Орта асырдаы жалан ылымдарды алыптасуы –магия, оккультизм, алхимия мен астрологияны тсіндірііз.

Магия ( лат. magia гр. — сиыршылы) — алашы ауымды дін формаларыны бірі; іс-рекеттерді (жеке дара немесе жымды) символды бейнесі. Магия алашы ауым адамы ойыны крінісі жне жаратылыстан тыс кштерге сенімні кшеюімен тікелей байланысты болды. Магиямен байланысты дние туралы тсініктер ежелгі натурфилософиялыілімдер мен алуан трлі “пия ілімдер” негізінде алынды

азіргі кезде зерттеушілер магияны контактілі (магиялы кші бар объектімен тікелей рекеттесу), инициалды (Магиялы іс-рекет субъектісі шін ол жетпейтін объектіге магиялы рекетті баытталуы), парциалды (шаш немесе тырна, тама алдытары арылы жанама ыпал ету), имитативті (магиялы объектіге сас зата ыпал ету) деп бледі. Ежелгі дін формаларын зерттеуші Б.Малиновский магияны жемісті, сатандырушы жне деструктивтік деп жіктейді. Дж.Фрезер бойынша магиялы рекеттер сас немесе бірінен кейін бірі келетін шектес былыстарды жалан себеп-салдарлы иыстыруа негізделген. Осыдан магияны гомеопатиялы (састы бойынша, еліктеушілік) жне контагиозды (шектесуі бойынша, жтыру) деген екі трі крінеді. лемдік діни жйелерде магиялы салт-жоралар елеулі рл атарады. Леви-Стросты пікірінше, магия мен дін бірін-бірі толытырады. Магия белгілі бір рекетке жне сздерге “кереметтік” асиет беріп, дріптейтін кш ретінде адамны объектіге тікелей сер етуі жне масатына жету жолында з ммкіндігіне деген сенімге негізделген. Магиялы дет-рыптар дниеге, табиат былыстарына, адамдара, рухтара табиаттан тыс жолмен ыпал етуге баытталады.

Оккультизм (лат. occultus – жасырын, пиялы) – ылыми зерттеуге келмейтін ажайыптар мен тылсым кштерді бар екенін мойындайтын жне олармен зара іс-имылды ерекше дістерін жасайтын ілім.[1] 19-асырда мистик. аым ретінде пайда болан оккультизм барлы заттар ттастыты, жиынтыты райды, оларды арасында масатты атынастар болады деген теорияа негізделеді. Оан ‘’магия, теософия, спиритизм’’ секілді р трлі ілімдерді мистик. баыттары жатады. Оккультизм тжірибелік масаттар шін пайдалану ммкін деп есептейтін жасырын табии кштерді зерттеумен шылданады.

Алхимия (лат. alchemіa) — химия дуірлеріні алашысы, ерте дние мен орта асырлардаы (1,5 мы жыл брын) ылыми жне мдени дстр; оны негізі табиатта кездеспейтін «философиялы тас» жай металдарды алтына айналдырады деген сенімнен туан.[1] Алхимия жер бетіндегі жне космостаыпроцестерді, жанды жне жансыз табиатты, табиат пен оамды, адам рекеттері мен зат рекеттерін ттас алып арауды білдіреді.

Астрология (кне грекше: — жлдыз, кне грекше: — ылым) — аспан шыратары мен адамдар арасында байланыс бар деп есептейтін ілім; орта асырларда таралан, азір де келешекті болжап айту шін (гороскоп растыру шін) астрологтар пайдаланады. Табиат былыстарны шын мнісін тсінбеген ертедегі адамдар аспан шыратарын да дай деп астерлеп, олара табынатын болан. Міне , сондытан да абыздар планеталарды здері табынатын дайларыны атымен Юпитер, Марс, Венера т.т деп атайтын болан. Осыдан барып аспан денелері жер бетіндегі уаиалара, адамны тадырына серін тигізеді деген сенім туды. Аспан шыратарыны аспандаы орнына арап жердегі уаиаларды жеке адамдарды тадырын кні брын болжайтын жалан ылым – астрология- сіресе орта асырларда Еуропада кшті ркендеді. Патшалар , корольдер, князьдар , т.т Кнні ,Айды, планеталарды орнына арап келешекті болжап отыратын олдарына арнаулы адамдарды стады.

Айта рлеу Дуірі философиясыны "антропоцентризм" жне "пантеизм" ымдарына сйене отырып, ерекшеліктеріне анытама берііз (Л. Д. Винчи, Н. Кузанский, Г. Галилей т.б.).

айта рлеу дуірі (Ренессанс) XVI-CVII .. айта рлеу Еуропаны баса елдеріне тарап, ркендей бастады. р елде зіндік ерекшелігімен крініс тапты. Ортаасырлы діни ымнан грі ылыми дниетаным басымды танытты, Реннесанс дуірі мдениетіне байланысты ай елде болмасын, антикаа деген кзарасы, дниетанымны ерекше тріні пайда болуы, мір сру жадайыны згеруіне байланысты зіндік гуманизм пайда болды. Ренессансты дуір титанизмніі пайда болуымен ерекшеленеді. Адам жнінде згеше пікірлер алыптасты. Адам-дайа сас образда жаратылан «жаратылыс бастауы». Бар тіршілік – табиат, адамды дай жаратты деген пікірді станды. Адам семдік пен шеберлікке, махаббат пен сйіспеншілікке толы жан иесі деген тсінік алыптасты. Бл дуірде мдениет пен философия шіркеу иелігінен босап, жааша нерді дамуын бастады (бейнелеу нері, архитектура, музыка, театр, дебиет). азіргі заманды ркениетті барлы жетістіктеріне тікелей ыпал етті.айта рлеу дуіріндегі алыптасан негізгі философиялы баыттар: пантеизм, натурафилософия жне гуманизм.Пантеизм (гр. рап- брі жне tcheos -дай) – дай табиаттан тыс болмайды, дайдан тыс табиат жо, дай брін жаратушы бастама деп есептейтін философиялы ілім. Пантеизм дайды табиатпен ттастай алып райды, табиаттан тыс бастаманы теріске шыарады. Терминді Толанд енгізген (1705). Пантеизм Н. Кузанский мен Дж. Бруноны ебектерінде кп кездеседі.