ЖМЫС БЕРУШІМЕН ЖМЫСКЕРЛЕРДІ КІЛДІ ОРГАНДАРЫ – ЕБЕК ЫЫНЫ СУБЪЕКТІЛЕРІ.

рылтай жаты не сенімхат негізінде кілдік ететін тлаларды бірі ретінде зады тланы филиалыны директорын атауа болады. Филиал директоры з ызметін сол филиал туралы ережеге, оан берілген сенімхата сай атарады. Салыстырмалы трде, мемлекеттік мекемелерді рылтай жаттары болып сол мекемені белгіленген тртіпте бекітілген ережесі танылады. Мемлекеттік мекемеден блек, мемлекеттік ксіпорындар -олар туралы жары негізінде ызметтерін іске асырады. Сйкесінше, рылтай жаттары болып йымны не жарысы не ережесі танылады (Р АК-ні 41-бабы).

Сенімхат – сенiм бiлдiрушiнi (жмыс берушіні) атынан кiлдiк ету шiн сенiм бiлдiріп баса тлаа (жмыскерге немесе лауазымды тлаа) берген жазбаша жаты танылады. Сенімхат туралы жалпылы ережелер Р АК-ні 167-171 баптарымен айындалан.Р Азаматты процестік кодексіні 58-бабы 1-блігіні 6) тармашасына сйкес, азаматты іске атысатын тлаларды (талапкерді, жауапкерді) тініші бойынша жоары за білімі бар жеке тлалар (азаматтар) тапсырма (сенімхат) негізінде сотта кіл бола алады.йым басшысымен (жмыс берушімен) жмыскерге берілетін сенімхат сол йымны мрімен расталады. андай да бір жеке тланы баса тлаа беретін сенімхаты нотариалды куландыру нысанында рсімделеді. Ебек занамасында (148-бапты 5-тармаында) жмыс берушілерді укілетті кілдері ретінде кімдер танылатыны туралы ережелер бекітілген. Оларды атарында: 1) республикалы дегейде – Р лтты ксіпкерлер палатасы, жеке ксіпкерлік субъектілері бірлестіктеріні – республикалы одаы (ауымдастыы), шаын ксіпкерлік жніндегі республикалы бірлестікті (жеке ксіпкерлік субъектілеріні) – республикалы салалы бірлестіктеріні кілдері; 2) салалы дегейде – Р лтты ксіпкерлер палатасыны жне (немесе) салалы йымдарды кілдері; 3) ірлік дегейде: ірлік палаталарды кілдері; облысты дегейде – жеке ксіпкерлік субъектілеріні облысты бірлестіктері, шаын ксіпкерлік жніндегі облысты бірлестік; алалы, ауданды дегейлерде – шаын ксіпкерлік жніндегі алалы, ауданды бірлестіктері танылады.Жмыс берушілерді кілі болып баса да органдар (йымдар), жеке тла – сенімхат негізінде (не ызметкері) танылуы ммкін.Жмыскерлердi кiлдерi (кілді органдары) – ксiптiк одатарды, оларды бiрлестiктерiнi органдары, ал олар болмаан кезде жмыскерлердi жалпы жиналысында (конференциясында) жмыскерлердi (конференция делегаттарыны) кемінде штен екісі атысан кезде атысушыларды кпшілік дауысымен сайланан жне укiлеттiк берілген сайланбалы кiлдері танылады.

Осылай жмыскерлерді мддесін білдіретін укілетті кілдері болып ксіптік одатар мен сайланбалы кілдері (не оларды бірі) танылады. Жмыскерлерді кілді органадарыны бірі болып, азастан Республикасыны 2014 жылы 27 маусымдаы №211-V «Ксiптiк одатар туралы» Заына жне ебек занамасына сйкес (Р ЕК-ні 20-бабы), ксіптік одатар танылады.

Р ЕК-не жмыскерлерді сайланбалы кілдері – жмыскерлерді кілді органы ретінде жаадан енгізілді.

Жмыскерлерді сайланбалы кілдеріне келесідей укілеттіліктер берілген:

1) жмыскерлерді ебек ытары мен мдделерін білдіру жне орау;

2) жмыс берушімен жымды шартты жобасын зірлеу жне жымды шарттарды жасасу бойынша жымды келіссздер жргізу;

3) жымды шарттара сйкес алыпты ебек жадайларын зерделеу жне амтамасыз ету жнінде шаралар олдану шін жмыс орындарына бару;

4) жмыскер мен жмыс берушіні арасындаы ебек дауларын белгіленген тртіппен реттеуге атысу.

кілді органдарды ытары занамамен атар жымды шартта не баса келісім шартта (меморандумда) айындалуы ммкін.

Ксiподатарды укілеттіліктері Р «Ксіптік одатар туралы» Заыны 16-бабына сйкес тмендегіше айындалан:

1) з мшелерiнi ытары мен мдделерiн білдіруге жне орауа, сондай-а мемлекеттiк органдармен з кілеттігі шегінде, жмыс берушілермен, жекеше ксіпкерлік субъектілеріні бірлестіктерімен (ауымдастытармен, одатармен), зге де оамды йымдармен зара арым-атынастарда ызметкерлерді кілдері болуа;

2) з мшелеріні ытары мен мдделерін орау шін сота талап арыз беруге, медиация жргізу кезінде, сотта, ебек трелігінде немесе аралы сотта, мемлекеттік органдарда оларды мдделерiн жатап рекет етуге, олара зге де ыты кмек крсетуге;

3) мемлекеттiк органдара ксiпода мшелерiнi ытары мен зады мдделерiне ысым жасайтын, олар абылдаан нормативтік ыты актiлердi толы немесе iшiнара кшін жою не оларды згерту туралы тiнiш жасауа;

4) мемлекеттiк органдарды ксiпода мшелерiнi ытары мен зады мдделерiне ысым жасайтын актiлерiне сота шаымдануа;

5) ебек дауларын сота дейін шешуге атысуа;

6) Р ебек занамасына жне Р медиация туралы занамасына сйкес жеке жне жымды ебек дауларын шешуге атысуа;

7) з мшелеріні ытары мен зады мдделерiні саталуына оамды баылауды жзеге асыруа;

8) келіссздер жргізуге, келісімдер жне жымды шарттар жасасуа;

9) аша орларын алыптастыруа;

10) ебек ауіпсіздігі жне ебекті орау жніндегі ндірістік кеес рамында ебекті орау талаптарын амтамасыз ету, ндірістік жарааттану мен ксіптік ауруларды алдын алу бойынша, сондай-а жмыс орындарындаы ебек жадайы мен ебекті орауа тексерулер жргізу бойынша жмыс берушімен бірлескен іс-имылдарды йымдастыруа;

11) азаматтарды ебек жне леуметтік ытары мен мдделерін озайтын нормативтік ыты актілерді зірлеуге атысуа;

12) келісімдерге жне жымды шарттара сйкес ебек ауіпсіздігі жне ебекті орау аидаларын сатай отырып, алыпты ебек жадайларын амтамасыз ету жніндегі шараларды зерделеу жне олдану шін ксіпода мшелеріні жмыс орындарына з кілдерін жіберуге;

13) Р занамасында белгiленген тртiппен ереуiлдер, бейбіт жиналыстар, митингiлер, шерулер, пикеттер жне демонстрациялар йымдастыруа жне ткiзуге;

14) мемлекеттік органдара Р ксіподатар туралы занамасын бзатын, келісімдерде жне жымды шарттарда кзделген міндеттемелерді орындамайтын тлаларды жауаптылыа тарту жнінде сыныстар енгізуге;

15) баспа ызметiмен айналысуа, з жмысын баспасзде жне баса да баралы апарат ралдарында, оны ішінде йымдарда да жария етуге;

16) ксіподаа меншік ыында тиесілі млікті иеленуге, пайдалануа жне оан билік етуге;

17) жарылы масаттара сйкес з мшелеріні мддесіне орай ндiрiстiк жне шаруашылы ызметтi жзеге асыруа.