Импульс моментіні саталу заын длелдеу
з осі бойынша шеберді озалысын арастырайы. Кір ктерген адам олын екі жаа керіп 
жылдамдыпен айналдырып отыр. Адамны инерция моменті 
те. Адам жкті айналу осьіне жаындатанда 
инерция моменті азаяды. Бл брышты жылдамдыты артуына келіп соады, яни (4.13) тедігі бойынша 
, жне 
.
4.1-кестеде денені ілгерілемелі жне айналмалы озалысыны негізгі тедеулері келтірілген.
4.1-кесте
| Ілгерілемелі озалыс | Айналмалы озалыс | ||
| Масса | 
| Инерция моменті | 
|
| Кш | 
| Кш моменті |  ; 
 ; 
|
| Импульс | 
| Импульс моменті | 
 ;
|
| Динамиканы негізгі тедігі | 
| Динамиканы негізгі тедіктері |  
|
| Жмыс | 
| Жмыс | 
|
| Кинетикалы энергия | 
| Кинетикалы энергия | 
|
Арнайы салыстырмалы теорияны элементтері
Классикалы механика задарын жары жылдамдыына жаын жылдамдыпен озалатын денелер шін олдануа болмайды. Жылдамдыы жоары денелерді озалысы арнайы салыстырмалылыты теориямеханикасымен сипатталады. Арнайы салыстырмалылыты теориянынегізін Эйнштейн тжырымдаан екі постулат райды.
1. Табиатты барлы задары бір инерциалды сана жйесінен екінші инерциалды сана жйесіне туіне атысты згермейді (инвариант болады).
2. Жарыты вакуумдаы жылдамдыы барлы инерциалды сана жйелерінде бірдей жне жары кзі мен абылдаышты озалу жылдамдыына туелсіз.
Бл постулаттардан тмендегі те маызды салдарлар келіп шыады:
1) зындыты ысаруы
,
2) Массаны артуы
,
3) Уаытты баяулауы
,
4) Жылдамдытарды осу ережесі
,
5) Денені толы энергиясы
,
мндаы индексінде «0» бар физикалы шамаларды мндері тынышты кйдегі сана жйесіне сйкес келеді. Бл постулаттар мен одан шыан салдарларды тжірибеде длелдеу салыстырмалылы теориясына негізделген.
Эйнштейн постулаттарынан уаыт мерзіміні салыстырмалы асиетке ие екендігі крінеді, яни р трлі инерциал сана жйелерінде уаытты туі р трлі болады (жылдам немесе баяу). Эйнштейн бір сана жйесінен екінші сана жйесіне тудегі трлендіруді зерттей отырып, оны постулаттарыны Лоренц трлендірулеріне толы сйкес екендігін длелдеді. Лоренц трлендірулері мына трде аныталан:
, 
, 
, 
. (4.14)
Лоренц трлендірулері аз жылдамдытар кезінде 
Галилей трлендірулеріне теді. Шындыында да егер болса (4.14) мына рнекке айналады.
, , 
, 
. (4.15)
Сондытан кезіндегі Галилей трлендірулері Лоренц трлендірулеріні шекті жадайы болып табылады. Лоренц трлендірулері К¢ жне К жйелеріндегі координаттар мен уаытты туелділігін рнектейді. Бл трлендірулерді К жйесіндегі координаттар мен уаытты штрихталан сана жйесіндегі координат мен уаыт арылы жазуа болады.
, 
, 
, 
. (4.16)