Контурды индуктивтілігі. здік индукция.

Тйы контурда ток кшіні згеруі - осы ток зі тудыран магнит рісіні индукциясын згертеді, олай болса индукция векторы жалпы жадайда шама жаынан да, баыты жаынан да згереді. Бл згеру тап осы контурды иып тіп жатан магнит рісіні аынын згертеді, ал магнит аыныны згерісі з кезегінде осы контурда (2.7-сурет) индукциялы ЭК-ін тудырады. Бл былыс здік индукция былысы деп аталады. Био-Савар-Лаплас заы бойынша магнит рісіні индукциясы тока пропорционал болатындытан, контурмен ілініскен магнит аыны да (Ф=BS) контурдаы тока пропорционал болады:Ф=LІ.

Пропорционалды коэффициент (L) контурды индуктивтігі деп аталады.

здік индукция коэффициенті кші бірге те ток жрген контурмен шектелген аудан арылы магнит индукциясы аынына сан жаынан те шама. Индуктивтілік лшемі ретінде бірліктерді

2.7-сурет. Екі контурды халыаралы жйесінде генри (Гн) абылданан: зара магниттік сері

1 Гн – ток кші 1 А боланда, магнит аыны 1 веберге те контурды индуктивтілігі. Соленоидты ішінде индукциясы В-а те магнит рісі озад .рбір орам арылы аын Ф=BS болады, ал толы аын ,мндаы – бірлік зындытаы орам саны (ал -ге те).

n-ні лшем бірлігі – [1/м]=[м^-1]. (2.19) жне (2.21) рнектерін салыстыру нтижесінде зын соленоидты индуктивтілігін табамыз: , мндаы соленоидты клемі.

 

Зара индукция.

зара индукция былысы.Кез-келген контурдаы электр токы згергенде осы токты айнымалы магнит рісі крші контурдаы э..к.-ін индукциялайды. Осы екі контурды 1-дегі ток шамасы магнит аымын тудырады да, осы магнит аыныны серінен 2-контурда индукциялы тогы пайда болады, оны гальванометр крсетеді. Сонда 2-контурды тесіп тетін магнит аынын Ф21 десек онда ол мынаан те болады. Ф21=L21I1 (7) Сйтіп 1- контурдаы I1 тогы згергенде 2-контурда Фарадей заына сйкес 21 э..к.-і пайда болып, ол осы контурдаы магнит аыны згерісіні жылдамдыына пропарциянал болады: 21=-dФ21\dt=-L21dl1\dt. Дл осы сияты, 2-котурдаы ток I2болып, оны 1-контурдаы Фарадей заына сйкес 21 э..к.-і пайда болып, олосы контурдаы магнит аыны згерісіні жылдамдыына пропарциянал болады: 21=dФ21\dt.(8) Дл осы сияты , 2-контурдаы ток I2 болып, оны 1-контурды тесіп тетін магнит аынын Ф12 десек,онда ол мына трде жазылады: Ф12=L12*I2 (9) Егерде I2 ток згеретін болса онда 1-контурда 12 э..к.-і пайда болып ол осы контурдаы магнит аыны згерісіні жылдамдыына пропорционал болады: 12=dФ12/dt=-L12*dI2/dt (10) (8) жне (10) тедеулеріндегі L12 жне L21 пропорционалды коэффиициенттері контурларды зара индуктивтіліктері деп аталады. Сйтіп екі контурдын зара те бір ана индуктивтік коэффиценті болады деп аламыз. зара индукцияны индуктивтігі контурларды геометриялы пішініне, оларды зара орналасуына жне контурды оршаан ортаны магниттік асиетіне туелді болады.