Дерекор басару жйесіндегі аспапты жабдытары

Барлы азіргі дерекор басару жйесінде объектті баытталан атынас олданылады, бл дерекор жне оларды олданбаларын кзбен кріп жобалау технологиясын олдануа ммкіншілік береді. Бл технология арнайы жабдытарды – конструкторларды, генераторларды, жндегіштерді, шеберлерді, рылысшыларды жне таы басаларды кмегімен іске асырылады.

Конструкторлар дерекор сыарларын жне дерекор пайдаланушылы олданбаларыны сыарларын жобалау шін олданылады. Оларда арнайы жабдытарды жиыны (аспаптар, батырмалар, функционалды терезелер, меню командалары жне таы баса) бар, олар р бір объектіні ерекшеліктерін ескере отырып зірлеу рдісін те жеіл жне тсінікті етеді.

азіргі кездегі кптеген программалы жйелерде аза тілдік дебиеттерде Шеберлер деп, орыс тілдік дебиеттерде Мастер деп, ал аылшын тілінде – Wizards (сиыршылар) деп атайтын процедуралар бар. Олар крделі объектілерді зірлеу рдісін жеілдетіу шін арналан.

Шеберлер – бл жобалауды интерактивті визуалды жабдытары, олар алдын-ала беріліп ойылан терезелер (адамдар) тізбегінен кейін тапсырманы белгілейді жне тапсырманы шешуді стандартты шешімін олдана отырып ажетті сыарды зірлейді. Шеберде іске осаннан кейін аымдаы терезедегі сратара жауап беру, содан кейін шеберді жмысыны келесі адамына ту жеткілікті.

растырушылар – бл сол шеберлер немесе конструкторлар, біра блар детте негізгі конструкторлардан шаырылады жне конструкторларды жмыс істеуі кезінде пайда болатын осымша тапсырмаларды шешуге ммкіндік береді.

Реляциялы дерекор басару жйесінде деректер кестелік трде крсетіледі. Деректерді не автономды кестелерге, не дерекорды кестелеріне йымдастыруа болады (белгілі бір дерекор басару жйесіні талаптарына байланысты). Дерекорды кестелері – бл дерекор басару жйесіні негізгі объектілері. Жалпы жадайда дерекорлар логикалы трде байланысан деректер кестелері болып келеді. Сондытан кестелер арасындаы байланыстар да дерекорда саталады. Кестедегі деректерді іздеуді жеделдету шін дерекорды рамына кіретін индекстер олданылады. Кптеген дерекор басару жйесінде триггерлер тетігі іске асырылан. Триггерлер дерекорда саталады жне дерекордаы кез-келген згерістер болан жадайда пайда болатын оиаларды бір орталытан деуге ммкіндік береді. Сонымен оса саталатын процедуралар жасауа болады, олар дерекорды блігі болып табылады жне кестелерді сипаттаан кезде енгізілген деректерді тексеру шін, нсіздік бойынша мнін анытау жне таы басалар шін олданылады.

Жйені сыарларын жасау шін Delphi 7 кптеген шеберлер (Wizards) бар, оларды ысаша сипаттамасы тменде келтірілген.

Дерекорларды шебері (Database Wizard) – стандартты типтік дерекорларды олдану арасында дерекорларды руды жеілдетеді.

Пішіндер шебері (Form Wizard) – бір кестені деректеріні негізінде пішінін жасайды.

1:М пішіндер шебері (One-to-Many Form Wizard) – 1:М атынасымен байланысан екі кестелерді деректерімен пішін жасауа ммкіндік береді жне ішкі кестені деректері Grid объектісі кесте ретінде орналасады. Екіден кп кестелерді деректерін бейнелейтін пішіндер шебері жо.

Есепшоттар шебері (Report Wizard) – ретке келтірілген деректері бар арапайым есепшот жасайды.

Кптеген ДБЖ дерекор олданбаларын жасау кезінде жоба тсінігі олданылады. Жоба – олданбаны жеке блшектерін біріктіру ралы. Жобаны жасау шін арнайы ралдар олданылады. Жобалар шебері немесе олданбалар жасау шебері (Application Wizard) – олданбаны жобасын трызуды амтамасыз етеді.

Шеберлер жйені сыарларын диалогты режімде стандартты шаблондар бойынша тез жне ышамды трде жасауды амтамасыз етеді. Ал тапсырманы ерекше асиеттерін е кп ескеретін сыарларды жасау шін Delphi 7 рушылар олданылады: Д рушысы, кестелер рушысы, ойылымдар рушысы, сраныстар рушысы, пішіндер рушысы, есепшоттар рушысы, тамалар рушысы жне сол сияты таы баса рушылар бар. Шеберді кмегімен жасалан Delphi 7 сыарларын скес рушыда ашып, ажетті функционалдылыты беру арылы згертуге болады.

рушыларды сйкес командаларды жиынын сатайтын здеріні менюлері, арнайыланан ралдар панелі, батырмалар жне таы да баса бар, олар берілген функцияларды, асиеттерді, дістерді кмегімен сыарлар жасауа ммкіндік береді. Delphi 7 кейбір сыарларын тек ана рушыда жасауа болады. Delphi 7 жйелік менюінде кез-келген рушыны іске осан кезде сйкес сыармен жмыс істеу шін арналан командалары бар осымша меню пунктісі осылады.

SQL сраныстар тілі

SQL – аза тіліне аударанда рылымдалан сраныстар тілі деп аударылады. SQL сраныстар кмегімен реляциялы мліметтер орын руа жне олармен жмыс жасауа болады. Егер мліметтер орымен жмыс жасаыыз келсе, онда бл стандарт тілді ыр-сырын жасы мегеруііз керек.

SQL Америкалы лтты Стандарттар Институты жне Халыаралы стандарттау йымымен (ISO) аныталан. Соан арамастан, кейбір мліметтер орын ндірушілер бл тілге згерістер мен осымшалар енгізуде. Бл згерістер айтарлытай кп емес, сондытан тілді рылымы стандарта сай болып алуда.

SQL тілі келесі DML, DDL яни кіру ммкіндігін басару,транзакция мен басару топтарынан тратын командалар жйесінен трады;

DML (Date Manipulation Language) мліметтерді згертутілі;

SELECT – мліметті оуа сраныс;

INSERT – мліметтер орында жаа жазбаларды енгізу (осу);

DELETE – мліметтер орында жазбаларды шіру;

DDL (Date Definition Language) мліметтерді анытау тілі;

CREATE TABLE – жаа кесте ру,оны рылымын сипаттау;

DROP TABLE – кестені шіру;

Кіру ммкіндігін басару

DROP INDEX – индексті жою;

GRANT – пайдаланушыа шектеу ммкіндігін беру;

REVOKE – пайдаланушыа шектеу ммкіндігін алыптастау;

Транзакцияны басару

COMMIT-транзакцияны аятау;

ROLLBACK-транзакцияны алыптастау;

SQL-тілі мліметтер базасындаы кестелер мен жне кестедегі мліметтер мен жмыс істейтін іс- рекеттерді орындауа баытталан. Бл тілді процедуралы программалау тілдерінен айырмашылыы,SQL-тілінде енгізу- шыаруралдарыжнеесептеурдісінбасару(цикл,кшу,тарматалу) нсаларыжо.Интерактивті интерфейсі бар мліметтер орын басару жйесінде Microsoft Access,Visual FoxPro немесе Paradox сияты мліметтер орын басару жйелері SQL- ге сранысты программалау мен байланысты іс-рекеттерді здері орындайды. Мысалы,Query By Example (QBE)- лгі бойынша сраныс.

SQL-тілінді толы функционалды программалау тілдеріні ммкіншіліктері болмаандытан,оны кбінесе программа деу ралдары атарына осады. SQL- тілі Delphi жйесіне енгізілген. SQL-командаларымен жмыс істеу шін арнайы Query,SQLQuery жне ADOQuery сияты компоненттер бар.

SQL-сранысыны екі трі бар: Статикалы жне динамикалы. Статикалы SQL- сранысы деу кезеінде бастапы кода осылады жне осымшаны орындалу рдісінде згермейді. деуші текстінде баса параметрлер болса,сол параметрлерді кмегімен ана SQL- сранысты згертуге болады. Динамикалы SQL- сранысты коды осымшаны орындалу рдісінде згереді немесе алыптасады. Мндай сраныс олданушыны іс-рекеттерін ескеру керек деген жадайларда ана олданады. SQL- тіліні бірнеше стандарттары бар. Соны ішінде е кп тараан стандарттар SQL -89 жне SQL-92. Америка лтты стандарттар институты(ANSI,American National Standards Institute) жне стандарттау бойынша Бкіл лемдік йымы (ISO,International Standards Organization) бірігіп олданан SQL-92 стандартын,басаша ANSI немесе ANSI/ISO деп те атайды. SQL-тілінде тмендегідей кптеген негізгі нсауларды крсетуге болады:

- Мліметтерді анытау;

- Мліметтерді деу;

- Мліметтерге атынас руды басару;

- Транзакциямен басару;

SQL- тілі нсасыны негізгі ммкіншіліктерін арастырайы.