Азастан Халыаралы йымдарда 3 страница

экономикасыны стыны. Елді орасан зор аумаын, халыты орналасу тыыздыыны тмен екенін ескерсек, агломерациялар алыптастыру мен дамыту - маызды мселе. азастанны алашы заманауи урбанистік орталытары ірі алалар - Астана мен Алматы, одан со - Шымкент пен Атбе болады. Олар халыты жне инвестицияларды шоырлану орталытарына айналады, сапалы білім беру, медицина, леуметтік-мдени ызметтер крсетеді. Клік инфрарылымы - индустриялы экономика мен оамымызды тамырына ан жгіртетін жйе. Сапалы заманауи магистральдарсыз дамыан ел болмайды деп мен талай рет айттым. Бан оса, азастанны атынас жолдары оны Еуропа мен Азия, Солтстік пен Отстік арасында орналасуы трысынан маызды мнге ие. Елде жолдар желісін жасау шін біз «Астана - араанды - Алматы», «Астана - Павлодар - скемен», «Алматы - апшаай - скемен» автожолдарын салуды бастады. Осы баыттар бойынша пойыздар азірді зінде екі есе жылдам жріп жатыр. Логистикалы ызмет крсету секторын дамыту ажет. Е алдымен бізді жктерімізді тасымалдау шін Кеден одаы аумаын барынша пайдалану туралы сз болып отыр. «Батыс Еуропа - Батыс ытай» длізіні рылысы да аяталуа таяу, Парсы шыанаына шыу шін Трікменстан мен Ирана теміржол тартылды. Келешекте азастан теізге шыатын жолдары бар елдерде логистика орталытарын руа инвестиция салуа тиіс. Жктерді кедендік деу мерзімдерін ысартып, шекара ткелдеріні ткізу ммкіндігін арттырып, Атау портыны уаттылыын кшейтіп, экспорт-импорт операцияларыны ресімдерін жеілдету керек. Біз зындыы 1200 шаырым болатын Жезазан - Шалар - Бейнеу жаа теміржолын салып жатырмыз. Ол орталыты кптеген аудандарына жан бітіріп, елді шыысы мен батысын тікелей байланыстырады. Бл орасан рылыс 2015 жылы аяталады. Бл магистраль Каспий мен Кавказ арылы Еуропаа шыуа ммкіндік береді. Ал шыыста Тыны мхиттаы Ляньюньган порты арылы шыамыз,бл жнінде ХР-мен келісім бар. Біз энергетиканы дстрлі трлерін дамытатын боламыз. Жылу-электр стансаларынан шыатын алдытарды тазарту жніндегі ізденістер мен жаалытара, ндіріс пен трмыста жаа технологиялар арылы жаппай электр уатын барлы жерде немдеуге олдау крсету ажет. Таяуда Еуроодаты ірі компанияларыны алашы ондыы Еуроодаты йгілі жасыл экономика тжырымдамасы негізінде абылданан энергетикалы стратегиясына арсылыын жариялады. Еуроода оны жзеге асыран трт жылда 51 гигаватт энергия уатын жоалтты. Жасыл экономика бадарламасымен жмыс жргізе отырып, біз осы ателікті ескеруіміз керек. Астанадаы Дниежзілік ЭКСПО-2017 крмесіне дайындыты болашаты энергиясын іздеу жне жасау жніндегі озы лемдік тжірибені зерделеу мен енгізу орталыын ру шін пайдалану керек. Мамандар тобы Назарбаев университетіні олдауымен осы жмыса кірісуге тиіс. Біз оамды клікті отынны экологиялы таза трлеріне кшіруге, электромобильдерді енгізуге жне олар шін тиісті инфрарылым алыптастыруа жадай жасауымыз керек. Еліміз бензинді, дизель отынын, авиация керосинін молынан ндіруді ажет етіп отыр. Жаа мнай деу зауыттарын салу ажет. Сонымен атар, ядролы энергетиканы дамытуды келешегін мытпау керек. лемні таяудаы даму келешегінде арзан атом энергиясына деген ажеттілік се тсетін болады. азастан - уран ндіруде лемдік кшбасшы. Біз АЭС отыны шін тл ндірісімізді дамытып, атом стансасын салуа тиіспіз. Бесінші. шаын жне орта бизнесті дамыту - ХХІ асырдаы азастанды индустриялы жне леуметтік жаыртуды басты ралы. Мндаы мені станымым айын екенін білесіздер, оны талай айтанмын. Экономикамызда шаын жне орта бизнесті лесі артан сайын азастанны дамуы да орныты бола тседі. Бізде шаын жне орта бизнесті 800 мынан астам субъектісі бар, онда 2,4 миллионнан астам азастанды ебек етеді. Бл сектордаы нім клемі трт жылда 1,6 есе сті жне 8,3 млрд. тегені рап отыр. Жаанды рейтингке сйкес, азастан бизнесті жргізуге е олайлы жадайы бар елдер тобына кіреді жне біз бл рдісті рістете тсуге тиіспіз. Шаын жне орта бизнес - біздегі Жалпыа орта ебек оамыны берік экономикалы негізі. Оны дамыту шін жеке меншік институтын занамалы трыда ныайтатын кешенді шешімдер ажет. Бизнесті дамытуа кедергі келтіретін барлы енжар ыты нормаларды кшін жою керек. Шаын бизнес рпатан-рпаа берілетін отбасы дстріне айналуа тиіс. Шаын бизнесті мамандандыруды келешекте оларды орта дегейге кшіру перспективасымен дамыту шараларын абылдау маызды болма. Осы сектор субъектілеріні банкроттыыны айын тетіктерін енгізген жн. Шаын жне орта бизнес жаа инновациялы ксіпорындар тірегінде дамуа тиіс. Мен кіметке индустрияландыруды екінші бесжылдыы жоспарын «Бизнес-2020» жол картасымен йлестіруді тапсырдым. кімет лтты ксіпкерлер палатасымен бірлесіп, жмысын жаа бастаан бизнесмендерге дістемелік кмекті тиімді тетіктерін жасауы керек. Алтыншы. Бізді болашаа барар жолымыз азастандытарды леуетін ашатын жаа ммкіндіктер жасауа байланысты. ХХІ асырдаы дамыан ел дегеніміз - белсенді, білімді жне денсаулыы мыты азаматтар. Бл шін біз не істеуіміз керек? Біріншіден, барлы дамыан елдерді сапалы бірегей білім беру жйесі бар. лтты білім беруді барлы буыныны сапасын жасартуда бізді ауымды жмыс ктіп тр. 2020 жыла арай азастандаы 3-6 жас аралыындаы балаларды мектепке дейінгі біліммен 100 пайыз амту жоспарлануда. Сондытан олара заманауи бадарламалар мен оыту дістемелерін, білікті мамандар сыну маызды. Орта білім жйесінде жалпы білім беретін мектептерді Назарбаев зияткерлік мектептеріндегі оыту дегейіне жеткізу керек. Мектеп тлектері аза, орыс жне аылшын тілдерін білуге тиіс. Оларды оыту нтижесі оушыларды сындарлы ойлау, зіндік ізденіс пен апаратты тере талдау машыын игеру болуа тиіс. Таяудаы 3 жыл ішінде, 2017 жыла дейін орын жетіспеушілігін жойып, ажетті жерлерде елдегі барлы мектепті екі ауысыммен оытуа кшіру керек. кімет пен кімдер осы міндетті орындау шін бюджет аражатыны блінуін арастыраны жн. Таяудаы 2-3 жылда дуальдік, техникалы жне ксіптік білім беруді лтты жйесіні негізін алыптастыру керек. Келешекте жастарды техникалы білім алуын мемлекеттік кепілдендіруге кшіруді арастыру ажет. кіметке 2014 жылы 1 маусыма дейін осы мселе бойынша наты сыныстар енгізуді тапсырамын. Жетекші университеттерді академиялы жне басарушылы автономияа біртіндеп кшіруге жоспарлы трде кірісу ажет. лгерімі жасы студенттер мен оушыларды олдауды тиімді жйесін жасау ажет деп санаймын. кіметке 2016 жылы 1 атардан бастап стипендиялар млшеріні 25 пайыза сірілуін амтамасыз етуді тапсырамын. Екіншіден, денсаулы сатау саласындаы басты басымды - алашы медициналы-санитарлы кмекті дамыту. Міндетті медициналы сатандыру енгізу мселесін зерттеген жн. Мемлекетті, жмыс берушілерді жне ызметкерді денсаулы шін орта жауапкершілігі - медициналы ызметті барлы жйесіні басты аидаты. Спортпен шылдану, дрыс таматана білу, жйелі профилактикалы тексерілу - ауруды алдын алуды негізі. шіншіден, жалпыазастанды мдениетті дамытуа жааша серпін берген жн. Мдени саясатты замерзімді тжырымдамасын зірлеу ажет. Онда азастандытарды бсекеге абілетті мдени ментальдігін алыптастыруа, заманауи мдениет кластерлерін дамытуа баытталан шаралар белгілеу керек. аза тілі бгінде ылым мен білімні, интернетті тіліне айналды. аза тілінде білім алатындарды саны жыл ткен сайын кбейіп келеді. Еліміз бойынша мемлекеттік тілді оытатын 57 орталы жмыс істейді. Олардан мыдаан азаматтар аза тілін йреніп шыты, лі де йренуде. Былтырыа араанда биыл аза тілін білемін деген зге лт кілдеріні саны 10 пайыза скен. Бл да біраз жайттан хабар береді. Тек соы 3 жылда мемлекеттік тілді дамытуа республика бойынша 10 миллиард теге блінді. Енді ешкім згерте алмайтын бір аиат бар. Ана тіліміз Мгілік Елімізбен бірге Мгілік тіл болды! Оны дауды таырыбы емес, лтты йытысы ете білгеніміз жн. Тртіншіден, білім беру, денсаулы сатау, леуметтік орау ызметкерлеріні леуметтік пакеттерін айта арастыран жн. кіметке азаматты ызметшілер ебекаысыны жаа лгісін зірлеуді жне 2015 жылы 1 шілдеден бастап енгізуді тапсырамын. Ол ызметкерлерді ебекаыларын денсаулы сатау саласында - 28, білім беру саласында - 29, леуметтік орау саласында 40 пайыза дейін арттыруды амтамасыз етуге тиіс. Бесіншіден, ммкіндігі шектеулі азаматтарымыза кбірек кіл блу керек. Олар шін азастан кедергісіз аймаа айналуа тиіс. Бізде аз емес ондай адамдара аморлы крсетілуге тиіс - бл зімізді жне оам алдындаы бізді парызымыз. Бкіл лем осымен айналысады. Ммкіндігі шектеулі адамдар трмысты ызмет крсету, таам нерксібі, ауыл шаруашылыы ксіпорындарында жмыс істей алады. Мен барлы ксіпкерлерге оларды жмыса орналастыруа кмектесііздер деп таы да айтым келеді. Сондай-а, 5-10 адама арналан арнайы квотаны енгізу ммкіндігін арастыруа болады. Біз оларды белсенді мірге тартамыз, олар тек жрдемаы алып ана оймайды, сонымен бірге, здерін оамны мшесі, пайдалы ебеккер ретінде сезінетін болады. Бізді барлы леуметтік институттар, кіметтік емес йымдар, «Нр Отан» партиясы осы жмысты ола аландары жн. Егер ажет болан жадайда кімет бл мселені барлы компаниялармен бірлесе пысытап, тиісті шешім абылдауы керек. Мгедектігіне жне асыраушысынан айрылуына байланысты леуметтік жрдемаы клемін кіметке 2015 жылы 1 шілдеден бастап 25 пайыза арттыруды тапсырамын. Мгедектер бірлестіктері ызметіні ыты базасын жетілдірген жн. кіметтен бастап жергілікті кімдерге дейінгі барлы мемлекеттік органдарды олармен жмысын кшейткен маызды. Кедейлік дегейін одан рі тмендетіп, жмыссыздыты суін тежеген жн. Бл ретте масылды пиылды рістеуіне жол бермеу маызды. Мемлекеттік кмек алушыларды барлыы шін жмыспен амту жне леуметтік бейімделуге кмектесетін бадарламалара міндетті атысу туралы ереже енгізу керек. Жетінші. Мемлекеттік институттар жмысын жетілдіру. лемні дамыан 30 еліні атарына мтылыс кезінде бізге адал бсекелестік, ділеттілік, заны стемдігі жне жоары ыты мдениет ахуалы ажет. Мемлекетті кіметтік емес сектормен жне бизнеспен зара іс-имылыны жаартылан тсілдері керек. За алдындаы тедік ы тртібіні шынайы негізі болуа тиіс. Сот жйесі іс жзінде ашы жне олжетімді, арапайым жне барлы дауды тез шеше алатындай болуа тиіс. Барлы ы орау жйесі жмысыны сапасын арттыру ажет. Зор кілеттілік пен ы иеленген шенділер мінсіз мінез-лымен жне жоары ксіби дегейімен ерекшеленуге тиіс. Аса маызды міндет - сыбайлас жеморлыа арсы жаа стратегияны алыптастыру жне іске асыруды жаластыру.кімшілік реформа ажетсіз аазбастылы пен жат айналымыны олайсыз дерісіне айналмауа тиіс. Халы алдында есептілігін арттырып, нтижеге деген жауапкершілігін кшейте отырып, жергілікті жерлердегі басару органдарына кбірек дербестік беру керек. кіметке Президент кімшілігімен бірлесіп, биылы 1 шілдеге дейін осы айтылан барлы мселелер жнінде кешенді сыныстар енгізуді тапсырамын. Мемлекеттік ксіпорындарды, лтты компаниялар мен бюджеттік мекемелерді кадр саясатына меритократия аидаттарын енгізуді жаластыру ажет. кіметке «Б» корпусы мемлекеттік ызметшілеріні ебекаысын 2015 жылы 1 шілдеден бастап - 15 пайыза, ал 2016 жылы 1 шілдеден бастап - таы 15 пайыза арттыруды амтамасыз етуді тапсырамын. Мемлекетіміз бен оамымыз алдында тран лемні дамыан 30 еліні атарына осылу жолындаы наты міндеттер осындай. Бізді алдымызда оларды за жзіне жне наты шешімдерге айналдыру міндеті тр. рметті депутаттар жне кімет мшелері! лемні дамыан 30 еліні атарына осылуа мтылысымызды біз екі кезеде жзеге асыруымыз ажет. Бірінші кезе XXI асырдаы «ммкіндіктер кзін» пайдалана отырып, жаыру серпілісін жасау ажет болатын 2030 жыла дейінгі кезеді амтиды. азастан осы уаыт ішінде дамыан елдерді ткен жзжылдытаы индустриялы дмпу кезінде жасаанын жзеге асыруы ажет. Мны іске асыруа бден болады. Отстік Корея, Сингапур осындай жолдан тті. Бл кезеде біз экономикамызды дстрлі салаларыны арынды сімін амтамасыз етіп, уатты индустриялы деуші сектор рамыз. Екінші кезеде 2030 - 2050 жылдар аралыында елімізді ылыми амтымды жне жасыл экономика аидаттарына негізделген орныты дамуын амтамасыз ету ажет. Біз уатты деуші нерксіп алыптастырамыз.Дстрлі салаларда жоары делген німдер шыаруа кшу жзеге асырылып, ылыми амтымды экономиканы базасы ретінде инжинирингтік ызметтер дамиды. Кп нрсе алай бастауа байланысты екенін ескере отырып, енді биыл атарылуа тиіс шаралара тоталайын. кімет пен лтты банкке осы жыла арналан наты тапсырмалар беремін. Бірінші. кімет биыл экономика сімін 6-7 пайыз дегейінде амтамасыз етуге тиіс. Бл орайда биылы жыл орытындысы бойынша, халыты жан басына шаандаы ішкі жалпы нім 14,5 мы доллардан кем болмауа тиіс. Екінші. лтты банк пен кіметке 2014 жылы 1 мамыра дейін инфляцияны орта мерзімді перспективада 3-4 пайыза дейін тмендетуді кешенді шараларын зірлеуді тапсырамын. шінші. кімет лтты банкпен бірлесіп, 2014 жылы 1 маусыма дейін аржы секторын дамытуды 2030 жыла дейінгі кешенді бадарламасын зірлеуі ажет. Тртінші. кімет «Самры-азына» орымен бірлесіп, мемлекетті атысы бар барлы компаниялара талдау жргізіп, жеке сектора берілетін ксіпорындар тізімін анытауы керек. Тура осындай жмысты алан мемлекеттік секторларда да жргізу ажет. Биылы жылды бірінші тосанында Жекешелендіруді 2014-2016 жылдара арналан кешенді бадарламасы абылдануа тиіс. Бесінші. кімет жылды соына дейін Астана жне Алматы алаларында агломерациялар алыптастыруды 2030 жыла дейінгі кезеге арналан стратегиясы жобасын зірлеуі керек. Алтыншы. кімет халыаралы сауданы іске асыру кезіндегі кедергілерді алып тастау мселелерін арастыра отырып, азастанны транзиттік леуетін дамытуды 2030 жыла дейінгі бадарламасын 2014 жылы 1 ыркйекке дейін зірлесін. Жетінші. Тртінші мнай деу зауыты мен атом электрстансасыны орны, инвестициялар кзі мен рылыс мерзіміне атысты мселелерді кімет биылы бірінші тосанны соына дейін шешкені жн. рметті азастандытар! Мені серіктестерім! Бізді Стратегия-2050-дегі басты масаттара жетуді кздейтін барлы іс-рекеттеріміз наты аидаттара негізделуге тиіс. Біріншіден, абылданатын барлы шешімдерді прагматизмі мен эволюциялылыы аидаты. Экономикада, саясат пен леуметтік трмыста ешбір секіріске, жнсіз сына пен авантюралара жол беруге болмайды. Айналамыздаы лем алай тез згеретін болса, еліміз бен оамымыз да солай жылдам згеруге тиіс. Екіншіден, зара тиімді ашыты аидаты. Біз экономикамыза шетелдік инвестициялар, технологиялар мен инновацияларды кеінен тартатын боламыз. Инвесторлар шін жмыса олайлы жадайлар жасаймыз. Біз дамыан 30 елді тобына кіруді осы маызды тетігі арылы экономикамызды ірлік, жаанды экономикалы жйемен тере ыпалдасуын айын кріп отырмыз. Бл, е алдымен, Еуразиялы экономикалы ода алыптастыруа атысуымыза, Дниежзілік сауда йымына кіруімізге байланысты. шіншіден, бл - азастандытарды л-ауатын арттыру аидаты. арапайым адамдарды леуметтік кіл-кйі бізді басты масата ілгерілеуімізді маызды индикаторы болуа тиіс. Тртіншіден, бкілхалыты олдау аидаты маызды мнге ие. Мені халыа Жолдауым бізді масаттарымыз бен міндеттерімізді тсіндіретін басты жат болып табылады. рбір министр, кім, ксіпорын басшысы осы Жолдауды тсіндіру жмысына жне оан баршаны атыстыру ісіне жетекшілік етуге тиіс. Жолдауды масаттары мен міндеттерін жзеге асыру жніндегі наты шаралардан рбір азастанды хабардар болуы ажет. Бл «Нр Отан» партиясы ызметіні негізгі мселелеріні біріне айналады деп сенемін. Ол шін е алдымен мемлекеттік ызметшілерді здері Стратегиямызды идеяларын білуге жне мнін тере уа тиіс. Президент кімшілігі мен кіметті бкіл рамыны, барлы дегейдегі кімдерді жмысы барлы осы міндеттерді орындауа баытталуа тиіс. Жалпы, мемлекеттік органдарды рылымы алдаы міндеттерді шешімімен йлесім тауып, 2050 Стратегиясыны масаттарын іске асыруды амтамасыз етуі керек. ымбатты отандастар! Біздер, азастандытар - бір халыпыз! Біз шін орта тадыр - бл бізді Мгілік Ел, лайыты рі лы азастан! Мгілік Ел - жалпы азастанды орта шаыраымызды лтты идеясы. Бабаларымызды арманы. Егеменді дамуды 22 жылында барша азастандытарды біріктіретін, ел болашаыны іргетасын алаан басты ндылытар жасалды. Олар кктен тскен жо. Бл ндылытар - уаыт сынынан ткен азастанды жол тжірибесі. Біріншіден, бл - азастанны туелсіздігі жне Астанасы. Екіншіден, бл - оамымыздаы лтты бірлік, бейбітшілік пен келісім. шіншіден, бл - зайырлы оам жне жоары руханият. Тртіншіден, бл - индустрияландыру мен инновациялара негізделген экономикалы сім. Бесіншіден, бл - Жалпыа Орта Ебек оамы. Алтыншыдан, бл - тарихты, мдениет пен тілді ортатыы. Жетіншіден, бл - елімізді лтты ауіпсіздігі жне бкіллемдік, ірлік мселелерді шешуге жаанды трыдан атысуы. Осы ндылытар арасында біз рдайым жеіске жеттік, елімізді ныайтты, лы жетістіктерімізді еселедік. Жаа азастанды Патриотизмні идеялы негізі осы мемлекет раушы, жалпылтты ндылытарда жатыр. Президент кімшілігіне, кіметке, азастан халы Ассамблеясына «азастан-2050» жалпылтты озалысымен бірлесіп, «Мгілік Ел» патриотты актісін зірлеп, абылдауды йымдастыруды тапсырамын. Біз з халымызды игілігі жолында лы масаттарды ала оямыз, сондытан мен барлы саяси партияларды, оамды бірлестіктерді, барша азастандытарды 2050 Стратегиясыны басты масатына жету жніндегі жмыса белсене атысуа шаырамын! сіресе, жастарымыза мынаны айтамын. Бл Стратегия сіздерге арналан. Оны жзеге асыратын да, жемісін кретін де сіздер. з жмыс орындарыызда отырып, осы жмыса райсысыыз атсалысыыздар. Немрайлылы танытпаыздар. Елді болашаын барша халыпен бірге жасаыздар! адірлі халым! Мгілік Ел - ата-бабаларымызды сан мы жылдан бергі асыл арманы. Ол арман - лем елдерімен терезесі те атынас рып, лем картасынан ойып трып орын алатын Туелсіз Мемлекет атану еді. Ол арман - трмысы бауатты, ттіні тзу шан, рпаы ертеіне сеніммен арайтын баытты Ел болу еді. Біз армандарды аиата айналдырды. Мгілік Елді іргетасын алады. Мен оамда «аза еліні лтты идеясы андай болуы керек?» деген сауал жиі талыа тсетінін кріп жрмін. Біз шін болашаымыза бадар ететін, лтты йыстырып, лы масаттара жетелейтін идея бар. Ол - Мгілік Ел идеясы. Туелсіздікпен бірге халымыз Мгілік Мраттарына ол жеткізді. Біз елімізді жрегі, туелсіздігімізді тірегі - Мгілік Елордамызды трызды. азаты Мгілік мыры рпаты Мгілік Болашаын баянды етуге арналады. Ендігі рпа - Мгілік азаты Перзенті. Ендеше, аза Еліні лтты Идеясы - Мгілік Ел! Мен Мгілік Ел ымын лтымызды лы бадары - «азастан-2050» Стратегиясыны тп азыы етіп алдым. Туелсіздікке ол жеткізгеннен грі оны стап тру лдеайда иын. Бл - лем кеістігінде мыр кешкен талай халыты басынан ткен тарихи шынды. зара алауызды пен жан-жаа тартан берекесіздік талай елді тадырын рдыма жіберген. Тіршілік тезіне ттеп бере алмай, жер бетінен лт ретінде жойылып кеткен елдер аншама. Біз згені ателігінен, ткенні таылымынан саба ала білуге тиіспіз. Ол сабаты тйіні біреу ана - Мгілік Ел болу бізді з олымызда. Бл шін зімізді немі амшылап, дайы ала мтылуымыз керек. Байлыымыз да, баытымыз да болан Мгілік Туелсіздігімізді кзді арашыындай сатай білуіміз керек. «азастан-2050» - Мгілік Елге бастайтын е абыройлы, е мртебелі жол. Осы жолдан айнымайы, адірлі халым! рбір кніміз мерекелі, рбір ісіміз берекелі болсын! Дамуымыз жедел, келешегіміз кемел болсын! Жарын іспен кллі лемді та ылып, Жасай берсін Елдігіміз Мгілік!