Тіл ызметіні трлері бойынша талаптар

Мамандыына арналан

Мемлекеттік емтихан бадарламасы

Атбе, 2016 ж.

Университетті ылыми кеесінде малданан

Хаттама №___«___»__________2016 ж.

Рецензенттер:

Сарбасова А.Е.- ф..к. шетел филологиясы кафедрасыны мегерушісі

Жайы С.И. – ф..к., ылым жне инновация бліміні бастыы, С. Бйішев атындаы университетіні доценті

Кіріспе

5В011900 – «Шетел тілі: екі шетел тілі» мамандыы бойынша мемлекеттік емтиханны масаты жан-жаты, объективті тексеру жне шетел тілін мегеру дегейіні баалануы. Шетел тіліні кадрларын даярлау моделін дегейі халыаралы стандарта сай келуі тиіс, сонымен атар тілдік пндер бойынша білімді мегеруіні дегейі бааланады, жне болашаа ксіптік жолында алан білімді олдану.

Негізгі жне екінші шетел тілін оыту дістемесі жне практикасы бойынша мемлекеттік емтихан рылымы жоары дегейдегі халыаралы батыс еуропалы тілдеріні (аылшын, француз, неміс) талаптарына сйкес тілдік білім беруді лтты компоненттерімен атар жасалынады.

шетел тілін оытуды азіргі дістемесі пндері бойынша мемлекеттік емтихан баылауды орытынды формасы болып, бітірушілерді ылыми-теориялы жне тжірибелік ксіби-баытталан дайынды дегейіні сйкестігін белгілеп, мемлекеттік білім стандартынабелгілеп, пн-аралы баыты мен бітірушін ксіби мселелерге шешім шыру дайындыын табу ммкіндігін береді. мемлекеттік емтиханныміндеті– болаша малімні ксіби-педагогикалы дайындыын тексеру.

Мемлекеттік емтихан кешенді бола отырып, курс емтихана араанда зіе тек ана педагогикалы ылымны жалпы дістемелік жне теориялы жаынан емес, сонымен атар педагогикалы жмысты йымдастыру жне технологиялы негіздерімен байланысты ксіби баытталан білімдерді де кіргізеді.

Бл бадарламаны негізгі масаты тлектерге ойылатын талаптара білімдарлыа негізгі зырлара.дегейін сйкестігін айындауа болып табылады.

Бл бадарламаны негізгі міндеті тлектері негізгі білімдарлы дегейіне ойылатын талаптара аншалыты сйкес келеді, оларды крсету болып табылады:

Студентті мірі, жеке, оамды, оу-ксіптік блінетін крделі таырып - апаратты білу деп уж айматарыны жадайын белгілеуге;

- шапша жне тиімді емес, таырыпты жйелі трде шыарып жатан кезде тілді, грамматикалы ережелерді белгілей отырып, з ойларын дамыта отырып дамыан мтіндер мен жйесін наты арналан бадарламада кздеген маызды длелдемелерді оларды дрыстыын;

- леуметтік, табии жне гуманитарлы ылымдар саласындаы білімді жалпы ксіптік іргелі берілген иеленетін клемі;

- азастан Республикасында білім беруді дамытуды басты баыттары мен ерекшеліктері мен елдерді леуметтік-экономикалы зерттелетін алыптасуы мен тілдерді біледі;

- леуметтік маызы бар былыстар мен процестерді, ксіби жне леуметтік ылымдар дістерін пайдаланады іргелі з ызметін талдауа жне абілетті салыстыру;

- азіргі бар айырмашылытарды ескере отырып, ауызша жне жазбаша емес коммуникативтік зыретіне билингвальной социокультурных елді кп мдениетті аттанады.

- зерттелетін тілдер мен елдерді з еліні лтты мдениетімен жне ыты нормалара адама, оама атынасы реттейтін иеленетін жойылады, оршаан ортаа, ойлау мен ылыми негізде оан абілетсіз мдениеті з ебегі йымдастыруа, сатып алу бойынша жаа білім;

- мір бойы жаартып алан білімдерін жетілдіре отырып, алыптастырылан зырлармен абілеті іске асыратын жне тлалы су шарттарына атысты ыпал зіне рефлексия оиды, ылыми - дістемелік, коммуникативтік жне згеріп отыратын дадылары мен білігі масатында педагогикалы мдениетін.

Мселелерді жан-жаты тексеруге жне баалауа ммкіндік береді деген тжырым білімі тіл зерттеу пндерді мегеру дегейін сондай-а елімізді использова абілеті стандартты тлектерімен ол жеткізу

Тлектер білу керек -тарихи даму задарын мен задылытарын, оны лингвистикалы ылым саласындаы негізгі кезедері мен тіл зерттеу ылымыны азіргі жай-кйін;

- тсінік-категориалы аппаратын;

- азіргі заманы теориялар мен сипаттамаларды; - сйлеу тілін мен лингвистикалы талдау дістемесін, лингвистикалы жйесін іске асыруды ылыми-теориялы саласындаы негізгі кзарастарды; - тілдік санаттары: емле, грамматикалы, стилистикалы нормаларын жне зерттелетін орфоэпиалы тілдерді;

- коммуникация ерекшелігін ерекше ызмет трі ретінде;

" мдениаралы атынас ымын " жне оны негізгі трлерін - мнін;

- елтану мдениетін, тілмдениеті оылатын елі туралы материал зірлеу;

орфографиялы, орфоэпиялы жне тілдерді лексикалы, грамматикалы, стилистикалы - зерттелетін нормаларын;

- зерделенетін елде абылданан леуметтік мдени мінез-лы нормаларын зірлеу;

- ережелерін тілдік ралдар мен рал-саймандар

операциялар жргізу

- паралингвистикалы экстралингвистикалы элементтерді жне зара ic-имыл шарттары жне тілдерді атынасын;

- негізгі тарихи даму кезедерін жне психологиялы-педагогикалы ылымдарды жне шетел тілдерін оыту дістемесіні азіргі жай-кйін;

- азастан Республикасында ШТ білім беруді дамыту тжырымдамасын;

- оу процесін йымдастыру нысандарын мен дістерін жне шетел тілдерін оыту саласында заманауи теориясы, дістерін, жеке даму кезедерін;

Шетел тілдерін оыту - психолого-педагогикалы негіздерін;

- ШТ мдениетаралы арым-атынас ралдарыны бірі ретінде дістемелік мселелерін зерделеу;

- ШТ оыту принциптерін мен дістерін, мдениаралы трысында арым-атынас;

Шетел тілдерін мегерген жне оларды дегейлері крініс - иелену шін бадарламалар мен ртрлі оыту талаптарын; Келесі пндер бойынша тлектерге ойылатын талаптар:

Тлектер білу керек:

- лингвистикалы теорияларды трлі баыттарын аса ыну;

- тілдік материалдарды наты талдауды;

- тілдік жадайларды з бетінше тсіндіру;

- тиісті ішкі жйелерде тілдерді салыстыру мен айырмашылытарын салыстру шін ытимал интерференциялардын, белгілерді анытау немесе ауыстыру;

- шет тілін арым-атынас ралы ретінде пайдалануа, оны барлы ШТ мдениетаралы ауызбірлік: коммуникативтік-білімдік эмоционалды-баалау этикеттік функцияларын реттеу,

ртрлі аудиомтіндерді тпнсалы мазмнын жне тередігін - тсіну дрежесі;

ртрлі оу стратегиясын пайдалануа: зерттеу, арап шыу, алдын ала таныстыру.

- кеейтілген ртрлі нысандарын жазбаша дайындауа жне тапсыруа;

- ылыми жне анытамалы дебиетпен, р алуан трлеріні сздіктерін пайдалануа;

- баса да объективті трде баалауа, оларды жеке ic-рекеті мен ic-рекеттерін баылауа;

- нысандарды тілдік-атынас ызметін (ауызша, жазбаша жне экстралингвистикалы) ртрлі тсілдерін пайдалануа,

тілдік ралдарды арым-атынас салалары бойынша ріптес леуметтік мртебесін арым-атынас жасау масаттара уаыт пен орны барабар сйкес пайдалануа,

Осы айтылан сз - тсіну маызды маыналы блоктар;

- зіні мінез-лын немі исындысыларды жоспарлауа, логикалы длелді айтан сздерге сзбен апарат беруге;

- сздік жне мінез-лы ерекшелігіне сйкес з оылатын еліні леуметтік мдени сздік жне сзсіз арылы зірлеу;

Аындыты ртрлерін- пайдалануа;

- з сезімін сйлеу баылауды жзеге асыруа жне з серіктестерін ылытара сйлеу ерекшеліктері;

тпнса мтіндеріні ртрлі оу стратегиясын тсініп пайдалануа;

- зияткерлік іс-рекеттерді жзеге асыратын сипаттарын тіл апаратын жіктеу, топтау, болжап білу, жасау, салыстыру,

жне т.б.

- ШТ мдениетін мдениетаралы арым-атынас жадайында з еліне сынуа: "екі дадылдар" диалогын жргізуге;

- масатты болжау, технологиялар мен ралдарды тадау ылыми талдауды негізінде дістемелік жйесін оыту;

- оытуды, трбиені жне дамытуды задылытарын ескере отырып, оу-трбие процесін йымдастыруа баытталан;

- мамандыа-баытталан теориясы мен оыту дістемесін шетел тілдеріне жне сабатас білімді интеграциялау негізінде шешуге міндеттері лгі онымен ашылды;

- оушыларды танымды ызметін басару;

- азіргі заманы педагогикалы технологияларды пайдалануа, оны ішінде апаратты жне мультимедиялы оу ралдарымен;

- р студентті жеке тланы дамыту жйесін баылап педагогикалы, психологиялы асиеттерін, психологиялы талдау жйесіні дегейін; себептерін, мдделерін, лтты ерекшеліктерін, еркін зін-зі баалауды;

- оушыларды атысы бар деген рмет сезімін алыптастыруа, тілдік атынастарды, лтты мдениеттерді дамытуа жалпы адамды дадылдарды (меншікті жне елдер оылатын инспектор) жетістіктеріне мдениаралы ралы ретінде шет тілі

-Тіл ылым дарыны жадайы жне тарихи дамуыны негізгі этапы;

-Лингвистикалы тіл ылымдарыны за мен задылытары жне оны тсіндірмелі категориялы ралы;

- Лингвистикалы талдау жне сипаттауды негізгі дістемелері;

-Тіл, мен сйлеуді жзеге асырылуыны тілдік категориялары;

-йретілетін тілдерді орфоэпиялы, грамматикалы, орфографиялы, стилистикалы нормалары.

зыретті болуы:

А) шетел тілін пайдалануда мдениаралы атынас ралы ретінде бкіл кешенні рамында коммуникативтік зыреті, атап айтанда:

1. лингвистикалы (тілдік);

2 леуметтік лингвистикалы

3. дискурсивтік (сйлеу)

4 леуметтік мдениеттік

5. компенсаторлы /стратегиялы

6. леуметтік

Б / ксіби - педагогикалы ызметке: топтар разновозрастными бастап жмыста олдана отырып, бден жетілдіруді жзеге асыра отырып барабар рефлексияны ыту технологиялары жне масатында;

В) леумет - ксіби емес: байалан жинауа жне зара ic-имыл жасай отырып, тзімділік, этика мен сйлеу алыптасады;

Г) оып-йренушілерді бар оршаан ортаны орау саласындаы экологиялы мдениетті алыптастыру;

Д) Р леуметтік - саяси жне экономикалы мірі саласындаы:

Пререквизиттер:

1.Ксіби - баытталан аылшын тілі

2. Шетел тілін оыту дістемесі

3. Екінші шетел тілі

4.Тілді арнайы масатта оу

5. Тілді академиялы жне арнайы масаттар оу

6. Академиялы жазу

7.Тіл біліміне кіріспе

8. Базалы шетел тілі.

Постреквизиттер:

1. ылыми-зерттеу ызметі

2. Магистрлік диссертация орау

3. Оу барысында аан білімін болаша ксіби ызметінде пайдалану

Тіл ызметіні трлері бойынша талаптар

Диалогиті монологтік сйлеу саласында ие болу жне дайындалан сзімен (басымды мтін-лгі негізінде, кілт сздерді, жоспарды, тезистер, картиналар, кинофильм таырыптары жне т.б.) жне дайын емес - крнекі трде апарат кздері жне басылымды (маала, 'жмыс кітабын жазып, кинофильм жне т.б.), студенттерді мірлік жадай мселесінде сйлеу.

Тыдалан мтін жалпы жйелік тыдау саласында тсіну жне егжей-тегжейлі (беріп, хабарландыру, хабарламаларды, ток-шоу, жне т.б.). Аудио - жне видеомтіндер монологтар. Диалогтік сипаттаы ресми, бейтарап, тпнса негізінде тыдау мнерлерді аымдаы оиалар туралы гіме таырыбын отыран жаалытар мен бадарламаларды негізінде тіл мен салаларды радио-теле бадарламалар мен арым-атынас жзеге асырылады жне оытылады.

Оу аймаында оып білу р трлі жанрлардаы тпнса мтіндеріні бірі берілген оу стратегиясына сйкес апарат ала алады: ру-рекеттік, публицистикалы, кркем, прагматикалы леуметтік мдениеттке сйеніп, жаттанды материалдары, білімні негізіне алынады.

Сз сйлеу, синтез жасап, жазуып жне композициялы баалай отырып, келіп тскен апаратты жазбаша трдегі берілген мтіндері білулермен ие болу машытары мен трлі кздерден отыран таырыпты мазмнын оылан естіген кренін сатай отырып, зіні бар ойын баяндауа арналан хатында, сондай-а, тіл, обалжыан шеберінде, логика, сондай-а сызба - орфографиялы, пунктуациялы жйелеріні ерекшеліктерін леуметтік-мдени нормаларыны саласында зерделенетін оытылады.

Сйлеу лексикалы тарап: лексикалы бірлік, ке ауымды жне публицистикалы жанр элементтері ретінде сипаттайтын жне бейтарап, сондай-а жоары дегейде олдану 1200 йлесушілікпен кнделікті ауызекі мнерлері осы: дік сздік эквивалентсіз жне тіл ызметіні барлы трлерінде пайдалану шін тіл таырыбын арым-атынас жне крсетілген шеберде салаларына ерекше назар аударылады.

Грамматикалы тарап:

Грамматикалы жйелеу дадыларын мегеру негізінде жзеге асырылады жне жетілдіру, сондай-а аталан жылды белгілі бір грамматикалы клемі шеберінде материалдар шін ажетті функционалды арналан алдыы жауап алыптастырылан жалбарынды тіл таырыбын оыту кзделіп отыр.

Коммуникативтік оыту жемісті ызмет трлеріне ойылатын талаптар

Сйлеу

А. диалогтік сз

Сйлеу Диалогиялы функционалды трлері:

1 гіме

2.интервью

3.дискуссия

Коммуникатив актілер:

- шапша гімені жргізуге трлі таырыптар: Жалпы, ксіби баытталан оу;

-тез, грамматикалы ателерсіз дайындысыз сйлесііз.

кзге крінетін шектеулер жо мнерлеп сйлеу;

- те шапша жне дайындысыз диалог жргізуге;

андай да бір жеке басыны мдделілігі іске - ызыушылыын

з кзарасын ажетті длелдер беріп ныайту жне тсіндіруге

Сйлесудегі эмоцияларын жеткізе білу.

арым-атынас шеберінде функциялар:

1. Коммуникативно-білімдік функция:

- латандыратын хабарлауа;

- анытау, натылауа тсіндіруі;

Айтылан сз - толытыруа аудару;

- деген болжам даулы тезис сынуа;

- тсіндіруге; хабардар болдыруга;

- з пікірін длелдеу;

- - ртрлі кзарастарды арсы ою;

- орытындысын шыаруа;

2. Реттеуші функциясы:

серіктес - іс-рекетке трткі болу жне ктермелеуге;

- оан кмек сыну немесе жауап беруге;

- серіктес араласуына рсат етуге;

дрыстау, - ескерту жасауа, нсау;

- сзін бзу;

- контрсра арылы жауап беруге;

-бірге ойластыруа трткі болу

3. нды -баытталан функция:

- білдіру: Кіл айту, кініш;

- уаныш, реніш;

- кдік, кінішті;

орыныш, рей, аладаушылы;

- з ателігін тану бекіту;

4. Затбелгідегі функция (сйлеу этикет):

- жгініп, шйіркелесу ресми, бейресми мнерлер сатай отырып, бейтарап арым-атынас:

- гімеге кіруге;

- Оны олдау;

тініш білдіруге, айтандары айталау

Сйлесу таырыбын ауыстыруа;

арым-атынас аятау;

Жаа басару теориясыны негіздері, менеджмент жне маркетингке сйеніп, азіргі заманы апаратты технологияларды, білім жне мдениет саласындаы нормативтік-техникалы ыты актілерге жргізу

Диалог растыру білігі дегейін баалау лшемдері:

1. Диалог сатау сипаттамалары (сзді эллипстік, жадайлы, эмоционалды-баалау болуы,).

2. Сйлеу мазмндылыы (ткізу ниетін, взаимосвязанно1сть коммуникатив репликалар, оларды клемі).

3. Ынталы, реактивтілік сйлеу (шапшадылы реакциясы).

4. Тадалан тіл ралдарыны (сз сйлеу лайыты жадайа сйкес болуы жне іске асыру мен адресаттан) Функционалды-коммуникативтік бірдейлігі.

5. Сзді дрыстыы (интонациялы, лексико-грамматикалы) жне оны жылдамдыы.

Б.Монолог сз

Композициялы-сздік лгілерін:

- хабар айту

- пікір

Дискурс трлері:

- анытау

- тсініктеме

- баалау

- тйін

- тсіндіру

- тсініктеме

арым-атынас жне функцияларына сйкес лгілерімен Композициялы-сздік олдану:

алы кпшілігіне бойынша беруге толы жауапты жеткілікті сипаттау

Оларды мселелерін ызытыратын;

- з кзарасын дамыта келе, осымша жне жеткілікті длелдер жйесін жне лдендіріп айара ашан бекітулермен жне опару айын мысалы ретінде;

- біратар негізделген длелдер келтіру;

- з кзарасын ккейкесті мселе бойынша ындыру нсап сынхатын оы мен солы шыарады;

- жалпы мселелер бойынша хабарламалар дерлік е маызды сттерін жатайтын жне арсы ойылатын длелдер келтіріп, дайындысыз баяндама жасауа едуір наты кіл бле отырып, бір жаынан, жасы жне кемшіліктері туралы айта отырып белгілі бір трлі нсаларды беру.

монолог сйлеу растыру дадылар дегейін баалау лшемдері:

1. Рсат ету ниеті жне оны іске асыру.

2. сздерді клемі мен мазмндылыы (апараттылы, лексикалы анытылы).

3. хабарларды рылымды баламалылы.

4. Тадалан ралдары мен адресатты сйлеу, тілдік ахуалды ескере отырып, функционалды баламалылы

5. Сз дрыстыы (интонациялы, лексико-грамматикалы)

Тілдерді теориялы аспектілері жне шетел тілін оыту дістемесі бойынша дипломды жмысты орау талаптары.

Тілдерді теориялы аспектілері біреуі жне шетел тілін оыту дістемесі бойыншадипломды жмыс жазушы студенттер здеріні оитын тілінде жмысын орайды жне орындайды.

рецетивтік коммуникативтік оыту ызмет трлеріне ойылатын талаптар

Тыдау

абылдау кезінде зі есту:

- негізгі ережелері бойынша наты немесе абстрактілі зі крделі таырып лингвистикалы тсіну жне маыналы толытыру;

- айналасында лкен блігін тсіну жне талылауа атысу;

- ксіби ызметті жне лингвистикалы негізгі ережелерін тсінуге атысып таырыпты дрістер, гімелерді, баяндамаларды жне баса да крделі сздер трлеріне білім беру;

- наты жне абстрактілі хабарландырулар жне хабарламаларды егер олар алыпты жылдамдыпен таырып айтып жатыран жадайда тсіну,

- бгеттермен шетел тілінде жазылан апаратты тсіну;

- магнитофона жазылан бкіл апаратты тсіну алыптасуын, оны кзарасын анытауа атысы бар жне оны айындауа арналан,

радио жазбаларды немесе мен баса да деректі материалдарды мазмнын радио арылы жне баса дыбыс шыатын ралдар арылы тыдап тсіну;

- телевизиялы жаалытар мен аымдаы оиалар туралы бадарламаны тсіну;

- ток-шоу жне т.б. деректі фильмдер мен мазмнын тсіну,

Аудитивтік дадыларын рылуыны баалау лшемдері:

1. (бейнефильмдер радиохабарларды, схбат) (тест тапсырмаларыны орындалуыны жалпы сипаттаы сратарына кп нсаларды арасынан жауапты дрысын тадау) мазмндарын жалпы тсіну.

2. Аудиотекст трін жне негізгі таырыптарды анытау.

3. Кілтті сз / жадайларды айта ткізу кезінде табу.

4. Аудиотексте осы ретімен берілген негізгі фактілерді аудару.

Оу стратегиясы:

- алдын ала кру, зерттеу, танысу

Стратегиялармен сйкес оу:

- маызды блшектері тез бле отырып, бл ретте лкен крделі мтінді кру;

- зекті таырыптарды тез тсіну мен оларды егжей-тегжейлі зерделеу ажеттілігін анытау бойынша хабар жаалы мазмны бабыны жне бап немесе ке шеберін айындауа;

- з бетінше ажетті анытамалы материалдарды мтіндер пайдалана отырып (иыншылытар сирек кездесетін идиомалы сз тіркестері тудыруы ммкін) тадап ои тсіну,

газеттер оиалардан жне газет фактілерден аса маызды баптарыны блуге;

- негізгі идеясын, ойын блуге,;

- балама жне мтініні мазмнына барынша дл тсіну;

- Мтінмн мен рылымы бойынша (контекстік жне тіл болжам) деген сз мнін айындауа;

- азіргі мтінінде жне лтты-мдени семантиканы рамдас блігі бар сздерді табу;

- мдени маызды апаратты іріктеу;

- алынан апаратты аса ыну, фактілері жне оиаларды баалауа;

- болып жатан оиалара, кейіпкерлерді іс-рекеттеріне з кзарасын білдіру;

лкен крделі мтіннен ажетті апаратты - іздеп кру;

- белгілі бір апаратты ішінен анытамалы сипаттын табу;

- прагматикалы сипаттаы материалынан апаратты (жарнама, даылдар, рамында, анытамалы туралы ндеулер, кітапшалар)бліп алу,

- хат-хабарды оу жне ызыушылы туызатын мселелер бойынша негізгі маынасын иындысыз тсіну.

Оудадыларыны дегейін баалау лшемдері:

Жалпы тсіну мазмндаы (брошюралар, каталогтар, проспектілер жне т.б.) (жалпы сипаттаы сратара тестілік тапсырмаларды орындауа жне т.б.).

2. Мтін мазмныны толы тсіністік (газеттер маалалар мен газет, т.б.), (жекелеген блшектерді / фактілерді атысты сратара бас блімшесі жылы болмашысыа жне т.б.).

3. ажетті апаратты шапшады орналасан ойылан сйкес болады.

Тлекті атаратын ызметтері:

- Лингвистикалы теорияны р трлі баыттарыны критикалы жне шыармашылы трде тсіну;

-Наты тілдік материалды талдау;

-Тілдік былыстарды жеке аудару;

-Ммкін болар аудару мен тасымалды болжау шін салыстырмалы тілдерді салыстыру жне крсетілген жйелерде айырмашылытары мен састытарын крсету;

-Ана тілі мен шетел тілінде жеке зерттеу жргізу;

-Шет тілін халыаралы мдениетте зге тілдік атынаста коммуникативті-танымды, кнделікті, кіл-кй – баалы жне этикалы ызметтері арылы олдану;

-р трлі дегейдегі аудиотекстті дыбысталуын жне текст рылымын тере тсіну;

-Оуды келесі баыттарын пайдалану, олар: танымды, окытулы, арамдылы, ізденімдік;

-Берілген хатты жеткізуді р трлі формаларын дайындау жне сына білу;

-ылыми жне сздік дебиетті трлі сздер арылы олдану;

-зіні жне басаларды істерін баылау жне объективті трде баылай білу.