Кеес берушіге ойылатын жалпы талаптар.

Психологиялы кеес беру негіздері» пні бойынша дрістер конспектісі

№1 дріс. Психологиялы кеес беруге кіріспе

«Кеес беру» сзі латын тіліндегі consultare – орта шешімге келу, амор болу, аылдасу деген сзден шыан. аза тіліне аударанда ол кеес, андай да бір сра бойынша маманны тсіндіруі, білімдер аясын кеейту жне оны тередету масатымен гімелесу деген маына береді. Сзбе-сз аударанда «кеес беру» - ызытыратын мселе бойынша кеес беру дегенді білдіреді.

«Психологиялы» деген сзді екі жаты тсінуге болады. Бір жаынан, ол кеес беруді психологиялы ылымны мліметтеріне негізделгендігін білдіреді. Екінші жаынан, ол кеес беруді психологиялы мселелер бойынша жзеге асырылып жатандыын, яни оны психика, іс-рекет, жріс-трыс сияты былыстара атысты екендігін білдіреді.

Психологиялы кеес беру – азіргі психологияны олданбалы саласы. Психологиялы ылымдар жйесіндегі оны міндеті психикалы жне соматикалы сау адамдара олар иындытара тап болан жадайларда психологиялы кмек крсетуді теориялы негіздері мен олданбалы бадарламаларын жасау болып табылады. Ол теориялы негіздер мен бадарламалар, бір жаынан, психологиялы білімні азіргі кйін, эмпирикалы жне теориялы зерттеулер ауданындаы жетістіктерді талдауды негізінде алыптастырылады. Екінші жаынан, осы теориялы негіздер мен бадарламаларды айнар кзі психологиялы кмек крсетуді аса саналуан формаларыны аясында жйелі трде психологиялы сер ететін мамандарды практикалы тжірибелеріне талдау жасау болып табылады.

 

Психологиялы кеес беруді масаты мен міндеттері.

Іс-рекетті андай да бір трінде саналы трде ала арай жылжу шін алдын-ала з масатыды анытап алу ажет, одан кейін біртіндеп жзеге асырылуы алаан масата жеткізетін міндеттерді айындап, сол іс-рекетті жоспарлау ажет. Бл психологиялы кеес беру шін де дрыс.

Психологиялы кеес беруді масаты мен міндеттерін, біз жмыс жасаымыз келетін психологиялы кеес беруге деген баыта байланысты ртрлі анытауа болады.

Ю.Е. Алешина (1994) психологиялы кеес беруді негізгі масатын психологиялы кмеккрсету ретінде анытайды, яни психологпен гімелесу адама оны иындытарын шешуге жне айналасындаы адамдармен зара арым-атынастарды дрыстауа кмектесуі тиіс. Осы масата байланысты келесідей міндеттер аныталады:

1. Клиентті тыдау,оны нтижесінде клиентті зі туралы жне з жадайы жайлы тсінігі кеейіп, ойлануа себеп пайда болуы ажет.

2. Клиентті эмоциялы кйін жеілдету, яни кеес беруші-психологты жмысыны арасында клиент жеілденіп алуы тиіс.

3. Клиентті зімен болып жатан жадайлара жауапкершілікті з мойнына алуы.Кеес беру барысында клиентті локус шаымдары оны зіне аударылуы керек, адам болып жатан жадайлара зіні жауапты екендігін жне з кнсін сезінуі тиіс, тек сонда ана ол шын мнісінде де згеруге жне жадайды згертуге тырысатын болады; олай болмаан жадайда ол тек айналасындаыларды кмегін жне оларды тарапынан болатын згерістерді ктетін болады. Минимум-бадарлама бл жерде – клиентке оны мселелеріні жне адамдармен арым-атынастарыны осындай крделі, рі жаымсыз сипата ие екендігіне біршама зіні сер еткендігін крсету.

4. Психологты орын алан жадайда нені жне алай згертуге болатындыын анытаудаы кмегі.

Дріс. Кеес берушіні тласына ойылатын талаптар

Кеес берушіні (психотерапевті) тласы барлы теориялы жйелерде кеес беру рдісіндегі маызды емдік рал ретінде айындалады.

Кеес берушіге ойылатын жалпы талаптар.

· Техникалы біліктілік – кеес берушіні тапсырыс берушімен бірге тадап алынан масатты наты міндеттер жйесіне трансформациялай алуы, оларды практикалы трыда шешу икемділігі;

· Тла аралы коммуникативті біліктілік – дамыан вербалды жне вербалды емес коммуникативті дадылар, баса адамдарды жріс-трыс мотивтерін тсіну, зіндік тлалы сипаттамаларын, бадарларын саналауды жоары дегейі;

· Контексттік біліктілік – леуметтік контекстіні мегеру, кеес беруші зіні кеес беруді негізін білгенімен атар, ай жерде жне кіммен жмыс жасап отырандыын саналы трде тсінуі тиіс;

· Адаптивті біліктілік – згерістерді алдын-ала болжай білу жне айта арастыра алу абілеті, практиканы згеріп отыратын жадайларына бейімделу;

· Концептуалды біліктілік – зіні практикасы негізделген білімдерді негіздерін игеру;

· Интегративті біліктілік – апаратты ксіби баалар бере білу, негізделген шешімдер абылдай алу, туындаан мселелерді шешу жне артышылытарды орнына оя білу.

Негізгі бадарларды арасынан мыналарды атауа болады:

· Интеллектуалды абілеттіліктер: фактілерді баылау, соммалау, тадап алу жне баалау абілеті; дрыс пайымдаулар; синтездеуге жне жалпылауа абілеттілік; шыармашылыты иял, зіне ана тн ойлау абілеті;

· Адамдарды тсіну жне олармен жмыс жасау абілеті: баса адамдарды пікірлерін рметтеу, тзімділік; байланыс орнатуды жне оны олдауды жеілдігі; адамны реакцияларын брыныра біліп ою жне оларды баалай алу абілеті; жазбаша жне ауызша арым-атынас жасай алу; сендіре алу жне рекет етуге мотивтер алыптастыру абілеті;

· Интеллектуалды жне эмоциялы кемелдену: жріс-трыстар мен рекеттерді тратылыы; сырттан крсетілетін ысыма арсы тру жне сенімсіздікпен кресе алу абілеті; барлы жадайдаы зін-зі баылау; згермелі жадайлара бейімделушілік жне иілгіштік;

· зіндік айсарлы пен инициатива: зіндік сенімділікті ажетті дрежесі; дрыс атамарлы; ксіпкерлік рухы; рекеттердегі ерлік, инициатива жне зін-зі стай алу;

· Этика жне адалды: басалара кмек крсетуге деген шынайы талпыныс; ерекше адалды; зіндік біліктілікті шекарасын саналау абілеті; ателіктерді мойындай алу жне стсіздіктерден саба алу абілеті;

· Физикалы жне аыл-ой саулыы: кеес берушілерді басару мселелері бойынша айрыша жмысты жне трмысты иындытарына шыдай алу абілеті.