Солтстік Америка ормандары

Солтстік Америкада (Канада жне АШ) здіксіз ормандар ауданы - 583 млн га, дние жзілік крсеткішті 20%. Бір адама 2,3 га келеді. Континентті ормандылыы - 31%.

Орман сімдіктері бл регионны 1/3 блігін алып жатыр. Солтстігінде ормандар массиві негізінен ара ыланды тымдарды - породаларды (Picea mariana (Mill) B.S.P. - ель черная, P. glauca - ель белая жне ель канадская, Abies balsamea (L.) Mill - пихта бальзамическая) майда жапыратарды атысуымен (Populus tremula - осина, Betula papyrifera - береза бумажная).

Отстікке жылжыан сайын орман рамы кеейеді, німділігі артады, араай кшеттері (Pinus strobus – араай веимутова, Pinus banksiana - банкса жне т.б.) басым бола бастайды. Оларды е баалылары – Pinus taeda - сосна ладонная немесе Pinus ponderosa - арканзасская, ал Атлантика мхиты жаалауында жне жартасты тауларда – сосна желтая седі. Калифорнияда адам тимеген Секвоядан ылан жапыратылардан ормандар саталан.

Жалпа жапыраты ормандар Аппалачаны ортаы жне отстік блігінде седі. Аппалачаны беткейлерінде 700-1000 м жоары аралас жне ылан жапыраты ормандар пайда бола бастайды. Субтропиканы батыс районында ылан жапыраты ормандар Калифорния жаалауында жне Сьер-Невада тауыны етегінде кездеседі.

Бл жерлерде рамында секвоя, ра араай кшеттері жне Abies, Pinus silvestris бар ормандар бар.

те ра отстік райондарда ормандар атты жапыраты мгі жасыл бта еменмен (чапираль) алмасады.

 

Латын Америкасы ормандары

Латын Америкасында здіксіз ормандар ауданы - 690,5 млн га, оны ішінде німді (жалпа жапыратылар) 552,9 млн га. Бір адама 1,9 га келеді: ол дние жзілік крсеткіштен 2,8 есе арты. Континентті ормандылыы - 34% (22 кесте).

Латын Америкасы территориясыны жартысынан артыында ормандар седі. Жапыраты породалар басым. Е мол тараландары ылалды мгі жасыл экваториальды, субэкваториальды жне тропикалы ормандар. Бл ормандар Амазонка бассейнінде, соан шектес ыраттар жне Анды беткейінде, Колумбияны батыс блігінде жне Орталы Американы ылалды аудандарында седі. Ол ормандарда лианалар те кп боландытан трін атау те иын. Ол ормандара кактустар жне бамбуктер тн. Анды тауында биіктік белдеулері жасы блінеді. 1200 м биіктікке дейін ормандар тегістіктегі Гилелияа сайды. 1800-2200 м дейін ааша саан папоротниктер жне бамбуктер, хына ааштары, кока седі, одан да жоары тманды ормандар орналасан. Ол тманды ормандар рамында аласа ааштар, бталар – диксония, ылан аашы, подокарпус, кассия, клетра, мирика, вакуиниум жне т.б. болады.

ыса ра кезеі бар аудандарда жапыратары тсетін мгі жасыл ормандар кездеседі. Ол ормандар кптеген ааштар детте пальмаларды атысуымен болады. Мндай ормандар формациялары Куба жаалауларына да тн.

Тропикада рашылыты артуы ормандарды саваннамен жне сирек орманды сімдіктер формацияларымен алмасуына алып келеді. те ра Бразилияны солтстік-шыыс аудандарында тікенді бталар, кактустар, бтелке трізді ааштар шоырланан.

Гран-чако жазытыында ра тропикалы ормандар те баалы порода – аспидосперма (а квебраха) кездеседі.

Мексикада Антил аралдарында тауларда лкен кеістікті ылан жапыраты ормандар (негізінен араай трлерінен тратын) алып жатыр.

Бразилия ыраттарында – те сиреген ормандар седі. рамында бразилия араукариясы, мгі жасыл бталар (мате немесе парагвай шйі) болады. Отстік Американы атлантика мхиты жаындаы алабында Мангр ормандары болады. Ол Мангр ормандары рамында ризофоралар, авицения жне конокарпус болады.

22 кесте

Латын Америкасы ормандары сипаттамасы