санитариялы аидаларына
4-осымша
Балаларды сауытыру объектілеріндегі кн режимі
1-кесте
| Кн режимі элементтері | 6-9 жастаы балалар шін | 10-14 жастаы балалар шін |
| йыдан тру | 8.00-8.10 | 8.00-8.10 |
| Таертегілік гимнастика | 8.10-8.30 | 8.10-8.30 |
| Су емшаралары | 8.30-8.50 | 8.30-8.50 |
| Таертегі жиын | 8.50-9.00 | 8.50-9.00 |
| Таы ас | 9.00-9.30 | 9.00-9.30 |
| Секциялардаы жне йірмелердегі сабатар | 9.30-11.10 | 9.30-11.10 |
| Сауытыруа арналан гигиеналы емшаралар (ауа, кн ванналары, себезгі, суа шомылу), жзуді йрету | 11.10-12.30 | 11.10-12.30 |
| Бос уаыт | 12.30-13.30 | 12.30-13.30 |
| Тскі ас | 13.30-14.30 | 13.30-14.30 |
| Тскі астан кейінгі кндізгі демалыс | 14.30-16.00 | 14.30-16.00 |
| Бесін асы | 16.00-16.30 | 16.00-16.30 |
| йірмелердегі, спорт секцияларындаы сабатар | 16.30-18.30 | 16.30-18.30 |
| Бос уаыт, тыныш ойындар, жеке кітап оу | 18.30-19.00 | 18.30-19.00 |
| Кешкі ас | 19.00-20.00 | 19.00-20.00 |
| Кештер, алаулар, отрядтаы іс-шаралар, жиын | 20.00-20.30 | 20.00-21.30 21.30-21.45 |
| Кешкі тазалы | 20.30-21.00 | 21.45-22.00 |
| йы | 21.00-8.00 | 22.00-8.00 |
Санаторийдегі кн режимі
2- кесте
| ызмет трлері | Оушыларды жас ерекшелігіне байланысты уаыт ткізуі | |
| 6-10 жас | 11-14 жас | |
| Тру, температураны лшеу, дрілерді тарату | 7.00-7.30 | 7.00-7.30 |
| Таертегі жаттыу, су емшаралары | 7.30-8.00 | 7.30-8.00 |
| Таы ас | 8.00-8.30 | 8.00-8.30 |
| Серуендеу (ауа жне кн ванналары, суа шомылу, баса да шынытыратын іс-шаралар) | 8.30-10.30 | 8.30-10.30 |
| Екінші таы ас | 10.30-11.00 | 10.30-11.00 |
| Емдеу шаралары | 11.00-13.00 | 11.00-13.00 |
| Тскі ас | 13.00-14.00 | 13.00-14.00 |
| Кндізгі йы | 14.00-16.00 | 14.00-16.00 |
| Температураны лшеу, дрілерді тарату | 16.00-16.15 | 16.00-16.15 |
| Бесін ас | 16.15-16.30 | 16.15-16.30 |
| Серуендеу, йірмелердегі жне секциялардаы сабатар | 16.30-18.00 | 16.30-18.00 |
| Кешкі ас | 18.00-19.00 | 18.00-19.00 |
| Бос уаыт | 19.00-19.30 | 19.00-19.30 |
| йы алдындаы серуен, тыныш ойындар | 19.30-20.00 | 19.30-20.00 |
| Екінші кешкі ас | 20.00-21.00 | 20.00-21.00 |
| йыа дайынды, дрілерді тарату, су емшаралары | 21.00-21.30 | 21.00-22.00 |
| йыа кету | 21.30 | 22.00 |
Оу жылы кезеінде санаторийдегі кн режимі
3-кесте
| ызмет трлері | Оушыларды жасына байланысты уаыт ткізуі | |
| 6-10 жас | 11-14 жас | |
| йыдан тру, температураны лшеу, дрілерді тарату | 7.00-7.30 | 7.00-7.30 |
| Таертегі жаттыу, жуыну, шынытыру іс-шаралары | 7.30-8.00 | 7.30-8.00 |
| Таы ас | 8.00-8.30 | 8.00-8.30 |
| Оу сабатары | 8.30-9.50 | 8.30-9.50 |
| лкен зіліс (озалыс-ауада белсенді) | 9.50-10.25 | 9.50-10.25 |
| Оу сабатары | 10.20-11.00 | 10.25-11.45 |
| Ем шаралар, ванналар | 11.00-12.30 | 12.00-13.00 |
| Тскі ас | 12.30.-13.00 | 13.00-13.30 |
| Кндізгі йы | 13.00-15.00 | 14.00-16.00 |
| Температураны лшеу, дрілерді тарату | 15.00-15.30 | 15.00-15.30 |
| Бесін асы | 15.30-16.00 | 15.30-16.00 |
| Ем шаралар | 16.00-17.00 | 16.00-17.30 |
| Серуендеу, йірмелердегі жне секциялардаы сабатары | 17.00-18.30 | 17.30-18.30 |
| Кешкі ас | 18.30-19.00 | 18.30-19.00 |
| йы алдындаы серуен, тыныш ойындар, бос уаыт | 19.00-20.00 | 19.00-20.30 |
| Екінші кешкі ас | 20.00-20.30 | 20.30-21.00 |
| йыа дайынды, дрілерді тарату, су емшаралары | 20.30-21.00 | 21.00-21.30 |
| йыа кету | 21.00 | 21.30 |
«Санаториялы жне сауытыру объектілеріне
ойылатын санитариялы-эпидемиологиялы
талаптар» санитариялы аидаларына
5-осымша
Дайын таматы сапасын баылау журналы (бракераж)
| Таматы дайындалу кні жне сааты | Бракеражды алу уаыты | Таматы, аспазды німні атауы | Таматы, аспазды німні дайынды дрежесі жне органолептикалы баалау нтижелері | Таматы, аспазды німді ткізуге рсат ету | Жауапты адамны олы | Ескертпе |
Ескертпе: 7-баанда дайын німді ткізуге тыйым салу фактілері крсетіледі
«Санаториялы жне сауытыру объектілеріне
ойылатын санитариялы-эпидемиологиялы
талаптар» санитариялы аидаларына
6-осымша
Сауытыру йымдары шін кніне 1 балаа арналан азы-тлікті жиыны
1-кесте
| Азы-тліктерді атауы | Азы-тліктерді грамма шаандаы млшері |
| ст | |
| жартылай майлы сзбе | |
| айма | |
| ірімшік | |
| ет | |
| балы | |
| жмырта | 1 шт. |
| ара бидай наны | |
| бидай наны (оны ішінде тоаштар) | |
| бидай ны | |
| макарон бйымдары | |
| жармалар | |
| бршатар | |
| ант жне кондитерлік бйымдар | |
| картоп ны | |
| ашыты | |
| сары май | |
| сімдік майы | |
| картоп | |
| ккніс | |
| жаа піскен | |
| ра жеміс-жидектер | |
| шай | 0,2 |
| кофе | 2,5 |
| тз | |
| оспалар |
Балалара жасына (жылмен) арай сынылатын порцияны массасы (грамма шаанда)
2-кесте
| Таматану, таам | Порцияны массасы | |
| 6-11 жас | 12-18 жас | |
| Таы ас | ||
| Бота немесе ккністен жасалан тама | 300-400 | |
| Кофе (шай, какао) | ||
| Тскі ас | ||
| Салат | 60-80 | 100-150 |
| Сорпа | 300-400 | 400-450 |
| Ет, котлет | 100-120 | 100-120 |
| Гарнир | 150-200 | 180-230 |
| Компот жне баса да сусындар | ||
| Бесін ас | ||
| Айран | ||
| Печенье (пісірілген нан) | 40/100 | 40/100 |
| Жеміс-жидектер | ||
| Кешкі ас | ||
| Ккністен жасалан таам, бота | ||
| Шай жне баса да сусындар | ||
| Бір кнге арналан нан: | ||
| Бидай наны | ||
| ара бидай наны |
Балалар санаторийлеріндегі науас балалара арналан тама німіні нормалары (бір балаа кніне грамма шаанда)
3-кесте
| Азы-тліктер атауы | Балаларды жас топтары | ||
| 1-3 жас | 3-7 жас | 7-14 жас | |
| Бидай наны | |||
| ара бидай наны | |||
| Бидай ны | |||
| Картоп ны | |||
| Жарма, макарон бйымдары, брша | |||
| Картоп | |||
| Ккністер, аскк | |||
| Жаа піскен жеміс-жидектер | |||
| ра жеміс-жидектер | |||
| ант жне кондитерлік бйымдар | |||
| Ет, с еті | |||
| Балы | |||
| Шжы бйымдары | |||
| Ст | |||
| айма | |||
| Сзбе (майлы) | |||
| Сары май | |||
| Майшаба жне уылдыры | |||
| Жмырта (тйір) | |||
| Ірімшік (майлылыы 40%) | |||
| Шай | 0,5 | 0,5 | 0,5 |
| Днді кофе | |||
| Какао | 0,5 | 0,5 | |
| сімдік майы | - | ||
| Тз жне оспалар |
Аса тез бзылатын німдерді сатау жне ткізу мерзімдері
4-кесте
| Азы-тлікті атауы | +2 - 6 аспайтын температурада сатау жне ткізу мерзімдері, са. | |
| Ірі кесек етті жартылай фабрикаттары | ||
| Мздатылан бауыр | ||
| Салындатылан бауыр | ||
| Салындатылан с, оян еті | ||
| Мздатылан с, оян еті | ||
| Пісірілген шжытар: | ||
| жоары срыптаы | ||
| бірінші срыптаы | ||
| Жоары, бірінші жне екінші срыптаы еттен жасалан сосискалар, ыса шжытар | ||
| Пастерленген ст, айматар, ацидофилин | ||
| Айран | ||
| Майлы, майсыз, диеталы сзбе | ||
| айма | ||
| Ірімшік-сзбе бйымдары | 0 - 2° температура кезінде 36 | |
| ораптардаы айматан жасалан ірімшіктер | ||
| полистиролдан жне баса да полимерлік материалдардан жасалан ораптаы ттті жне жеміс-жидектен жасалан ірімшік | ||
| ащы | ||
| Салындатылан балыты барлы трлері | 0 - 2° температура кезінде 48 | |
| Мздатылан балыты жне балы тауарларыны барлы трлері | 0 - 2° температура кезінде 48 | |
| Пісірілген тазартылмаан ккністер | ||
| Салындатылан ет фаршы | 0 - 2° температура кезінде 12 | |
| Салындатылан шикі бауыр | 0 - 2° температура кезінде 12 | |
| лшеп-оралан сары май | 10 суток | |
| Картоп, сбіз, ызылша, тазартылан шикі кк жуа |
Ауыздарды, майларды, кмірсуларды олдану нормалары мен нарлылыыны шамалары (грамм /кніне)
5-кесте
| № | Жасы, жыл | Энергетикалы ндылыы (килокалорий) | Ауыздар | Майлар | Кмірсулар |
| 6 жас | |||||
| 6 жастан 10 жаса дейін | |||||
| 11 жастан 13 жаса дейін | 2750/2500 | 90/82 | 92/84 | 390/355 | |
| 14 жастан 18 жаса дейін | 3000/2600 | 98/90 | 100/90 | 425/360 |
Ескертпе: блшек арылы ер балаларды (алымы), ыз балаларды (блімі) ажеттілігі ккал-мен крсетілген.
німдерді негізгі таамды заттар бойынша алмастыру
6-кесте
| нім | Грамма шаандаы салмаы | Алмастыратын нім | Грамма шаандаы салмаы | осу (+); алып тастау (-) гр |
| сиыр еті | 100,0 | оян еті | 98,0 | сары май (-) 6,8 |
| ІІ санаттаы ой еті | 97,0 | сары май (-) 2,1 | ||
| тйе еті | 107,0 | сары май (-) 3,6 | ||
| 1 санаттаы жылы еті | 104,0 | сары май (-) 4 | ||
| Блан еті | 95,0 | сары май (+) 6,5 | ||
| 1 санаттаы бы еті | 104,0 | сары май (-) 2,2 | ||
| сиырды бауыры | 116,0 | сары май (+) 4,1 | ||
| 2 санаттаы тауы еті | 97,0 | сары май (-) 1,8 | ||
| жмырта нтаы | 45,0 | сары май (+) 11,9 | ||
| нлім балыы | 115,0 | сары май (+) 7,6 | ||
| жартылай майлы сзбе | 121,0 | сары май (-) 4,7 ант (-) 1,6 | ||
| ет консервілері | 120,0 | сары май (-) 18,1 | ||
| аймаы алынбаан ст | 100,0 | ра ст | 11,0 | сары май (+) 0,6 ант (+) 0,4 |
| ойытылан стерилденген ст | 40,0 | ант (+) 1,0 | ||
| анты бар ойытылан ст | 39,0 | ант (-) 17,4 | ||
| ра айма | 12,0 | сары май (-) 2,3 ант (+) 1,6 | ||
| анты бар ойытылан айма | 36,0 | сары май (-) 4,1 ант (-) 11,7 | ||
| жартылай майлы сзбе | 17,0 | сары май (+) 2,0 ант (+) 4,5 | ||
| сиыр еті | 14,0 | сары май (+) 2,7 ант (+) 4,7 | ||
| нлім балыы | 16,0 | сары май (+) 3,7 ант (+) 4,7 | ||
| Ірімшік (пошехонды) | 11,0 | сары май (+) 0,4 ант (+) 4,7 | ||
| тауы жмыртасы | 22,0 | сары май (+) 0,8 ант (+) 4,6 | ||
| жмырта нтаы | 6,0 | сары май (+) 1,2 ант (+) 4,3 | ||
| Жартылай майлы сзбе | 100,0 | сиыр еті | 83,0 | сары май (+) 3,9 ант (+) 1,3 |
| нлім балыы | 95,0 | сары май (+) 10,2 ант (+) 1,3 | ||
| тауы жмыртасы | 41,0 | жартылай майлы сзбе | 31,0 | сары май (+) 2,3 |
| сиыр еті | 26,0 | сары май (+) 3,5 | ||
| нлім балыы | 30,0 | сары май (+) 5,4 ант (+) 0,3 | ||
| аймаы алынбаан ст | 186,0 | сары май (-) 1,5 ант(-) 8,4 | ||
| ірімшік (пошехонды) | 20,0 | сары май (-) 0,7 ант (+) 0,3 | ||
| жмырта нтаы | 11,5 | сары май (+) 6,5 ант (-) 0,5 | ||
| Нлім балыы | 100,0 | сиыр еті | 87,0 | сары май (-) 1,5 |
| жартылай майлы сзбе | 105,0 | сары май (-) 10,8 ант (-) 2,8 | ||
| жмырта нтаы | 39,0 | сары май (-) 16,8 ант (-) 2,8 |
німдерді салынмен жне жылумен деу кезіндегі алдытар нормалары
7-кесте
| німні атауы | алды пайыз | |
| Салынмен деу кезінде | Жылумен деу кезінде | |
| Ет (сиыр еті) | 30,5 | |
| Пісірілген ет | ||
| Бтырылып пісірілген ет | ||
| (са тілімдер: азу, гуляш, уырылан ет, бефстроганов) | ||
| уырылан котлеттер, битоктар, шницельдер | ||
| уырылан жне бтырылан тефтелилер | ||
| Турама жне уырылан зразалар | ||
| уырылан жне жмырта осылан рулет | ||
| Тауы | ||
| Піскен тауы еті | ||
| Бтырылан жне уырылан бауыр | ||
| Хек балыы | ||
| Суа пісірілген хек балыы | ||
| уырылан хек балыы | ||
| Хек балыыны сбесі (сйексіз, терісі алынбаан) | ||
| уырылан хек балыыны сбесі | ||
| Бктірілген хек балыыны сбесі | ||
| Пісірілген нлім балыы | ||
| уырылан нлім балыы | ||
| Нлім балыыны сбесі (сйексіз, терісі алынбаан) | ||
| уырылан нлім балыыны сбесі | ||
| Бктірілген нлім балыыны сбесі | ||
| Сосискалар | 2,5 | |
| Пісірілген шжы | ||
| Жартылай аталан шжы | ||
| Ірімшік | ||
| Сзбе | ||
| Аршылан картоп | ||
| Жас картоп | ||
| уырылан картоп | ||
| абыымен піскен картопты кейіннен абыынан тазалау | ||
| Аршылан шикі сбіз | ||
| уырылан сбіз | ||
| абыымен піскен сбізді кейіннен тазалау | ||
| Піскен немесе зынша немесе текше трінде ткізілген сбіз | ||
| Шикі ызылша | ||
| абыы аршылып пісірілген ызылша | ||
| Аауданды орамжапыра | ||
| Аршылан жас орамжапыра | ||
| Бтырылан орамжапыра | ||
| Пияз | ||
| Кжелерге дайындалып уырылан пияз | ||
| Тзды жне екінші таама берілетін ас шін зірленген пияз | ||
| Кк пияз | ||
| Аршылмаан жас ияр | ||
| Аршылан жас ияр | ||
| ызанатар (жас томаттар) | ||
| Сабаты ызыл шалам | ||
| Сабаы бар ызыл шалам | ||
| Салат | ||
| Консервіленген жасыл брша | ||
| Бтыру кезіндегі кді | ||
| арбыздар | ||
| зегі алынан алма | ||
| зегі алынан алмрт | ||
| рік | ||
| Шабдалы | ||
| Жас ара рік | ||
| Сабаы алынбаан шие | ||
| Сабаы алынан шие | ||
| Жзім | ||
| ызыл араат |
Балалар мен жасспірімдерді витаминдерді пайдалану шамалары (кніне)
8-кесте
| Жасы | Витаминдер | |||||||||
| Тиамин В1 (мг) | Рибофлавин В 2 (мг) | В6 (мг) витамині | В 1 (мг) витамині | Фолацин (мкг) | Ниацин РР (мг) | Аскорбин ышылы (мг) | А (ретинол экв. мкг) витамині | Е (МЕ) витамині | Д (МЕ) витамині | |
| 1-3 жас | 0,8 | 0,9 | 0,9 | |||||||
| 4-6 жас | 1,0 | 1,3 | 1,3 | 1,5 | ||||||
| 7-10 жас | 1,4 | 1,6 | 1,6 | |||||||
| 11-13 жастаы ер балалар | 1,6 | 1,9 | 1,9 | |||||||
| 11-13 жастаы ыз балалар | 1,5 | 1,7 | 1,7 | |||||||
| 14 жастаы ер балалар | 1,7 | 2,0 | 2,0 | |||||||
| 14 жастаы ыз балалар | 1,6 | 1,8 | 1,8 |
Балалар шін энергияны, ауыздар, майлар мен кмірсуларды олдану шамалары (туберкулезге арсы йымдарда) (кніне /граммен)
9-кесте
| Атауы | лшем бірлігі | Ауыздар | Майлар | Кмірсулар | Ккал |
| Жармалар | 0,50 | 6,0 | 1,4 | 34,6 | 167,0 |
| Ет | 0,200 | 37,8 | 24,8 | - | 374,0 |
| Ірімшік | 0,15 | 4,02 | 4,09 | - | 54,1 |
| Майшаба | 0,20 | 2,94 | 10,6 | - | 21,4 |
| Тз | 0,10 | - | - | - | - |
| Томат | 0,20 | 0,72 | - | 2,36 | 12,6 |
| Шырындар | 0,5 | - | 14,0 | 56,0 | |
| ымыз | 3,8 | 2,0 | 5,0 | 84,0 | |
| айма | 0,50 | 1,4 | 10,0 | 1,8 | 102,0 |
| сімдік майы | 0,10 | - | 9,9 | - | 89,9 |
| Малды майы | 0,10 | 0,06 | 8,25 | 0,09 | 74,8 |
| Майонез | 0,30 | 0,9 | 20,10 | 188,1 | |
| Шжы | 0,100 | 1,21 | 1,35 | - | 17,0 |
«Санаториялы жне сауытыру объектілеріне
ойылатын санитариялы-эпидемиологиялы
талаптар» санитариялы аидаларына
7-осымша
100 балаа (бір ауысыма) шаандаы дрілік заттар мен медициналы масаттаы бйымдарды
тізімі
| Атауы | Саны |
| Медициналы стерилденген жне стерилденбеген дке бинттер | 50 дана |
| Медициналы стерилденген жне стерилденбеген дкеден жасалан сулытар (10 см х 16 см) | 10 аптама |
| Медициналы дке | 10 метр |
| Трмысты а мата | 500 грамм |
| Медициналы лейкопластырь (2 см х 5 см) | 2 шары |
| Бактерицидті лейкопластырь | 20 дана |
| мбебап шиналар | 2 дана |
| ан тотатуа арналан білем | 2 дана |
| 2 грамды бір рет пайдаланатын шприц | 15 дана |
| 5 грамды бір рет пайдаланатын шприц | 15 дана |
| 10 грамды бір рет пайдаланатын шприц | 5 дана |
| Бір рет пайдаланатын ан ю жйесі | 5 дана |
| Дрі абылдауа арналан стакан | 5 дана |
| Медициналы термометр | 10 дана |
| 10% глюкоза ерітіндісі | 10 ампула |
| 4% натрий бикарбонаты | 10 ампула |
| 3% преднизалон | 10 ампула |
| 2,4 % эуфиллин ерітіндісі | 10 ампула |
| 200 миллиграмм Рингера ерітіндісі | 1 ты |
| 200 миллиграмм «Трисоль» ерітіндісі | 1 ты |
| 2% супрастин ерітіндісі | 10 ампула |
| 1% гауhар жасыл ерітіндісі | 20 ты |
| 5% йодты спиртті ерітіндісі (тыларда) | 20 ты |
| 3% сутегі тотыы ерітіндісі | 300 грамм |
| Калий перманганаты (кристаллдар) | 10 грамм |
| ос кмір ышылды сода (асханалы) | 100 грамм |
| Валериана тндырмасы | 25 мл |
| Кордиамин (тамшы) | 20 мл |
| Аммиак ерітіндісі | 100 мл |
| 10% 1,0 кофеин-бензоат натрийі (ампулаларда) | 5 ампула |
| Кордиамин 1,0 (ампулаларда) | 3 ампула |
| Адреналин гидротартраты 0,18% 1мл (ампулаларда) | 5 ампула |
| 0,5 % 5 мл новокаин ерітіндісі (ампулаларда) | 10 ампула |
| 10% хлорлы кальций | 300 грамм |
| № 10 белсендірілген кмір | 3 аптама |
| Бальзамдалан линимент (Вишневский бойынша) | 50 грамм |
| 0,25% оксолин жапа майы | 10 грамм |
| Тетрациклин жапа майы (кзге арналан) | 10 грамм |
| 10% Синтомицин линименті | 50 грамм |
| 0,5 № 10 Анальгин (таблеткада) | 2 аптама |
| 0,5 № 10 Димедрол (таблеткада) | 3 аптама |
| № 10 Валидол (таблеткада) | 1 аптама |
| Жтелге арсы таблеткалар | 2 аптама |
| Стрептоцид (таблеткада) | 2 аптама |
| 0,25 Эритромицин (таблеткада) | 1 аптама |
| 0,2 Парацетамол (таблеткада) | 20 аптама |
| Регидрон | 20 пакет |
| Смекта | 20 пакет |
| 0,2 Иммодиум (таблеткада) | 1 аптама |
| 20% натрий сульфациді, тамшылату ттігі | 5 дана |
| Бисептол 120 (таблеткада) | 10 аптама |
| Бір аптамада 10 дана ыша аазы | 5 аптама |
| ан сарысуы: 1) сіреспе анатоксині (ампулада) | 5 аптама |
| 2) дифтерияа арсы 10 000 АЕ (ампулада) | 2 аптама |
| Дезинфекциялау ралдары: хлорамин | 500 грамм |
«Санаториялы жне сауытыру объектілеріне
ойылатын санитариялы-эпидемиологиялы
талаптар» санитариялы аидаларына
8-осымша
Балаларды сауытыру объектілеріні жадайларында балаларды сауытыру тиімділігін баалау
1. Балаларды сауытыру тиімділігін баалау екі медициналы тексеріп-арау - ауысым басында жне соындаы деректерді салыстыру негізінде жргізіледі. Мынадай крсеткіштер талданады:
1) баланы дене-біміні дамуы;
2) организмні функциялы жадайы;
3) дене дайындыыны дегейі;
4) жалпы сыраттанушылыы.
2. Дене дамуын баалау кезінде дене массасыны дене зындыына атынасымен - Кетле индексімен айындалады.
Дене дамуыны йлесімділігін длелдейтін Кетле индексіні нормасы мынаны райды (шаршы метрге килограммен (бдан рі - кг/м2)):
1) 6-8 жастаы л жне ыз балалар шін - 16 (кг/ м2);
2) 9-10 жастаы л жне ыз балалар шін - 17 (кг/ м2);
3) 11 жастаы л жне ыз балалар шін - 18 (кг/ м2);
4) 12 жастаы л жне ыз балалар шін - 19 (кг/ м2);
5) 13-14 жастаы л жне ыз балалар шін - 20 (кг/ м2);
6) индексті екі бірлікке артуы дене массасыны артытыын, екі бірлікке тмендеуі - жетіспеушілікті длелдейді.
3. Балаларды сауытыру йымдарыны жадайларында сауытыру тиімділігіні маызды критерийлері организмні функционалды (резервтік) ммкіндіктеріні артуы болып табылады.
Осы масатта балаларды жрек-ан тамыры, тыныс алу жйелеріні функционалды сынамаларын баалау жне ебекке дене абілеттерін баалау жргізіледі.
4. Жрек-ан тамыры жйесіні функционалды жадайын орто-статикалы сынама кмегімен баалау керек. Жргізу дістемесі: шаласынан 3 минут жатаннан со жрек соуыны жиілігі (бдан рі - ЖСЖ) (10 секундты мерзім бойынша) жне артериялы ысымы (бдан рі - А) аныталады. Содан кейін тексерілетін адам тез трады жне тран алпында лшемдер айталанады. Бл ретте тамыр соуыны минутына 4 соудан кп болмауы, ал А е лкен сімі сынап бааныны 10 миллиметрінен аспауы алыпты реакция болып саналады жне 100-ге те индекс ретінде абылданады. 1-кестеде ортостатикалы сынама индекстерін баалау келтірілген.
Ортостатикалы сынама индекстерін баалау
1-кесте
| Тамыр соуыны бір минутта жиілеуі | Е жоары артериялы ысымны згеруі | ||||||||||
| артуы | тмендеуі | ||||||||||
| +10 | +8 | +6 | +4 | +2 | -2 | -4 | -6 | -8 | -10 | ||
| 0-4 100 95 90 85 80 75 70 65 50 55 55 5-8 95 90 85 80 75 70 65 60 55 50 45 9-12 90 85 80 75 70 65 60 55 50 45 40 13-16 85 80 75 70 65 60 55 50 45 40 35 17-20 80 75 70 65 60 55 50 45 40 35 30 21-24 75 70 65 60 55 50 45 40 35 30 25 25-28 70 65 60 55 50 45 40 35 30 25 20 29-32 65 60 55 50 45 40 35 30 25 20 15 33-36 60 55 50 45 40 35 30 25 20 15 10 37-40 55 50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 41-44 50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 | |||||||||||
олайлы индекс 100-85, рсат етілетін 84-75 жне е нашар 74-60 болып саналады. Динамикалы баылау дерісінде индексті суі сауытыру йымдарындаы озалыс режиміні жаттытыру сері туралы куландырады.
5. Тыныс алу жйесіні функционалды жадайы Генч сынамасы кмегімен бааланады (демні сырта шыу кезіндегі тыныс алу кідірісі).
Генч сынамасы былайша ткізіледі: сыналатын адам мрнына ыстырыш салып, ауыз арылы еркін дем шыарады жне жаымсыз сезімдер пайда болана дейін аузын жауып отырады. Тыныс алу кідірісіні уаыты секундомермен тіркеледі. ртрлі жастаы жне жыныстаы балалара арналан осы крсеткішті орташа мндері 2-кестеде келтірілген (± орташаны атесі).
Балаларда дем шыару кезінде тыныс алу кідірісі крсеткішіні шамасы (секундына)
2-кесте
| Жастары жылмен | Ер балалар | ыздар |
| 10 ± 2,8 | 8,3 ± 4.0 | |
| 17 ± 12,4 | 13,0 ±7,2 | |
| 16,8 ±11,0 | 12,1 ± 6.3 | |
| 15,5 ± 7,5 | 11,0 ± 4,0 | |
| 18,2 ± 8,5 | 13,0 ± 8,6 | |
| 20,0 ± 12,0 | 16,0 ±13,6 | |
| 18,5 ± 11,0 | 16,0 ±6,2 | |
| 19,6 ± 6,7 | 19,0 ± 9,2 |
Балаларды сауытыру йымдарында балаларды болуыны сауытыру тиімділігі тере тінді биохимиялы дерістерді жетілдіруде - гипоксия тратылыыны жоарылауында крінеді. Баланы демалу уаытында тыныс алу кідірісіні 10%-а жне одан жоары суі жаымды озалыс ретінде сипатталады; тыныс алу кідірісі уаытыны 10% тмендеуі керісінше сипатталады жне оттегі тапшылыына тзімділікті тмендеуі туралы куландырады.
6. Балаларды ебекке дене абілетін блшы ет кшіні жне блшы ет шыдамдылыыны крсеткіштері бойынша баалау сынылады.
Балаларды блшы ет кші динамометр кмегімен аныталады. ол буыныны блшы етіні кші бір жаа созылан кшті о олмен (солаайларда - сол олмен) ол буыны динамометрі арылы лшенеді. ол буыны блшы етіні жас-жынысына арай орташа стандарты 3-кестеде берілген.
Балаларды олыны блшы ет кші (килограмм)
3-кесте
| Жастары жылмен | О ол (солаайлара сол ол) | |
| Ер балалар | ыздар | |
| 14,8 ± 3,2 | 12,2 ± 2,9 | |
| 16,7 ±3,2 | 14,3 ± 2,7 | |
| 18,7 ± 3,8 | 15,3 ±2,5 | |
| 21,1 ±3,6 | 16,6 ± 3,8 | |
| 25,9 ± 5,5 | 19,6 ± 4,7 | |
| 26,2 ±7,0 | 21,6 ±4,4 | |
| 28,6 ±9,0 | 23,5 ± 4,6 |
1) блшы ет кшіні 10%-а жне одан жоары суі балаларды сауытыру йымындаы дене трбиесіні дрыс жола ойылуы, сауытыру іс-шаралары жйелерінде кш жне жылдамдыа-кшке баытталан жаттыуларды олданылуы туралы куландырады. Динамикалы баылау дерісінде блшы ет кшіні 10%-а тмендеуі крсеткішті кері динамикасын білдіреді;
2) сондай-а блшы ет тзімділігі динамометрді кмегімен аныталады. 5-7 секунд демалуа зіліс жасап, бала динамометрді бар кшімен 5 рет ысады да сосын динамометрді бірінші жне бесінші крсеткіші салыстырылады. Баланы жадайына байланысты блшы ет кшіні крсеткіші оны бастапы млшеріне араанда 10-15%-а тмендейді. Осы ерекшелік нерлым аз болса, сорлым кшті тзімділігі жоары болады. «Стайер» типіне жататын тзімді балаларда динамометрде лшеуді басындаы жне соындаы крсеткіштері сйкес келеді. Осы лшеулерді арасындаы айырмашылытарды лагерь ауысымыны басынан бастап соына дейін згеруі тзімділікті дамуын немесе артуын білдіреді.
7. Баланы функционалды ммкіндіктеріні суін білдіретін маызды крсеткіштер дене дайындыыны о динамикасы: жылдамдыа (30 метрге жне 60 метрге) жгіргенде, тзімділікке жгіргенде (300 метрге жне 500 метрге), сондай-а баса да нормативтерді тапсыру кезінде нтижелерді жасаруы болып табылады.
Балаларды сауытыру тиімділігіні крсеткіштері динамикасы
Плюс «+» жасару (бдан рі - «+»), минус «-» нашарлау (бдан рі - «-»), «0» - згеріссіз (бдан рі - «0»).
Жиыны: тиімділігі айын, сауытыру тиімділігі лсіз, сауытыру тиімділігі жо балаларды лес салмаы.
4-кесте
| баланы аты-жні | дене дамуы | блшы ет кші | тзімділігі | кпені мірлік сыйымдылыы | тыныс алуды кідіртуі | орто-статикалы сынама | дене дайындыы | жиыны + - 0 |
| 1. 2. 3. | + | + | + | + | - | + | 5 1 1 |
«Санаториялы жне сауытыру объектілеріне
ойылатын санитариялы-эпидемиологиялы
талаптар» санитариялы аидаларына
9-осымша
Табии жне емшаралара дайындалан емдік балшытарды физикалы-химиялы жне токсикологиялы
крсеткіштері
| Крсеткіш | шгінді сульфидті | шымтезекті | тнба | шоы |
| Ылалдылыы, % | 25-75 | 50-85 | 60-90 | 40-80 |
| млшері 0,25-5 мм минералды блшектермен ластануы, табии зата % | <3,0 | <2,0 | <2,0 | <3,0 |
| млшері 5 мм арты атты минералды оспалары | жо | |||
| ыдырау дегейі (шымтезек, балшы шін), органикалы зата % | 40-тан тмен емес | |||
| жылжуа кедергі, дин/см2 | 1500-4000 | 1500-4000 | 1000-2000 | 1500-2500 |
| Уытты заттар | ||||
| Табии радионуклидтер (Ra226, Th232, К40), Бк/кг | Табии фонны максималды флуктуациясынан арты емес | |||
| Техногенді радионуклидтер (Cs137, жтыран Sr90), Бк/кг | РН-99-а сйкес | |||
| Ауыр металлдар (Hg, Pb, Zn, Cu, Cd), мг/кг | Топыраты жергілікті табии фонынан арты емес | |||
| Пестицидтер, мг/кг | Жергілікті топыра шін белгіленген нормалардан арты емес |
«Санаториялы жне сауытыру объектілеріне
ойылатын санитариялы-эпидемиологиялы
талаптар» санитариялы аидаларына
10-осымша
Табии жне емшаралара дайындалан емдік балшытарды микробиологиялы
крсеткіштері
| Балшыты трлері | ОМЧ, арты емес | Коли-титр (ІТТБ) | Титр E.coli (лактоза-о ) | Титр Cl.perfringens | Патогенді коккты микрофлора, Pseudomonas aeruginosa, 10 г |
| Тнба жне шоы балшытары | 1х106 5х105 | 1 жоары | 30 жоары | 0,1 жоары | жо |
| Шгінді орташа жне нашар минералданан жне рН кемінде 3,6 шымтезекті | 5х105 | 10 жне жоары | 30 жне жоары | 0,1 жне жоары | жо |
| Шгінді сульфидті атты минералданан жне рН кемінде 3,6 шымтезекті | 5х105 | 30 жне жоары | 50 жне жоары | 0,1 жне жоары | жо |
Ескертпе: балшыты микробиологиялы крсеткіштері:
1) 1 г-даы микроорганизмдерді жалпы саны - балшыты органикалы заттармен ластануыны арындылы крсеткіші;
2) коли-титр немесе ІТТБ болуы - ішек таяшалары топтары бактериялары аныталатын балшыты клемі;