін алуда: ал барлы халы шаруашылыы кешенінен техникалы, йымды, экономикалы жне ыты трыдан дараланан. Ксіпорынны йымды трлері алдыменен меншік трімен айындалма. Олар мынандай трде болуы ммкін: · Азаматтар меншігіне негізделген жеке ксіпорындар; · жым меншігіне негізделген ксіпорындар. жымды ксіпорындар кооперативтік немесе акционерлік трде болуы ммкін. Кооперативтік ксіпорын ашалайа емес мліктік жарнасына жне оларды біріккен ебек ызметтеріне негізделеді: · Акционерлік оам тріні негізіндегі ксіпорын, акционер меншігіні негізінде ызмет жасайды; · Мемлекеттік жне азыналы ксіпорындар жалпы мемлекеттік міндеттерді шешу шін рылады; · рылтайшылар млігіні осылуы негізінде біріккен ксіпорындар рылады, яни оан шет ел зады тласы мен азаматтарыда енеді. азастан республикасы Азаматты Кодексімен, “Шаруашылы ызметіні еркіндігі жне ксіпкерлікті дамыту туралы”, “Жеке ксіпкерлік орау мен олдау туралы” республика задарында ксіпорын кезкелген меншік трлерінде жне оны зі ран бірлестіктерде болу ммкіндігі айындалан. азіргі кезде нарыты экономикасы дамыан елдерде бірнеше миллиондаан ртрлі фирмалар ызмет атаруда. Осы аптаан кптрлі белгісі бойынша классификациялау ажет. “Орта жне шаын ксіпкерлікті дамуы экономикалы прогресті шешуші факторы жне жмыспен амтуды басты кзі”. Шаын бизнесті негізгі масаты – халыты жмыспен амтамасыз ету, оны леуметтік проблемаларын шешу жне ебекке деген ынталылыын арттыру, ттыну нарыын мол ассортиментті тауарлармен жне ызметтермен толтыру. Шаын ксіпкерлікті дамытуа, азастан азаматтарыны ксіпкерлікпен айналысуына олайлы ыты жне экономикалы жадайлар жасау масатымен бірнеше бліктен тратын іс-шараларды жзеге асыру кзделген: · Жеке адамны жне жанялы ксіпкерліктерді, шаруашылы ожалытарыны істеріне мемлекет йымдарыны засыз араласпауына кепілдік беретін задармен амтамасыз ету; · Шаын бизнес субьектілерін мемлекеттік тіркеуді жеіл тртібін енгізу; · Мемлекеттік баылау йымдарыны шаын бизнес субьектілерінен осымша аы алуа ммкіндік беретін азіргі кші бар задылы нормативтер мен жадайларды жою; · Материалды німдер ндірісімен шылданатын шаын бизнес субьектілеріне салы жне кеден аысын тлеуде жеілдіктер беруді рістету; азастан Республикасы кіметіні 2000-2002 жылдара арналан іс-имыл бадарламасында халыты жмыспен амтамасыз етуді, оны трмыс дегейін арттыруды жне елді экономикасын ныайтуды амтамасыз ететін ксіпкерлік секторын одан рі кеейту негізгі масаттарды бірі ретінде айындалан. Бл Бадарлама азастан Республикасыны шаын ксіпкерлікті дамыту мен олдауды 1999-2000 жылдара арналан мемлекеттік бадарламасын іске асыруды жаластырды. Бадарламаны негізгі міндеттері – ксіпкерлікті аржылы-несиелік олдауды дамыту; оны траты дамуын амтамасыз ету; ксіпкерлік ызметті барлы саласында технологиялы жне нарыты инфрарылымдарды элементтерін алыптастыру мен дамыту; “Статистикалы тіркелім деректерінде республика бойынша 2003 жылды 1-атарына дейін бизнеспен айналысатынын 117,0 мыа жуы шаын ксіпорын тіркелген, бл крсеткіш ткен жылы дегейден 14,4 пайыза кп”. “Шаын ксіпкерлікті дамуына кедергі келтіріп отыран теріс жадайлар ретінде мыналарды атауа болады: v Шаын ксіпкерлікті олдауа баытталан задарды орындалу дегейіні тмендігі; v Жергілікті билік органдары шенеуніктеріні шаын ксіпорындар ызметіне ыты бза отырып, орынсыз араласа беруі, т.б.” Сонымен, орыта айтар болса, шаын ксіпкерлік лі де болса елді леуметтік-экономикалы дамуындаы елеулі кшке айнала ойан жо. Шаын ксіпкерлікті республика экономикасындаы ролі оны рам тзуші фактор ретіндегі ролімен аныталады. Ал ол з кезегінде бсеке ортасыны дамуын, рынокты тауарлармен жне аылы ызметтермен толытыруды, халыты ксіп трлерін айта туындатуды, ауылда, шаын жне орта алаларда дамытуды амтамасыз етеді. Шаын ксіпкерлік жмыспен амтамасыз ету мселесін шешеді, леуметтік шиеленісті бседету жне нарыты атынастарды демократияландыруды жзеге асырады. орытынды.   азастан республикасындаы нарыты атынастарды алыптасуы мен сіп-ркендеуіні алдаы ккейтесті мселелері нарыты емес оамнан нарыа ту болып табылады. Жан-жаты тере зерттеулер мен сараптауларды ажет ететін бл келелі мселе саясатта да, леуметтік – экономикалы жадайда да, туелсіз мемлекеттік баыт-бадарымызда да алдыы орында тр. Республикада Конституция бойынша екі меншік нысаны танылан: мемлекеттік жне жеке меншік. Мнда жеке меншікті дамуы те маызды іс. Себебі, ол біріншіден, наты меншік иесін; екіншіден дербес меншік субьектісін алыптастырып, бсекелестік пен ксіпкерлікті, жалгерлік атынастарды, т.б. дамуына келеді. Мемлекет иелігінен шыаруды жне жекешелендіруді лтты бадарламасын орындау барысында 1991 жылдан бастап азіргі уаыта дейін мемлекеттік меншікті айта ру ксіпорындарды акционерлеуден экономиканы жекелеген салаларын жекешелендіруге дейінгі эволюциялы жолдан тті. Бл мынадай баыттарда жргізілді: · Шаын жекешелендіру; Бл меншіктелушілерді ке клемдегі топтарыны пайда болуыны негізін алыптастырып, ттыну рыногындаы тауарлар жне ызмет крсетуді амтамасыз етуге жол ашты. Кіші жекешелендіру барысыны артышылыы – жаадан мыдаан жмыс орындары ашылды. · Жалпы жекешелендіру; Бл – мемлекетті бекіткен тізіміне сйкес ндіріс орындарын алдын ала акционерлеуді арастыру. · Жеке жобалау арылы жекешелендіру; Бл – экономика трін анытайтын жне азастанны ішкі рыногындаы монополия жайасымын орайтын ірі ксіпкерліктер мен ксіпорындарын жекешелендіруді ерекше тетігін амтиды.   Мемлекет иелігінен алуды жне жекешелендіруді лтты бадарламасыны орындалуыны ыса аралы орытындысын жасай отырып, оны ала ойан масаттарыны негізінен орындаланы туралы орытынды жасауа болады. Жоарыда айтылан орытындыа айта оралатын болса, жекеменшікті алыптасуы шаын ксіпкерлікті дамуына олайлы жадай жасайды. Бл тжырым республиканы наты леуметтік-экономикалы жадайында іс жзінде крініс тапты. Шаын ксіпкерлікті атаратын ролі оны рам тзуші ызметімен аныталады. Ол бсекені дамуын, ксіпкерлікті барлы орталарда жетілуін, нарыты тауарлармен жне ызметтермен толтыруды жзеге асырады. Шаын ксіпкерлікті бірсыпыра маызды леуметтік ызметтерді атарудаы ролі жоары болып саналады. Сонымен орыта келгенде айтарымыз, азастан Республикасында 1991 жылдан бері жргізіліп жатан экономикалы реформалар зіні орындалу барысында негізгі міндеттерді жзеге асыранымен, біратар масаттара лі ол жеткізе алан жо. Бл кемшілікті таырыбымыза атысты тсына келсек, жеке меншікті дамытып, сіп-ркендетуге аншама іс-шаралар олданса да, жекеменшікті ке клемі тиімді шаруашылы субьектісі ретінде алыптаспады. Алайда, азастан Республикасыны наты леуметтік-экономикалы жадайында жеке меншік нысаныны едуір жоары дегейде алыптасып, дамып жетілгендігін азіргі тада мір сріп жатан шаын жне орта бизнесті бгінгі тыныс-тіршілігі ашы трде айындайды.

 

Жекешелендiру туралы

Кшін жойан

азастан Республикасыны 1995 жылы 23 желтосандаы N 2721 Заы. Кші жойылды - азастан Республикасыны 2011 жылы 1 наурыздаы N 413-IV Заымен

 

Ескерту. Кші жойылды - Р 2011.03.01 N 413-IV (алашы ресми жарияланан кнінен бастап олданыса енгізіледі) Заымен.

МАЗМНЫ

Ескерту. азастан Республикасыны 1999 жылы 04 арашадаы N 472 Заымен енгізілген згерістер 2000 жылы 1 атардан бастап олданыса енгізіледі.
Ескерту. Кіріспе алып тасталды - азастан Республикасы 2002.05.21. N 323 , актiнi нысаны жне таырыбы згерді, мтiнде "Жарлыта", "Жарлытан", "Жарлы&