Арапайым ауылшаруашылы ебек ралдары

Ауыл шаруашылы техникасы — ауыл шаруашылыында олданылатын ондырылар, машиналар мен ралдарды жиынты атауы. азастанда мата, ызылша, картоп, ккніс, ба, мал шаруашылытары, сондай-а топыраа тыайтыш себу процестері жасы механикаландырылан. Ауыл шаруашылы техникасы олданылу масаттарына байланысты бірнеше топа блінеді. Энергетика, клік жне тиеуіш машиналарына трлі тракторлар, тіркемелер, тиеуіштер, маййыштар, жкктергіштер, жылу жне электр моторлары жатады. Тракторлар тарту кшіне арай трлі кластара блінеді. Олар жалпы жне арнайы жмыстара арналан далаты жне жыланбауырлы болып келеді. Павлодар трактор зауытында ДТ-75Т “азастан” (класы 30 кН) тракторы шыарылады. Оан трлі аспалы жне жартылай аспалы ралдар жегіледі. Мндай трактор кмегімен жер жырту, тырмалау, опсыту, тым себу, ар тотату, суландыру жмыстары атарылады. Петропавлда шыарылатын уаты 1 кВт агрегат шаын электр стансасы ретінде мал ораа, шопан йіне, мал шаруашылыы мен егін шаруашылыыны трлі ызметтеріне жары беру шін олданылады. Топыра деу, тыайтыш себу, егістік зиянкестерін жою масатында олданылатын машиналар да топыра дейтін аспалы жне жартылай аспалы соалар, опсытыштар, тісті, инетісті жне делегейлі тырмалар, тыыздаыштар, тыайтыш сепкіштер, к, сйы тыайтыш шашыштар; сйы жне тйіршікті улы оспаларды бріккіштер жне тозадатыштар, дн улаыштар, фумигаторлар, аэрозоль шашыштар; ар тотатыштар жатады. азастанны а.ш. машина жасау ксіпорындарында (Астана, араанды, Тараз, ызылорда, останай, Атау, Атбасар, скемен т.б. алаларда осы топа жататын 57 трлі крделі жне арапайым ауыл шаруашылы техникасы шыарылады. Днді даылдарды себуге, сіруге, жинауа, німдерін баптауа арналан машиналар тобына: сепкіштер, атар аралыын дейтін культиваторлар, асты орыштар, асты комбайндары, сабан жинаыштар, дн тазартыштар, кептіргіштер, асты тиегіштер жатады. Республикада бл топа жататын 17 трлі машина, ралдар шыарылады. Мал азыын дайындайтын машиналара шп орыштар, жемшп жинайтын комбайндар, шп орыш-сатаыштар, шп орыш-жаныштауыштар, шп тырмалары, ысырмалар, дестелегіштер, жинаыш-престер, жинаыш-шмелегіштер, мая салыштар, мая тасыыштар, срлем комбайндары, йінді шпті кептіргіштер жатады. азастанда бларды 12 трі шыарылады.

атар аралы культиватор

 

Техникалы даылдар сіруге, жинауа арналан машиналара арнайы жмыса бейімделген сепкіштер, отырызыштар, ары жасаыштар, атар аралы культиваторлар, мата, картоп, томат жинайтын комбайндар, ккніс жинаыштар жатады. Республика зауыттарында оларды 7 трі шыарылады. Бау-башада, жзімдікте олданылатын машиналара соалар, жинаыштар, жзім жинаыштар, темекі жапыраын жинаыш сілкуіштер жатады. Мал шаруашылыына арналан машиналара мал фермаларында, жеке шаруашылытарда олданылатын ст, ет, жн т.б. німдер деуді механикаландыратын машиналар мен жабдытар, атап айтанда мал азыын араластыратын, тиейтін, лестіретін машиналар, азы шанатары, мал суаратын жабдытар, сауын ондырылары, ст тоазытатын аппарат, ст сепараторы, ой ыру, жн деу агрегаттары, аракл елтірісін дейтін жабдытар, инкубаторлар, жылумен, сумен амтамасыз ететін жабдытар (соры, ды азатын жне су тартатын ондырылар, жылу генераторы мен жылытыш аспаптар) жатады. Суландыру машиналары канал азуа, егіс суаруа, ашы жне жабы дренаж жасауа, жаа жер игеруге арналан. Оларды атарына экскаватор, бульдозер, скрепер, грейдер сияты машиналар, механизмдер, сондай-а ары азатын, тазалайтын, арыша жасайтын, жер тегістейтін, тас жинайтын жне сатайтын, егін суаратын ондырылар мен жабдытар, жабырлатыштар жатады. Суландыру машиналарыны кейбір трлері Кентауда (экскаватор), ызылордада (грейдер т.б.), Тркістанда (соры ст-сы) шыарылады. Орман шаруашылыында олданылатын машиналара орман соалары плугтар мен фрезалар, орман культиваторлары, ор азатын, ала жасайтын, ааш жне бта тамырларын опаратын, кесетін, ааш отырызатын, ааш тымдарын себетін, топыраты беткі абатын сыдыратын, рт сндіретін (мотопомпа т.б.) ондырылар мен жабдытар жатады. (1-сурет)

 

 

1 - сурет. Тым сепкіш

 

Ауыл шаруашылы техникаларын пайдаланып днді даылдарды кту. Егінні су жадайларын жасарту шін дадалы аймата С-100 тракторларына тіркелетін таптаушы мен тіркеуші, ЗКК-7 таптаушы немесе КТР-5,7 тіркеуші, С117 таптаушы пайдаланылады, ДТ-54А, ДТ-75 тракторлары таптауыштармен топыра дейді, ара топыраты айматарды шаын егістіктерінде МТЗ немесе Т-40 тракторларына тіркелетін ЗКВГ-1,4 таптаушы олданылады.

Кздік даылдарды оректендіру шін арнайы жабдыталан АН-2 самолетін пайдаланады. Сондай-а степ оректендіру шін СТН-2,8 сеялкалар да олданылады.

Атаратын жмысына арай ауыл шаруашылы техника жне тракторлар былайша блінеді:

- жалпы жмыса арналан тракторлар; олар топыра деуге, егін егіде, егін жинауда жне егін жмыстарыны баса трлерінде, сондай-а транспорт , тиеу, жол-рылыс жнеазу жмыстарында пайдаланылады;

- универсалды-атараралы тракторлар; олар отамалы даылдарды сіруге (дн себуге, атараралытарын деуге) жне баса ауыл шаруашылы жмыс трлеріне пайдалануа арналан;

- арнаулы тракторлар; олар батпаты, таулы, т.с.с жерлердегі егіншіліктерде жмыс істеуге арналан. Бл тракторлар кбінесе трі згертілген базалы жаа модельдер болып табылады.