Курс студенттеріне арналан 5 страница
*квашиоркор
*эндемиялы зоб
*алиментарлы дистрофия
*теміржетіспеушілік анемия
*+жйке ттікшесі дамуыны аауы
#373
*!Емізулі аналарды рационында туліктік энергия ндылыы (ккал) кбейеді
*100
*300
*+500
*700
*1000
#374
*!арт адамдарды таматануында рамында жануар майы бар тмендегі азы-тліктерді аса тиімдісі
*жануарлар еті
*+ст німдері
*кондитерлік німдер
*жануарларды сорпалы німдер
*жмырта жне жмырта німдері
#375
*!«Емдмдік таматану» тсінігіне сйкес анытама
*жіті аурулар кезінде
*спортшылара арналан емдмдік таматану
*созылмалы ауруларды ршу кезінде
*жкті жне ана стімен оректендіретін аналарды таматануы кезінде
*+созылмалы ауруларды ршуден тыс кезеде таматануы (ремиссия кезеінде)
*+санаторлы – шипажайлы мекемелерде ршуден тыс кезеде созылмалы аурулардаы таматану
*+санаторлы – профилактикалы мекемелерде ршуден тыс кезеде созылмалы ауруларды таматануы
#376
*!Халыты наты таматануы жадайына байланысты таматану статусыны трлері
*отайлы, арты
*отайлы, о, теріс
*олайлы, олайсыз
*отайлы, жеткіліксіз
*+млшерлі, арты, жеткіліксіз
#377
*!Ас тзыны кнделікті сынылатын млшері (г)
*1
*+6
*11
*16
*21
#378
*!Асазанны ойы жарасында таам німдерін асшеберлік деуде сынылатын трлері
*маринадталан
*+кпеленген
*уырылан
*аталан
*тздалан
#379
* !Темірді сіірілуін тежейді
* аскорбин ышылы
* итмрын айнатпасы
* +шй, ст, кофе
* ымыз
* лимон
#380
* !Гипокалиемия кезінде таам рационына енгізеді
* +кептірілген рік
* алмрт
* арбыз
* алма
* сбіз
#381
* !Кальциді негізгі таамды кзі
* картоп
*тосап
* +ст
* бал
* ет
#382
*!Балалардаы йод тапшылыында аныталады
* акромегалия
* +бой суіні арта алуы
* мегалобластты анемия
* теріні гиперпигментациясы
* бауыр ызметіні бзылысы
#383
*!рамында йод кп млшерде кездесетін таам німдері
* ірімшікте
* етте
* стте
* ызаната
* +теіз німдерінде
#384
*!Гемсіз темір кп млшерде кездесетін таам німдері
* ст жне ст німдері
* +брша тымдастар
* ет жне ет німдері
* сзбе
* ант
#385
*!Витамин С рамында кп кездесетін нім
* сбіз
* алма
* шомыр
* +лимон
* брша тымдастар
#386
* !Темірді сіірілуін тежегіш таамдар
* +ст жне ст німдері
* ет жне ет німдері
* даыл німдері
* цитрусты
* итмрын
#387
*! ант диабетінде таам німдерін асшеберлік деуде сынылатын трлері
*+тандыра пісірілген
*кептірілген
*уырылан
*аталан
*тздалан
#388
*!Таамды заттектерге жне энергияа ажеттілік клемін деуде арастырылатын факторлар
*маманды патологиясы
*ебек ызметіні сипаты
*сырты орта факторларыны сері
*зат алмасу процестеріні арындылыы
*+жынысы, жас млшері, ебек ызметіні сипаты
#389
* ! №11 емдмге аурулар крсетілімі
* ант диабеті
* миакард инфаркты
* жіті пневмония
* зр - тас ауруы
* +сйек жне кпе туберкулезы
#390
* !Семіздікте тиым салынатын таам німдері
*ккністер
* теіз німдері
* +майлы жне ащы тіс басарлар
* майлылыы тмен ст німдері
* майлылыы 6% дейін жоары ст
#391
* !Гипогликемияны «Хабаршылары»
* терлеу, брадикардия,то сезімі
* ыстытау,тахикардия, шаршаышты
* +ашты сезім, терлегіштік, ыстытау
* тахикардия, терлегіштік, шаршаышты
* артериальды ан ысымыны жоарлауы
#392
*!Холестерин млшері аса жоары болуымен ерекшеленеді
*+тауы жмыртасы
*майлы ірімшік
*сиыр бауыры
*шоша майы
*сары май
2*Тиімді жне йлесімді таматану негіздері*4*40*1*
#393
*!«ТАМАТАНУ ТРТІБІ» ТСІНІГІН РАЙТЫНДАР
*азы-тлік ауіпсіздігі
*рационны уаттылыы
*+тама абылдау аралыы
*макронутриенттерді йлесімділігі
*микронутриенттерді йлесімділігі
*+тама абылдау уаыты мен ысалыы
*витаминдік рамы бойынша адекваттылыы
*+жеке абылдау бойынша рацион уаттылыын блу
#394
*!ТРТ РЕТТІК ТАМАТАНУДА ЭНЕРГИЯ НДЫЛЫЫ БОЙЫНША КЕЛЕСІ ТААМ АБЫЛДАУ УАЫТТАРЫ АРАСТЫРЫЛАДЫ
*кешкі ас 30%
*таы ас 30%
*+таы ас 25%
*тскі ас 25-30%
*тскі ас 40-45%
*+тскі ас 35-40%
*бесіндік ас 20%, кешкі ас 20%
*+бесіндік ас 10-15%, кешкі ас 25%
#395
*! ТАМАТАНУ КЕЛЕСІ ТАЛАПТАРДЫ САТАУДА ТИІМДІ БОЛЫП ЕСЕПТЕЛЕДІ
*+рационны химиялы рамы организмні ферментативті статусына сйкес келу керек
*+рационны энергетикалы ндылыы организмні энергия шыынын жауып отыруы керек
*рационны энергетикалы ндылыы организмні энергия шыынынан 10%-а тмен болуы керек
*+рационда таамды заттектерді ара атынасы отайлы болуы керек
* рационны энергетикалы ндылыы организмні энергия шыынынан 15%-а жоары болуы керек
*рацион тек толынды белоктан тру керек
*азы-тлік жоары сапалы болуы керек
*таматану тртібі 3 реттік болу керек
#396
*!АЗ МЛШЕРДЕ КЕЛЕСІ АЗЫ-ТЛІКТІ ТТЫНУ («ДРЫС ТАМАТАНУ ПИРАМИДАСЫНЫ ШЫНДА») АЖЕТ
*ет
*ст
*+ант
*балы
*ккністер
*дні-даылдар
*+кондитерлік німдер
*+ттті салындатыш сусындар
#397
*!АЗ МЛШЕРДЕ КЕЛЕСІ АЗЫ-ТЛІКТІ ТТЫНУ («ДРЫС ТАМАТАНУ ПИРАМИДАСЫНЫ ШЫНДА») АЖЕТ
*ет
*ст
*+ант
*балы
*ккністер
*дні-даылдар
*+кондитерлік німдер
*+ттті салындатыш сусындар
#398
*!НЕГІЗГІ АЛМАСУА КЕТЕТІН ЭНЕРГИЯ КЕЛЕСІ ЖОЛМЕН ЖМСАЛАДЫ
*жру
*й жинау
*аыл-ой ебегі
*спортпен шылдану
*+кпе, бйрек жмысы жне т.б.
*негізгі маманды бойынша жмыс
*+ажетті блшы ет тонусын амтамасыз ету
*+жрек жмысы жне ан айналымыны дайы ызметі
#399
АДАМНЫ ТААМДЫ ЗАТТЕКТЕРГЕ ЖНЕ ЭНЕРГИЯА АЖЕТТІЛІГІНІ ФИЗИОЛОГИЯЛЫ НОРМАЛАРЫ КЕЛЕСІЛЕРДІ ЕСЕПКЕ АЛА ОТЫРЫП ДЕЛЕДІ
*бойы
*лты
*+жасы
*+жынысы
*дене салмаы
*+ебек тріні сипаты
*организмні жеке ерекшеліктері
*зат алмасу процесстеріні арындылыы
#400
*!ОРГАНИЗМНІ ТАМАТАНУЫНЫ БІРІНШІЛІК БЗЫЛУЫ МЕН ЖЕТКІЛІКСІЗ ЖНЕ АРТЫ ТАМАТАНУЫНЫ БІРІНШІЛІК АУРУЛАРЫНА ЖАТАДЫ
*подагра
*+семіздік
*анорексия
*остеопороз
*атеросклероз
*таам жапауы
*+темір тапшылыты анемия
*+йод жетіспеушілік аурулары
#401
*!ПАТОЛОГИЯ ДАМУ АУІПІ БАР АЛИМЕНТАРЛЫ ФАКТОРЛАРМЕН БАЙЛАНЫСТЫ АУРУЛАР
*семіздік
*анорексия
*+остеопороз
*+ант диабеті
*+атеросклероз
*таамды псевдоаллергия
*темір тапшылыты анемия
*йод жетіспеушілік аурулары
#402
*!ЙЫМДАСТЫРЫЛАН ЖЫМНЫ НАТЫ ТАМАТАНУЫН БААЛАЙТЫН НЕГІЗГІ ДІСТЕР
*лшеу
*анкеталы
*срау
*кестелік - хронометражды
*+есеп бойынша таамды талдау
*+жайма мзір бойынша талдау
#403
*!ЙЫМДАСТЫРЫЛАН ЖЫМНЫ ТАМАТАНУЫН ЗЕРТТЕУДЕ ДАСТАРХАН МЗІРІН ТАЛДАУДЫ БААЛАУА
*таратылатын таамны температурасын сатау
*+рационда липотропты заттектерді кбейту
*+рационны энергетикалы ндылыы
*азы-тлік пен таамды тарату уаыты
*+рационны биологиялы ндылыы
*дайын таамны сапалылыы
*таматану тртібін сатау
*німдерді сапалылыы
*+таамны р трлілігі
#404
*!ТАМАТАНУДЫ ЛЕУМЕТТІК-ЭКОНОМИКАЛЫ НЕГІЗДЕРІН ЗЕРТТЕУ ДІСТЕРІ
*жазбалар
*анкеталы
*еске тсіру
*+балансты
*+бюджеттік
*азы-тлікті ттыну жиілігі
#405
*!Халыты наты таматануын зерттеудІ негізгі баыттары
*балансты
*биохимиялы
*индивидуалды
*йымдастырылмаан
*+леуметтік-гигиеналы
*+леуметтік-экономикалы
#406
*!ТАМАТАНУДЫ ЛЕУМЕТТІК-ЭКОНОМИКАЛЫ НЕГІЗДЕРІН ЗЕРТТЕУ ДІСТЕРІ
*еске тсіру
*анкеталы
*+балансты
*+бюджеттік
*срау-лшеу
*лабораториялы
#407
*!Халыты наты таматануы жадайына байланысты таматану статусы
*+арты
*отайлы
*олайлы
*олайсыз
*+млшерлі
*+жеткіліксіз
*энергетикалы
*биологиялы белсенді заттар
*+кпаныпаан май ышылдары
#408
*!ЖЕКЕ АДАМНЫ НАТЫ ТаматануЫНЫ леуметтік - гигиеналы негіздерін зерттеу дістері
*+анкеталы
*+срау-лшеу
*лабораториялы
*тікелей калориметрия
*кестелік-хронометражды
*баланс бойынша есеп беру
#409
*!ЙЫМДАСТЫРЫЛАН ЖЫМНЫ НАТЫ ТАМАТАНУЫН ЗЕРТТЕУ ДІСТЕРІНЕ
*анкеталы
*бюджеттік
*балансты
*+есеп беру бойынша
*+дастархан мзірі бойынша
*лшеу
#410
*!ХАЛЫТЫ ТАМАТАНУЫНДА ЖАНЯЛЫ НЕМЕСЕ ЖЕКЕ ТАМАТАНУЫН ЗЕРТТЕУ ДІСТЕРІ
*дастархан мзірі бойынша зерттеу
*тікелей калориметрия
*+срау-лшеу
*лабораторлы
*балансты
*+анкеталы
#411
*!АЫЛ-ОЙ ЕБЕГІМЕН АЙНАЛЫСАТЫН АДАМДАРДЫ ТАМАТАНУЫНЫ НЕГІЗГІ СТАНЫМДАРЫ
*антты лесін лайту
*цитрусты німдерді шектеу
*+таматануды орташа шектеу
*таматануды минималді шектеу
*рационда сйытыты лесін лайту
*таматануды ндылыы есебінен кшейту
*+тмен молекулалы кмірсуларды шектеу
*+рационда липотропты заттарды кбейту
#412
*!ХАЛЫТЫ НАТЫ ТАМАТАНУЫ ЖАДАЙЫНА БАЙЛАНЫСТЫ ТАМАТАНУ СТАТУСЫ
*+арты
*олайлы
*+отайлы
*олайсыз
*+жеткіліксіз
*жеткілікті
*энергетикалы
#413
*!Аыл-ой ебегімен айналысатын адамдарды йлесімді толынды таматануында майлар шынайы тасымалдаушысы ретінде арастырылады
*ажет энергияны
*микроэлементтерді
*В тобы витаминдеріні
*+фосфолипидтер, стериндерді
*аныан май ышылдарыны
*биологиялы белсенді заттарды
*+кп аныпаан май ышылдарыны
*+токоферолдар, А жне Д витаминдеріні
#414
* !ТИІМДІ ТАМАТАНУ - БЛ
* ан айналысын толытыратын таматану
* мгедек балалара арналан таматану режимі
* организмді темірмен амтамасыз ететін таматану
* +организмні энергия шыынын толытыратын таматану
* +организмді пластикалы материал ретінде амтамасыз етуге арналан таматану
* +организмді макро- жне микроэлементтермен амтамасыз етуге арналан таматану
* науас адамдар шін арнайы растырылан таам рациондары мен таматану режимі #415
* !ЖЕІЛДЕТІЛГЕН КНДЕР ТААЙЫНДАУ МАСАТЫ
* +организмнен зат алмасу бзылыстарыны алдытарын шыару
* +азалар мен жйелерді ызметін ыса уаыта жеілдету
* заымданан азаларды химиялы аялау
* асазан – ішек азаларыны ызметін ынталандыру
* организмді уаытша ашытыру
* дене салмаын тмендету
* #416
*!ЗА БЕЛОК ЖЕТІСПЕУШІЛІГІ НТИЖЕСІНДЕ ДАМИДЫ
*инфакт
*семіздік
*эпилепсия
* ант диабеті
* +дистрофия
* +квашиоркор
* +алиментарлы маразм
#417
*!ОРГАНИЗМГЕ МАЙДЫ АРТЫ ТСУІ КЕЛЕСІ АУРУЛАРДЫ ЖИІ АУІП ФАКТОРЫ БОЛЫП ТАБЫЛАДЫ
*жарааттар
*остеопороз
*ан аурулары
*+ант диабеті
*АІЖ аурулары
*+буын аурулары
*жпалы аурулар
*+тамырларды атеросклерозы
#418
*!КПАНЫПААН МАЙ ЫШЫЛДАРЫНА
*+арахидон
*миристин
*+линолен
*стеарин
*+линоль
*каприл
*лаурин
*олеин
#419
*!ХОЛЕСТЕРИННІ АРТЫ МЛШЕРІН ОРГАНИЗМНЕН ШЫАРУА АТЫСАТЫН ЗАТТЕК
*аныан май ышылдары
*+лецитин
* кмірсулар
* витаминдер
* +метионин
* +холин
* майлар
#420
*!ЗА УАЫТ АТАЛАН КРІШПЕН ТАМАТАНАНДА ПАЙДА БОЛАДЫ
* +В1 авитаминозы
* С авитаминозы
*+ бери-бери
* пеллагра
*подагра
*рахит
#421
* !АДАМ ТАМАТАНУЫНДАЫ КАЛЬЦИЙДІ Е ЖАСЫ КЗІ
* саумалда жне ымызды
* жмырта
* +сзбе
* жарма
* нан
*+ст
* ет
#422
* !ОРГАНИЗМДЕ ТЕМІРДІ РЛІ
* +тіндік тыныс алу
* белоктарды ыдырату
* майларды ыдыратушы
* +оттек тасымалдаушы
* витаминдер тасымалдаушы
* кмірсуларды ыдыратушы
#423
*!ЕМДММЕН ЕМДЕУДЕ МЕХАНИКАЛЫ АЯЛАУДЫ МАСАТЫ
* + асазан – ішек жолдарыны тітіркенуін болдырмау
* йы безіні ферментті белсенділігін тмендету
* + асазан ішек жолдарына жктемені азайту
* ішектін жиырылуын жоарылату
* жрек ызметін ынталандыру
* т блінуін болдырмау
#424
*!ЕМДММЕН ЕМДЕУДЕ ХИМИЯЛЫ АЯЛАУДЫ МАСАТЫ
* т блінуін кшейту
* жрекке жктемені азайту
* жрек ызметін ынталандыру
* ішектін жиырылуын жоарылату
* +асазанны секреторлы белсенділігін болдырмау
* йы безіні ферменттік белсенділігін кшейту
* +йы безіні секреторлы белсенділігін тмендету
#425
*!ЕМДММЕН ЕМДЕУДЕ ТЕРМИЯЛЫ АЯЛАУДЫ МАСАТЫ
* асазанда таам орытылуын кшейту
* асазанны моторлы ызметін кшейту
* асазанны секреторлы ызметін тмендету
* асазанны секреторлы белсенділігін жоарылату
* +асазанны сілемейлі абатына термиялы серді азайту
* +сфинктірлер мен тамыр тонустарына температураны серін азайту
#426
* !БЕЛОКТЫ НЕГІЗГІ ЫЗМЕТІ
*тосауылды
* +оранысты
* +пластикалы
* энергетикалы
* рысуа арсы
* оттегін тасымалдаушы
* +ферменттер рамына кіреді
#427
*!ЕМДІК-ПРОФИЛАКТИКАЛЫ ТАМАТАНУДА ЖЕМІСТІ СУСЫНДАРДЫ ПЕКТИНМЕН НАРЛАНДЫРУ ЙЫМДАСТЫРЫЛАДЫ
*жмыс аптасына кімшіліктен беріледі
*+аусым соында, кессон жмыстары кезінде
*жмыс кніні уаытында
*+жмыс басталардан алдын
*кешкі асты кезінде
#428
*!Тааммен емдеу
*созылмалы ауруларды асынудан тыс кезінде таматануы
*шипажай – сауытыру мекемелерінде таматану
*шипажай- курортты мекемелерінде таматану
*+созылмалы ауруларды асынуы кезінде таматану
*мектепке дейінгі мекемелерде таматану
*+жіті аурулар кезінде таматану
#429
*!ПЕЛЛАГРА – КЕЛЕСІЛЕРДІ жеткіліксіздігімен байланысты болатын ауру
*ретинол
*пангам ышылы
*аскорбин ышылы
*+никотин ышылы
*+триптофан амин ышылы
*кпаныпаан май ышылы
#430
*!ОРГАНИЗМДЕ ФТОРДЫ ЖЕТКІЛІКСІЗ НЕМЕСЕ АРТЫ БОЛУЫН ОСЫ АУРУЛАРМЕН БАЙЛАНЫСТЫРАДЫ
*цинга
*подагра
*бери-бери
*+флюороз
*+тіс жегісі
*+остеопороз
*Адисон-Бирмер анемиясы
*тропикалы ішті кбіктеніп туі
#431
*!ЕМДІК – ПРОФИЛАКТИКАЛЫ ТАМАТАНУДЫ НЕГІЗГІ ТРЛЕРІ
*ет
*+ст
*таамды концентраттар
*+витаминдік препараттар
*биологиялы белсенді оспалар
*емдік – профилактикалы рациондар
#432
*!ЕМДІК-ПРОФИЛАКТИКАЛЫ ТАМАТАНУДА ВИТАМИНДЕР КЕШЕНІН БЕРУ
*кнде аусылым бастыы береді
*мекемені арауылы таратады
*+жмыс аусылымы басталар алдын
*жмыс аусылымы аяында беріледі
*жмыс аптасына кімшілік таратылады
*+майда еритін витаминдер 2-ік тааммен асханада беріледі
*+суда еритін витаминдер 3-лік тааммен асханада беріледі
#433
*!ОРАСЫН НДІРІСІМЕН БАЙЛАНЫСТЫ ЖМЫСШЫЛАРА ЕМДІК – ПРОФИЛАКТИКАЛЫ ТАМАТАНУ РЕТІНДЕ СЫНЫЛАТЫН НІМДЕР
*газдалан сусындар
*+ашыан ст німдері
*газдалмаан сусындар
*+ккністер мен жемістер
*пепси-кола
*+пектин
*фанта
4* Таамды токсикоинфекциялар *1*178*4*
#897
*!Таматан улануды толы анытамасы
*токсикоз бен токсикоинфекцияны шаыратын оздырыштарды серінен болады
*рамында шартты патогенді микрофлорасы бар таматы олданудан туындайды
*табиаты бактериалды жне бактериалды емес зиянды факторлары бар таматарды олдану нтижесінде дамиды
*+микроорганизмдерді жаппай тымдануымен немесе оларды токсиндеріні таама тсуінен микробты жне микробсыз негізде жедел жне созылмалы аымда дамиды
*тамата патогенді микроорганизмдерді болуымен шаырылады
#898
*!Микробты таматан улану байланысты
*+таам рамына ішек таяшалары тобыны бактерияларыны кп млшерде тсуімен
*рамында пестицидтері бар таамды ттынумен
*азаа арты млшерде витаминдерді тсуімен
*таама андай да бір уды асаана енгізумен
*таамды аллергия
#899
*!Таматанулану шаырылады
*алкогольмен мастану
*таамды аллергиялар
*азаа арты млшерде витаминдерді тсуімен
*з-зіне ол жмсау масатымен таама андай да бір уды асаана енгізумен
*+микроорганизмдерді кейбір трлерімен тымданан таамды ттыну нтижесінде
#900
*!Таматан улану бл
*+сынапорганикалы пестицидтермен залалданан таам німдерін ттыну кезінде туындайтын уланулар
*кп млшерде витаминдерді абылдаудан болатын уланулар
*таамды стемелермен уланулар
*таматы жапауы
*таамды аллергия
#901
*!Жедел таматан улану
*таматы жапауы
*+таамды интоксикациялар
*таамды бояыштармен улану
*кп млшерде алкоголді абылдау нтижесіндегі уланулар
*фосфорорганикалы пестицидтермен залалданан таам німдерін ттыну кезінде туындайды
#902
*!Созылмалы таматан улану
*таамды аллергия
*таамды оспалармен улану
*таамды бактериалды токсикоздар
* кп млшерде витаминдерді абылдаудан болатын уланулар
*+пестицидтермен залалданан німдерді ттыну кезінде туындайды
#903
*!Таматан улануды ішек инфекциясынан айырмашылыы
*таам абылдаумен айын байланысы бар аурулар
*кенеттен бретпені дамуы
*+жыштыты болмауы
*бретпені тез тоталуы
*ауруды жаппай сипаты
#904
*!Токсикоинфекцияны деттегі ішек инфекциясынан маызды айырмашылыы бар кріністері
*тез айыу
*ыса инкубациялы кезе
*таам абылдаумен байланысы
*микробтарды саныны аз болуы
*+таамда оздырыштарды жаппай тымдануы
#905
*!Таамды токсикоинфекцияны деттегі ішек инфекциясынан айырмашылыы
*+аз микробтармен тымданан таам німдері, біра жоары патогенді асиетке ие
*эпидемиялы ауіпті німді ттынудан алып тастааннан кейін бр етпені тез тоталуы
*те ыса инкубациялы кезеде бретпені кенеттен дамуы
*таам німдеріні оздырыштармен жаппай тымдануы
*ауруды жаппай сипаты
#906
*!Ішек инфекциясынан айырмашылыы болатын таматан улануа тн
*жаппай таралуы
*кенеттен басталуы
*жыштыы
*+асты абылдаумен байланысы
*ыса инкубациялы кезе
#907
*!Ішек инфекциясынан айырмашылыы бар таматан улануа тн кріністер
*жаппай таралуы
*кенеттен басталуы
*жыштыы
*+асты абылдаумен байланысы
*ыса инкубациялы кезе
#908
*!Таматан улануды бр етпесінде таам німдерін нжіспен залалдайтын негізгі микроорганизмдер
Протей
*ара кйе
*ботулизм
*стафилококк
*афлатоксин
#909
*!Таам німдеріні жаппай тымдануыны аса ауіпті кздері
*су
*+ауру мал
*атмосфералы ауа
*трмысты заттар
*ультраклгін суле
#910
*!Таматан улану туындайды
*техникалы ауіпсіздік ережелерін сатамаандытан
*таам німдерін тез атыраннан
*таматану режиміні бзылуынан
*тиімсіз таматанудан
*+термиялы деуден
#911
*!Сальмонелламен тымданан сілікпені ттынанда ауіптілік туындайды