СОЖ № 3 таырыбы: Жер асты сулары

Тапсырмалар:

1. дебиеттерден жер асты сулар туралы млімет жинап, хабарлама дайындау.

2. азастанда жер асты суы маызы жайлы не білесі?

3. Осы таырып бойынша презентация (слайд-шоу) дайындау.

Тапсырмалар орындауа дістемелік нсаулар:Тапсырманы орындау шін лекция материалдарын пайдалана отырып, дптерге жер асты сулар трлерін, таралу ерекшеліктерін схема трінде тсіру.

дебиет: 1,4,5,6

СОЖ № 4 таырыбы: зендер. зендерді пайда болуы, зендер жйесі. зендер оларды алыптасу жне оректену типтері.

Тапсырмалар:

1. Практикада кбінесе есептеулерді жеілдету шін орташа биіктікті, зен алабында біркелкі жатан бірнеше нктелерді биіктіктерін арифметикалы орта мні ретінде абылдауа болады. Ол шін зен алабын біркелкі квадраттара бледі. Жазы жне тік сызыында иылысу нктелері белгіленіп нмірленеді де, клдене сызытар (горизонтальдар) аралыында жатан нктелерді шамалары интерполяция жолымен табылады. Мнда зен алабынан тыс, біра оан те жаын жатан нктелерді биіктік шамалары да осылады, осындаы мліметтер бойынша кесте толтырылып, зен алабыны гипсографиялы исы сызыы тсіріледі. 2 сурет мліметтерін пайдаланыыз.

2 сурет

2. Гипсометриялы немесе топокарта бойынша бір зенні жне оны салаларыны зындыын анытау. Карта бойынша зенні зындыын ш тсілмен анытайды: циркуль лшеуішпен, суланан жіппен жне курвиметрмен анытайды. Циркуль лшеуішпен жмыс істеген кезде циркульдан арасын 2-3 мм асыртпау керек. зенні зындыы ш рет лшеніп, содан кейін орташа зындыы алынады. лшеу картаны зінде жргізілмейді, йткені циркуль картаны тесіп тастайды, сондытан калька ааза зен жне оны салалары тсіріледі де, сол калька ааздан лшеу жргізіледі.

3. Тадалан зен алабына физикалы-географиялы сипаттама беру:

· географиялы орны

· геологиялы геоморфологиялы алыптасуы, тау жынысы жер бедері

· климаты, негізгі оректену трлері

· су жйесіні ерекшелігі, алабтаы баса су орлары

· алаб территориясындаы сімдік, топыра жамылысы

· зен алаб территориясына кері серін тигізетін антропогендік факторлары, шаруашылыты олданылуы

Тапсырмалар орындауа дістемелік нсаулар:Тапсырманы орындау шін арнайы дебиеттер мен лекция материалдарын пайдалана отырып, зен алабыны гипсографикалы исы сызыын сызып, топокартамен зен зындыын лшеп конспект трінде жазып келу.

дебиет: 1,4,5

СОЖ № 5 таырыбы: Клдер. Жалпы тсініктер, кл азаншыр-ларыны пайда болуы, типтері. Клдерді су тедестігі.

Тапсырма:

1.Жер шары ірі клдеріні максималды тередіктері суі бойынша баанды диаграммасын тізіп сыз:

Клдер атауы	тере дігі, м.	Клдер атауы	тере дігі, м.
Каспий		Мичиган
Жоары		Байкал
Виктория		Танганьика
Арал		Ладога
Гурон		Ньяса

2. р айдаы су ойма бетіні булануын есептеу жне V – X айлардаы жалпы булану осындысын табу. Су оймасы бетіні булануын есептеу гидрологиялы жалпылама формуласымен жргізіледі (авторлары: Зайков Б.Д.,Брасловский А.П., Викулина З.А.):

Е = 0,14 n (L₀ – L₂₀₀) (1 + 0,72 V₂₀₀)

Мндаы Е – булану, мм: L₀– су буы серпімділігіні орташа мні, мб: L₀– суоймасы стінен 200 см биіктіктегі су буы серпімділігіні орташа мні, мб: U₂₀₀– су оймасы стінен 200 см биіктіктегі желді орташа жылдамдыы, м/с; n – тулік саны 3 кестеде крсетілген.

Букпинск станциясы бойынша метеорологиялы элементтерді орташа кп жылды сипаттамалары

3 кесте

Есептеу элементтері	Орташа айлы мндер
Су буы серпімділігіні орташа мні, мб (L₀)	14,2	19,0	22,5	20,9	14,2	9,0
Желді орташа жылдамдыы м/с (V)	7,7	7,0	6,1	5,4	7,2	8,3
Су оймасы стінен 200 см биіктітегі су буы серпімділігіні орташа мні, мб (L₂₀₀)	9,6	13,3	15,2	14,3	10,0	6,6
Тулік саны (n)
Ауа температурасы, град.	18,5	16,9	19,4	17,0	10,6	3,3
Су температурасы, град	12,2	16,7	19,4	18,2	12,2	5,4

р студентке жекелеп берілген клдерді физикалы географиялы сипаттасын беру:

· географиялы орны

· геологиялы геоморфологиялы алыптасуы

· тау жынысы жер бедері

· климаты

· негізгі оректену трлері

· су жйесіні ерекшелігі,

· кл территориясындаы сімдіктері

· балы трлері

· топыра жамылысы

· кл территориясына кері серін тигізетін антропогендік факторлары

· шаруашылыта олданылуы

· кескін картаа клді географиялы орнымен осы мліметтерді толыымен тсіру.

Тапсырмалар орындауа дістемелік нсаулар:Клді негізгі бліктері мен кл аарыны рылымы элементтерін атау, кл ауданын лшеу, клді зындыын жне енін анытау, баылау сратарына жазбаша жауап беру.

дебиет: 2,5