Йретуге жарамдылыты крсеткіштері

йретуге жарамдылыты негізгі крсеткіштері – білімдерді игерудегі жне іскерліктерді алыптастыруда ала жылжу арыны, осы игеруді жеілдігі (ысылушылыты, шаршауды болмауы, з біліміне анааттануды сезіну), жмысты жаа тсілдері мен амалдарына туді иілгіштігі, игерілген материалды есте сатауды беріктігі.

йретуге жарамдылыты жалпы крсеткіштері З.И. Калмыкова бойынша, ойлауды немділігі мен арыны; негізінде жаа міндеттерді орындауа жетуге болатын наты материал клемі; з бетінше орындауа жасалан «адамдарды» саны жне нтижеге жетуге млшерлеп крсетілген кмек лшемдері, сондай-а орындауа жмсалан уаыт; зін-зі оыту абілеті; жмыса абілеттілік жне тзімділік болып табылады. А.К. Маркова сынан йретуге жарамдылы крсеткіштері елеулі:

Оытушыларды оу іс-рекетіндегі даралы айырмашылытары

(Г. Клаус бойынша)

 

Салыстыру параметрі	Позитивті тип	Негативті тип
Жылдамды	Шапша иындысыз, оай Ны, уаытта траты Жеіл айта оылады Иілгіштікке ие	Баяу инала, ысылып, ауыр стірт, ас аымда, тез мытылады Ауыр айта оылады Ригидтілікпен, атып аландыпен сипатталады
Мияттылы	Адал ниетті ыпты Тбегейлі	Немрайлы ыпсыз, сала стірт
Мотивация	уана з еркімен з ниетімен Белсенді, атысты, уестене Тырыса, жігермен, бар кшімен	Селос Міндетті боланнан со ысым крсетілгеннен со Енжар, лсіз, атыссыз уанышсыз, еріне
рекеттерді реттеу	з бетінше Автономды, туелсіз Біртіндеп, масатты Табанды, немі	з бетінше емес Еліктей Масатсыз, жйесіз, жоспарсыз Ауы-ауы, трасыз
Когнитивті йымдасу	Саналы, тсіністікпен Баытты, салдарларын алдын ала кре отырып тымды , немді	Механикалы, тсінбей, байап кру жне ателесу дісімен Кездейсо, дейілеп емес тымсыз, тиімсіз
Жалпы баасы	Жасы	Жаман

- жаа жадайлара бейімделуді белсендігі;

- міндетті емес тапсырмаларды тадаудаы бастамашылды, нерлым иын тапсырмаларды з бетімен алу. Осы крсеткіштер шыармашылы белсенділік бірлігі ретінде интеллектуалды бастама тсінігімен теестірілуі ммкін (Д.Б. Богоявленская бойынша);

- ойылан масата жетудегі табандылы жне «кедергілерге тзімділік» ауытулар, кедергілер, арсылытар жадайында жмыс істей алу іскерлігі ретінде;

- зеректік, баса адама кмек крсетуге дайынды, арсыласуды болмауы.

Осы крсеткіштер бойынша йретуге жарамдылыты анытау дістемесі жетілдіріген, оны негізінде, З.И. Калмыкова бойынша келесі мселелер жатыр:

- диагностика «аналитикалы емес» керісінше «синтетикалы» жола сйенген кешенді трде болуы керек;

- диагностика дістері кдімгі оытушы экспериментте оу материалына негізделуі тиіс, оны жаымды ырлары зертханалы экспериментті атадыымен, сіресе, зерттеу нтижелерін белгілеуде, орындау тсілдерін, процесті, крсетілген кмекті т.б. тіркеудегі санды жне сапалы талдауларды йлесімділігінде бірігуі керек;

- йретуге жарамдылы проблемалы ситуацияларда диагности-каланады, мнда ммкіндігінше баса барлы шарттар теестірілуі тиіс;

- диагностикалы эксперимент уаыты, оны белгілеу талаптарын саталан кезде, шектелмеуі тиіс;

- даралы жне жымды диагностикалы процедураларды тіркесімі йретуге жарамдылыты нерлым толы жне сйкес суретін алуа ммкіндік береді.

Оу іс-рекеті субъектіні йретуге жарамдылыы оны стиліне сер ете отырып, ерекшеліктері мен сипатынан крінеді. ндіріліп отыран даралы стильдер схема трінде екі полюстермен берілуі ммкін: «позитивті» – «негативті». Жоарыда келтірілген кесте осындай стильдерді бейнелейтін оу іс-рекетін мазмнын суреттейді. Олар елеулі млшерде йретуге жарамдылыа негізделген.

 

Таырыбы: ІV-блім. Оу іс-рекеті.

Жоспары: 5.1.Оу іс-рекетіні жалпы сипаттамасы.

5.2.Оу мотивациясы.

5.3.Мегеру – йренуші іс-рекетіні орталы буыны.

5.4.зіндік жмыс – оу іс-рекетіні жоары формасы.

Лекция мтіні:

5.1.Оу іс-рекетіні жалпы сипаттамасы.

Брын айтыландай, оуды жалпы теориясыны негізін алаандар Я.А. Коменский, И.Г. Песталоцци, А. Дистервег, И. Гербарт, бізді елімізде – К.Д. Ушинский, П.Ф. Каптерев, С.Т. Шацкий, А.П. Нечаев, М.Я. Басов, П.П. Блонский, Л.С. Выготский, Н.К. Крупская, А.С. Макаренко, сонымен атар ХХ асырды ортасындаы отанды жне шетелдік педагогикалы психологияны крнекті кілдері Д.Б. Эльконин, В.В. Давыдов, И. Лингарт, Й. Ломпшер оу іс-рекетіні психологиялы теориясын алыптастырып, ол Ресейге ылыми басымды болан. Оны жетілдірушілер – Д.Б. Эльконин, В.В. Давыдов, А.К. Маркова, П.Я. Гальперин, Н.Ф. Талызина жне т.б. (оны психологиялы негізі, іс-рекет теориясыны ке контекстінде Л.С. Выготский, С.Л. Рубинштейн ебектерінде аланан, ал наты мазмнын А.Н. Леонтьев тжырымдаан) оыту теориясында жаа проблема ойды – іс-рекет субъектіні зіні рекеттер рдісінде згеруі, яни рекетті жалпыланан тсілдері арылы оу міндеттерін орындау барысында танып отыран пнні объективті асиеттерін айта ндіретін рекеттер процесінде згеруі.

Оу іс-рекеті теориясы тарапынан ойылан проблемаларды зектілігі мен дер мезгілдігі тек оыту шарттарына атысты осы теория алыптастырылан мектепке ана таратылмайды, сонымен бірге жоары оу орнындаы оытуа, студенттерді іс-рекетіне де таратылады (трлі себептер бойынша жеткілікті трде алыптастырылмаан жне зерттелмеген). Оу іс-рекеті теориясыны жоары оу орнындаы оытуа таралуыны зектілігі мен дер мезгілдігі былайшы аныталады – жоары мектептерде (бізді елімізде, дниежзілік тжірбиеде де), мндаы оытуды да, студентті оу іс-рекетін де айта йымдастыруа ммкіндік беретін белгілі бір позитивті беталыс алыптасан.