Жмысты орындауа нсау

 

8.6 суретте келтірілген схема бойынша жлдызша трінде осылан шфазалы жктемеге тжірибелік зерттеу жргізеді, сндіргішті кмегімен нейтральды ткізгішті трт сымды жйеден сндіруге болады.

Сурет 8.6 Жктемені жлдызша трінде осу арылы шфазалы тізбекті зерттеу схемасы

 

Кедергі мндерін 50…500 Ом шегінде з бетінше тадайды.

лшеу нтижесін 8.1 кестесіне енгізеді.

 

EWB программасында жмыс барысы:

1) Пиктограмма атарынан керек элементтерді тадап, номиналдарын ойып, бір-бірімен жалаймыз (зерт.жм. № 1, 2 ара).

2) Тышанны сол жаын екі рет басу арылы ш айнымалы кернеу кздеріне кіріп згерістер енгіземіз: кернеу (Voltage) 220В жне жиілік (Frequency) 50 Гц жне брыш (Phase) 0⁰, 120⁰ жне 240⁰ сйкесінше (сур. 8.7).

Сурет 8.7 Еlectronics Workbench программасында электр тізбегіні виртуальды схемасы

 

Баылау сратары

 

1. Жктемені фазаларын жлдызшалап алай осады?

2. андай масатпен жктемені нейтраль нктесін ш фазалы желіні нейтраль ткізгішіне осады? Нейтраль сымны маызы?

3. андай жктеме симметриялы, симметриялы емес жне бір алыпты деп аталады?

4. Желіні фазалы жне сызыты кернеуіні арасындаы атынас андай? Оларды алай лшейді?

5. Жктемені фазалы жне сызыты кернеуіні арасындаы атынас андай? Оан не сер етеді?

6. Фазалы жне сызыты тотарды арасындаы атынас андай?

7. Нейтраль ткізгіштегі тоты алай анытайды? андай жадайда ол то нлге те болады?

8. Нейтраль ыысуыны кернеуі деп нені атайды? Оны андай масатпен енгізеді?

9. ш сымды жне трт сымды жйелердегі фазалы тотарды алай есептейді?

10. Неліктен шфазалы желілерде нейтральды ткізгішке сатандырыш орнатпайды?

Жктеме

Жйе

лшенген

Есептелген

Кернеу, В

То, А

Фаза кедергісі, Ом

Фазалы ыысу, град

Uл/Uф атынасы

сызыты

фазалы

Нейтр. тк

Ia

Ib

Ic

In

zA

zB

zC

A

B

C

Uab

Ubc

Uca

Ua

Ub

Uc

UnN

А1

А2

А3

А4

V

V

V

V

V

V

V

R1=R2=R3

4сымды

3сымды

R1R2R3

4сымды

3сымды

R1xLxC

4сымды

3сымды

Кесте 8.1 – Фазаларды жлдызша трінде осанда шфазалы жктемелерді лшеу нтижесі

Зертханалы жмыс № 9

Ш фазалы тізбекті жктемесін шбрыш трінде осу

 

Жмысты масаты – тжірибе арылы сызыты жне фазалы то пен кернеу шамаларыны арасындаы атынасты орнату, нейтральды ткізгіш жмысыны талдауын жасау, ш фазалы тізбек шін то пен кернеу векторлы диаграммаларыны рылуын йрену.

 

Жалпы мліметтер

 

ш фазалы тізбектер осылысыны схемалары

Генератор орауыштарыны жктемемен осылысыны дістеріні бірі болып, шбрышпен осу табылады.

Генератор орауыштарын шбрыш трінде осанда (сур. 9.1) орауышты бір соын екіншісіні басына, екіншісіні соын шіншісіні басына, шіншісіні соын біріншісіні басына жалайды. Тйыталан шбрышты ЭК геометриялы осындысы нлге те. Сондытан, А, В, С ысыштарына жктеме осылмаса, генератор орауыштарында то тпейді.

Сурет 9.1 Генератор орауыштарыны шбрыш трінде осылуы

 

абылдауыштарды шбрыш трінде осады егер, р абылдауышты номиналды кернеуі сызыты кернеуге сйкес келсе жне Z_ав, Z_вс, Z_са фазалы кедергілері бар ш фаза сызыты ткізгішті арасында осылса.

абылдауыш фазаларын шбрыш трінде осуды маызды ерекшелігі – бір фазаны кедергісі згергенде баса фазаларды жмыс режимі згермей алады (тек ана сол фазаны тоы мен сол фазамен жаланан ткізгіш сызытарындаы сызыты тотар згереді). Сондытан шбрыш трінде осу схемасы симметриялы емес жктемелерді осуда кеінен олданылады.

Симметриялы жне симметриялы емес жктемелер

9.2 суретінен генераторды шбрыш трінде осанда сызыты кернеу фазалы кернеуге те екені крінеді U_л=U_ф.

.

Сурет 9.2 абылдауыштарды шбрыш трінде осылуы

 

Тотарды о баыты ретінде саатты баытымен сай тсетін баыт алынады. Тотарды индексі тадалан баыта сйкес болады: бірінші индекс то шыатын нктеге, екіншісі – то кіретін нктеге сйкес.

Симметриялы жне симметриялы емес жктеме кезінде фазалы тотарды Ом заымен анытайды .

Жктеме шбрыш трінде осыланда сызыты тотар жктемені фазалы тотарына те болмайды жне Кирхгофты бірінші заымен аныталады:

; .

Соы тедеуді сол жа жне о жа бліктерін оса отырып, аламыз: , яни, сызыты тотарды геометриялы осындысы нлге те.

Фазаларды симметриялы жктемесі кезінде сызыты тотар модуль бойынша фазалы тотардан есе кп: .

Симметриялы емес жктеме кезінде сызыты тотар фазалы тотардан жоары да, тмен де болуы ммкін.

Симметриялы активті жктеме шін то пен кернеуді векторлы диаграммасын ру мысалы (Z_ав = Z_вс = Z_са = r) жне симметриялы емес жктемеге мысал Z_ав = r; Z_вс = +jx; Z_са = -jx 9.3 суретінде келтірілген.

Сурет 9.3
а) симметриялы емес жктеме кезінде то пен кернеуді векторлы диаграммасы; б) симметриялы жктеме кезінде то пен кернеуді векторлы диаграммасы.

 

Симметриялы ш фазалы абылдауыштарды ш сымды тізбекке жлдызша трінде немесе шбрыш трінде осуа болады. Бл абылдауыштарды пайдалану саласын лкейтеді. Егер, шфазалы электр озаушысында екі кернеу 380/220 В крсетіліп, барлы орауыштарды штары шыарылса, оны жлдызша трінде, желіні сызыты кернеуі U_л = 380 В жне U_ф=220 В боланда шбрыш трінде осу керек U_л = 220 В.

абылдауыштарды шбрыш трінде осанда уатты анытау

Жеке фазаларды уаттарын келесі формуламен анытайды:

, , .

алан екі фазаны активті жне реактивті уаттары да осылай аныталады.

ш фазалы жйені жалпы уаты жеке фазаларды алгебралы осындысы арылы аныталады:

_{, ,} .

Симметриялы жктеме кезінде жеке фазаларды уаттары зара те болады, сйкесінше

, , .

шбрыш трінде осуды ескере отырып U_л = U_ф и I_л = I_ф, алатынымыз

; ; .

Сонымен, фазаларды осылысыны схемасын ескермей абылдауышты активті, реактивті жне толы уаттарын бірдей формулалармен табамыз.

 

Жмысты мазмны

 

1. Фазалар шбрыш трінде осылан ш фазалы жктемені то пен кернеулерін лшеу:

- активті симметриялы жктеме кезінде;

- активті симметриялы емес жктеме кезінде;

- активті-индуктивті-сыйымдылыты симметриялы емес жктеме кезінде.

2. Жктеме фазаларыны кедергілерін жне фазалы ыысуларды анытау.

3. р режим шін то пен кернеуді векторлы диаграммасын ру.