Атты денені ілгерілмелі озалысы

атты денені ілгерілмелі озалысы кезінде оны барлы нктелеріні траекториясы, сан мні жаынан жне баыты бойынша жылдамдыы жне деуі бірдей болады. Сондытан материялы нктені, жоарыда айтылып кеткен, кинематикалы сипаттамалары атты денені ілгерілмелі озалысы кезінде толыымен олданылады.

1.6 Айналмалы озалыс кинематикасы Айналмалы озалысты сипаттаан кезде полярлы координаталарды R жне олданан ыайлы, мндаы R­радиус (айналу центрінен нктеге дейінгі ашыты), - полярлы брыш (брылу брышы). Брышты орын ауыстыру – ауыту векторы ( ), оны модулі брылу брышына те, баыты о бранда дісімен аныталады. Брылу брышы аз болса, доаны шамасы мына рнекпен аныталады: (1.16)

Брышты жылдамды жне брышты деуді рнектері:

, (1.17)

(1.18)

Мнда жне векторы айналу осінде жатыр. векторыны баыты векторыны баытымен сйкес келеді. демелі озалыс кезінде векторы векторымен баыттас, ал кемімелі озалыс кезінде арама-арсы баытталады (1.5-сур.). Денені біралыпты айналмалы озалысы кезінде брышты айналу мен брышты жылдамды задылытары келесі трдегідей жазылады:

1.5 - сурет. жне векторларыны баыты

, (1.19)

. (1.20) Нктені тзусызыты жне брышты кинематикалы сипаттамалары арасындаы байланысты анытайы. Егер уаыт аралыында А нктесі (1.7-сур.) доасын жасаса, онда оны тзусызыты жылдамды модулі ((1.5) жне (1.6) рнектерін ескере отырып) мынаан те:

(1.21)

1.7-сурет. атты денені

айналмалы озалысы Немесе векторлы трде:

, (1.22)

1.2-кесте

Ілгерілмелі озалыс	Айналмалы озалыс	Сипаттамалар арасындаы байланыс
Радиус-вектор		Айналу брышы
Орын ауыстыру векторы		Брышты орын ауыстыру векторы
Жол зындыы		Жол зындыы
Жылдамды		Брышты жылдамды		,
деу		Брышты деу
Тангенц. деу				,
Нормаль деу				,

немесе . (1.23)

Нормаль деу

немесе _. (1.24)

1.2 - кестеде ілгерілмелі жне айналмалы озалыстар кезіндегі денені кинематикалы сипаттамалары крсетілген.

дебиеттер:

Нег. 1 [12-38], 2[8-16, 39-41], 3 [5-18].

ос. 12 [7-14].

Баылау сратары:

1. Ілгерілмелі жне айналмалы озалыса анытама берііз.

2. Нкте озалысыны кинематикалы сипаттамаларын атап берііз, сонымен атар атты денені ілгерілмелі жне айналмалы озалысына жне олара анытама берііз. Оларды арасындаы байланысты крсетііз.

3. андай озалысты біралыпты айнымалы деп атайды?

4. Нктені нормаль жне тангенциаль деуіні маынасы неде? Бл деулер алай баытталан жне оларды рнектерін крсетііз.

 

Дріс

Атты денені ілгерілмелі озалысыны жне

Материялы нктені динамикасы

Динамика–дене озалыс задылытарын жне осы озалысты тудыратын немесе згертетін себептерді зерттейтін механиканы бір саласы.