Дріс. Экзистенциалды кеес беру

Экзистенциалды психотерапияны негізінде келесідей базалы тсініктер жатыр: диалог (кездесу), тжірибе, бастан ткеру, аутенттілік (шынайылы), зіндік актуализация, ндылы, болмыс (лемде), мірлік (феноменологиялы) лем, оиа (мірлік жадай).

Психологиялы кмекті масаттары.Экзистенциалды психотерапия мен кеес беруді негізгі масаты – клиентке з міріні мнін табуа, тлалы еркіндігі мен жауапкершілігін саналауа жне толыанды арым-атынаста зіні тла ретіндегі потенцияларын ашуа кмектесу. Бір мезгілде экзистенциалды кеес беру мен психотерапияны міндеті клиентті тласын жне оны тадырын, тіршілікте бар болуыны зі зіндік ндылы болып табылатын, маызды, айрыша жне сзсіз мойындауа трарлы «мірлік лем» ретінде сзсіз мойындау.

Кеес беруші-психологты рлі.арастырылып отыран парадигмадаы психологиялы позицияны негізгі алышарты – клиентті оны зіні мірлік леміні терминдерінде, з-зіні жне шынайылыты бейнесін тсіну позициясы. Ары арай, кеес беруші-психологты жне психотерапевтті зейіні негізінен клиент міріні аымды, бір мезеттік стіне жне оны «азіргі» бастан ткерулеріне шоырланады. Позицияны иындыы, психологты клиентті тсіну мен клиенттегі «шектелген тіршілік ету» деп аталатын нрсемен конфронтацияа деген абілетті бірге алып жруде жатыр. Психологты «лемде-болу» абілеті немесе асиеті – стті іс-рекетті айын шарты болып табылады.

Клиентті позициясы.Экзистенциалды психотерапияда негізгі кш клиентке зіні феноменологиялы лемін шынайы абылдауа, зіні саналы немесе саналанбаан тадауларыны жне оларды салдарларыны шынайылыын саналауа кмектесуге баытталан. Сондытан да клиентті позициясы инсайта ол жеткізумен шетелмейді, тланы айындалан ндылытарынан жне оны потенцияларынан шыатын рекеттерді кту алыптасады. Сондытан клиенттердегі ашыты, спонтанды белсенділік жне мірді негізгі мселелеріне (туылу, махаббат, мазасыздану, тадыр, кн, лім, жауапкершілік) – рационалды шешімдері жо, біра онымен конфронтация аымды психологиялы мселелерді шешуге ммкіндік беретін экзистенциалды мселелерге -назар аудару дрыс деп табылады.

Экзистенциалды парадигмадаы психотехника.Еуропалы жне американды экзистенциалды психология кілдеріні кеес беру жмысы мен психотерапиядаы андай да бір психотехникаларды мнділігін жоа шыаратындытары парадокс болып табылады.

Экзистенциалды психотерапияда негізгі тлалы жне экзистенциалды мселеге деген баыттар жиынтыы ретіндегі психотехника туралы айтылмайды. Бл баыттарды келесідей бейнелеуге болады:

зіндік сананы дамуына кш салу.
Еркіндік пен жауапкершілікті культтау.
Маынаны ашуа немесе жасауа кмектесу.
Мазасыздыпен жмыс жасау.
Уаыт те келе болатын атынастар

Экзистенциалды психотерапияа дейін психологтар адаммен, адамзатты «Менмен» жмыс жасамаан.

Кайзер экзистенционалды неврозды клиенттерге тн, ш тенденцияны бліп шыарды [1,2].

1. «йма (сплав)» - зіндік тласыны жоалуын алау, баса біреумен йлесіп кету, себебі индивидуалды болуды алау жалыз болу ерлігімен байланысты, ал жалызды кбіне тла шін бастан кешіруі азап болып келеді.

2. «мбебап симптом» - жзеге асан йлесім, баса біреумен йлесу амалы жне сонымен атар екіжзілік сезімін бастан кешіруі.

3. «мбебап конфликт» - бл алаулы емес жалызды сезімін, асірет ретінде бастан кешіруі.

№ 11 дріс. Логотерапия (Франкл В.)

Логотерапияны міндеті – мірді мні мен масатын табу. олданылатын дістер трысынан, логотерапия – бл Роджерстік терапияны тыдау дістері мен Перлзды сер ету дістеріні арасындаы баланс.

Парадоксты ниеттер дісі«жаа» дістерді бірі болып есептеледі, алайда оны 1929 жылы Франкл пайдаланан. Лукас (Lukas, 1984) терапия клиент су шін, оны мірі мнге толы болу шін олдана алатын негізгі трт техниканы атап крсеткен.

атынастарды згерту.Клиентте зіне деген жаымсыз атынас жне мірге деген пессимисттік кзарас болады. Шын мнісінде адам басалар шін тартымды, біра з-зіне намауы ммкін. Немесе адамда кптеген крделі мселелер бар, алайда ол ештеме жасай алмайды. Екі жадайда да логотерапевтті міндеті – клиентті жадай туралы ойлайтынын згерту. Осыан сас масаттарды когнитивті баыт та ояды. атынастарды модификациясына тура жол арылы – з пікірлерімен блісе отырып, клиентпен таласа отырып ол жеткізіледі. Барлыы да клиент жаа кзараса ие болуы шін жасалады. Позитивтіні іздеу – логотерапияны формаларыны бірі.

Ауыстыру.Дрігер Франклды дістеріні бірі ретінде ауыстыру бізге зімізді мытып, осылайша з зейінімізді ауыстыруа, ойымызды баса біршама позитивті аспектілерге ауыстыруа ммкіндік береді. Бізді кбіміз з иындытарымыза, жаымсыз тжірибе мен сезімдерде «жабысып аламыз». Ауыстыруды (дирефлексия) масаты – бізді зейінімізді айта басаа шоырландыру. Басаша айтанда, терапевтті міндеті – клиентке иынды туралы емес, баса нрсе туралы ойлауа кмектесу.

Сендіру дісі (шаыру).Лукас жоарыда бейнеленген техникалар сізді клиентпен жмыс рдісінде оны тыдап, оны дниетанымын анытауыызды, ал одан кейін жадайды объективті мнін анытауа тырысуыызды талап етеді дейді. Сендіру дісі Анонимді Ішімдікке салынушылар топтарыны ызмет етуіні негізінде жатан тжырымдаманы еске тсіреді. Психолог клиент тап болан жадай млдем шарасыз емес деп есептейді жне клиентті соны саналаанына ол жеткізгісі келеді. Мысалы, клиентке мынадай фразаларды дауыстап айту сынылады: «Мен сондай шарасыз емеспін, мен з ылытарымды баылып, з тадырымды баыттай аламын».