Дріскер М.И. Омаралиев

А.Ясауи атындаы Халыаралы аза-трік университеті

Медицина факультеті

Адам патологиясы кафедрасы

«БЕКІТЕМІН »

Кафедра мегерушісі, доцент

Н.А. Жуманазаров

хаттама №_ ”__ ” _____2016 ж.

Сот медицинасы курсы

Дріс: №6

Таырып: Медицина ызметкерлеріні ксіптік жне атаратын ызметіне байланысты ы бзушылытары бойынша тергеу ісі кезіндегі сот медициналы сарап.

 

Тркістан – 2016 ж.

1. Дріс таырыбы:Медицина ызметкерлеріні ксіптік жне атаратын ызметіне

байланысты ы бзушылытары бойынша тергеу ісі

кезіндегі сот медициналы сарап.

2.Дріс жоспары:1.Кіріспе.

2.Медицина ызметкерлеріні ксіптік ы бзушылытары.

3.Санитарлы – эпидемиялы ережелерді бзу.

4.Дрігерлерге байланысты медициналы жаттарды болуы..

5.орытынды.

3.Дрісті масаты: Студенттерге сот медициналы сараптамада ылмыса тн кездесетін медициналы ателіктерді салдарынан туындалатын трлі лім себептерін сараптау ажет.

4.Дрісті мазмны:Медициналы деонтология - дрігерлік этиканы бір саласы болып табылады. Бл сала дрігерлерді жне барлы медицина ызметкерлеріні зін-зі стау тртібін арастырады. Медицина ызметкерлеріні сзі, мінез-лыы науасты нервтік психикалы жадайына жайлы немесе жайсыз серін тигізеді, жайсыз сері ятрогенді ауруа келуі ммкін. Сондытан медицина ызметкерлері науастармен ара-атынасы кезінде рашанда мейірімді, ысты ыыласты, сезімтал, жайдары болуы керек. Сот медицина сарапшысы дрігер боландытан дрігерлік деонтология оны жмысына да негіз болуы тиіс. Сот медицина сарапшысыны ксіптік міндетін атару кезінде спецификалы ерекшеліктер жиі туындайды. Сот медицина сарапшысыны жмыс барысындаы деонтологиялы кезендер: сот медицина сарапшысымен денесіне жараат тскен немесе жбірленіп, айыпталып отыран тірі адамдармен ара-атынасы, айтыс болан адамны туан-туыстарымен ара-атынас, тергеу орындарыны ызметкерлерімен ара-атынас, комиссиялы сарап кезінде зге де сарапшылармен ара-атынас, тергеу ісіне, сот мжілісіне атысу. МЕДИЦИНА ЫЗМЕТКЕРЛЕРІНІ КСІПТІК Ы БЗУШЫЛЫТАРЫ

Дрігер тжірибесінде де, кез-келген саладаы сияты кінішке орай трлі ателіктер, кемістіктер кездеседі. Олар кбінесе медициналы білімні тмендігінен, диагностика мен емдеу дістерін толы мегермеуден туындайды. Кей жадайларда мндай кемшіліктер медицина ызметкерлері з міндеттеріне салырттыпен араанда орын алуы ммкін. Дрігер ателігі науасты немесе оны туыстарыны арыз беруіне келеді. Арыз беру себептері жне негіздері ртрлі болады: емні немесе операцияны нтижесіз болуы, ате немесе кеш ойылан диагноз, медицина ызметкерлеріні дрекілігі немесе немкеттілігі. Арыз кбінесе науас организміне активті ем крсететін /хирург, акушер-гинекологтар/ саладаы дрігерлер атына тседі. Егер тексеру барысында медицина ызметкерлеріні жмысынынан кемшіліктер табылса, онда олар жауапкершілікке тартылады. Медицина ызметкерлері ксіптік ы бзушылытары шін ылмысты немесе кімшілік сипаттаы жауапкершілікке тартылады. азастан Республикасыны ылмысты Кодексінде /Р К/ крсетілген ылмысты рекеттер орын алса, онда дрігер ылмысты жауапкершілікке тартылады. Р К-ні 9-шы бабында ылмыс ымына тмендегідей анытама беріледі: «Осы Кодексте жазалау атерімен тыйым салынан айыпты оамды ауіпті рекет /іс-рекет немесе рекетсіздік/ ылмыс деп танылады». ылмыс асаана жасалуы ммкін немесе байаусызда болуы ммкін. Р К-ні 20-шы бабында крсетілгендей ылмыс тікелей немесе жанама ниетпен жасалуы ммкін. Егер адам з іс-рекетіні /рекетсіздігіні/ оама ауіпті екенін ынып, оны оамды ауіпті зардаптарыны болуыны ммкін екенін немесе болмай оймайтынын алдын ала білсе жне осы зардаптарды болуын тілесе, ылмыс тікелей ниетпен жасалан ылмыс деп танылады. Егер адам з іс-рекетіні /рекетсіздігіні/ оама ауіпті екенін ынып, оны оамды ауіпті зардаптарыны болуыны ммкін екенін алдын ала білсе, осы зардаптарды болуын тілемесе де, бан саналы трде жол берсе не бан немрайды араса, ылмыс жанама ниетпен жасалан деп танылады. Р К-ні 21-піі бабында крсетілгендей менмендікпен немесе немрайдылыпен жасалан рекет ылмыс деп танылады. Егер адам з іс-рекетіні /рекетсіздігіні/ оама ауіп туызуы ммкін екенін алдын ала білсе, біра бл зардаптарды жеткілікті негіздерсіз жеілтектікпен болызбау ммкіндігіне сенсе, ылмыс менмендікпен жасалан ылмыс деп танылады. Егер адам ажетті ыптылыпен саты боланда ол зардаптарды болжап білуге тиіс жне болжап біле алатын бола тра з іс-рекетіні /рекетсіздігіні/ оамды ауіпті зардаптарыны болуы ммкін екенін болжап білмесе, ынмыс немрайдылыпен жасалан ылмыс деп танылады.

Тжірибе барысында ылмысты немрайдылыпен медициналы білімні таяздыын ажырату иындыа келеді. р кезде есте сатайтын аида - медицинадаы немрайдылыпен медициналы білімні таяздыы науаса зиянын тигізсе, дрігер ылмысты жаупкершіліктен кете алмайды. орыта айтанда, медицина ызметкерлеріні асаана немесе байамай жасаан ылмыстары деген - науасты денсаулыына зиянын тигізген немесе азаматтарды денсаулы сатау ытарыны бзылуына келген оамды ауіпті іс-рекет /рекетсіздік/. Р К-ні 9-шы бабыны 2-ші блімінде крсетілгендей «Осы Кодексті Ерекше блімінде кзделген айсыбір рекетті белгілері формальді болса да бар, біра елеулі маызы болмаандытан оамды ауіпті емес, яни жеке адама, оама немесе мемлекетке зиян келтірмеген жне зиян келтіру аупін туызбаан іс-рекет немесе рекетсіздік ылмыс болып табылмайды». Мндай рекеттер, детте ателесушілік деп аралып, кімшілік тртіпке шаырылады. Сонымен атар, дрігер ателігін жоа шыаратын жадайлара - науасты олхаты, дрігерлік трыдан соы, тіптен ауіпті рекетті олдану жатады. Р К-де тмендегідей тараулар арастырылан. 1-ші тарау - жеке адама арсы ылмыс, 3-ші тарау -адамны жне азаматты Конституциялы ытары мен бостандытарына арсы ылмыстар, 10-шы тарау - халыты денсаулыына жне адамгершілікке арсы ылмыстар, 13-ші тарау -мемлекеттік ызмет мдделеріне арсы ылмыс - денсаулы сатау саласындаы ылмыстарда осы тараулара сай арастырылады. 1 тарау - жеке адама арсы ылмыс. Бл ылмыстара: засыз аборт жасау, науаса кмек крсетпеу, денсаулыа абайсызда зиян тигізу, абайсызда кісі лтіру, медицина ызметкерлеріні ксіптік міндеттерін тиісінше орындамауы жатады. Засыз аборт жасау. (РК117бабы). 1.б.Тиісті бадардаы жоары медициналы білімі жо адам аборт жасауы,- бес жз айлы есептік крсеткішке дейінгі млшерде немесе сотталан адамны алты айа дейінгі кезендегі жалаысыны немесе зге табысыны млшерінде айыппл салуа, не екі жыла дейінгі мерзімге тзеу жмыстарына, не дл сол мерзімге бас бостандыын шектеуге не алты айа дейінгі мерзімге амауа алуа жазаланады." 3.б. Засыз аборт жасааны шін брын сотталан адам жне 4.б. егер аборт жбірленушіні луіне немесе денсаулыына ауыр зиян келтіруге кеп соса, дл сол ылмыс шін айыпталушы ш жылдан жеті жыла дейінгі мерзімге бас бостандыынан айырылуы ммкін. Емдеу мекемесінен тыс жерде дрігер немесе жоары медициналы білімі жо адам жасаан аборт засыз деп танылады. Зардап шегушіні луі немесе зге де ауыр зардаптар шегуі, сондай-а аборт жасау талай рет айталануы кінны ауырлата тседі. Зады трыда абортты жасалу дісі маызды болын табылмайды. Егер засыз аборт жасау кезінде ауыр асынулар дамыса /ан кету, жатыр перфорациясы/, онда аборт жасаушы, йелге кмек крсетуі керек. Олай болмаан жадайда, аборт жасаушы тек Р К-ні 117-ші бабымен ана емес, сонымен атар 118-ші бабы /науаса кмек крсетпеу/ бойынша да айыпа тартылуы ммкін, ал егер йел лімі туса, аборт жасаушыны іс-рекеті 101 баппен - абайсызда кісі лтіру деп, немесе 96-шы бапты г-бліміне сай жкті екендігі белгілі йелді лтіру деп баалануы ммкін. Бл жадада айыпталушы млкін тркілеу арылы он жылдан жиырма жыла дейінгі мерзімге бас бостандыынан айрылуы ммкін немесе онсыз лім жазасына не млкін тркілеу арылы мір бойы бас бостандыынан айрылу жазасына тартылуы ммкін.

Дрігер ауруханадан тыс жерде аборт жасааны шін ол мны те ажет болан жадайда, мысалы, адамны мірін сатау керек болып, ал оны емдеу мекемесіне жеткізуге ммкіндік жо болан жадайда ана жауапа тартылмайды.

Науаса кмек крсетпеу. (Р К118 бабы). За бойынша немесе арнаулы ереже бойынша дрігерлік кмек крсетуте міндетті адамні длелді себепсіз ондай кмек крсетпеуі де жауапа тартылуа тиіс. Егер кмек крсетпеу абайсызда науасты денсаулыына орта дрежеде зиян тигізсе, елу айлы есептік крсеткішке дейінгі млшерде немесе сотталан адамны ш айа дейінгі кезедегі жалаысыны немесе зге табысыны млшерінде айыппл салуа, не бір жыла дейінгі мерзімге тзеу жмыстарына, не екі жына дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атару немесе белгілі ызметпен айналысу ыынан айыра отырып немесе онсыз ш жыла дейінгі мерзімге бас бостандыын шектеуге жазаланады. Осы бапты 2-ші блімінде - дл сол рекет науасты абайсызда луіне немесе оны денсаулыына ауыр зиян келтіруге кеп соса,- белгілі бір лауазымдарды атару немесе белгілі ызметпен айналысу ыынан айыра отырып бес жыла дейінгі мерзімге бас бостандыынан айыруа жазаланады.

Науаса кмек крсетпеу трлі сипатта болуы ммкін: шаырту бойынша келмеу, ауруханаа абылдаудан негізсіз бас тарту, емдеу мекемесінде кмек крсетпеу ж.т.б. Медицина ызметкерлерін 118-ші бап бойынша айыпа тарту - кмек крсетпеу абайсызда науас денсаулыына орта зиян тигізсе /1.б./, немесе дл сол рекет абайсызда науасты луіне, не оны денсаулыына ауыр зиян тигізсе /2.б./ - жзеге асады. Бл жадай да міндетті трде дрігерді іс-рекетімен /рекетсіздігімен/ дамыан асыну арасындаы себеп-салдар аныталуы керек. Кмек крсетпеуге дрігерді зіні ауру болуы немесе баса бір ауыр науасты тастап кете алмауы, жне науасты тасымалдайтын клікті болмауы ана длелді себеп бола алады. Себепті длелді болуы туралы мселе рбір наты жадайда істі барлы мн-жайын бден зерттегеннен кейін ана шешіледі, жне бл шешім тек сотты ыында. Денсаулыа абайсызда зиян келтіру /Р К111 бабы./, абайсызда кісі лтіру /Р К101 бабы./. Кей жадайларда дрігерлерді немрайды рекеттері науасты абайсызда ліп кетуіне немесе денсаулыына зиян тигізуге келеді. рине бл жадайларда дрігер менменділік рекет жасап ауыр асынулар болмайды деп есептейді, жне оларды тууын тілемейді. Сондытан кп жадайларда медицина ызметкерлері 101-ші немесе 111-ші баптармен айыпа тартылады. Дрігерлерді ауыр асынулара келетін немрайды рекеттері алуан трлі болып келеді: жиі кездесетіндері: диагностиканы кешігуі, баса топты анын ю, операцияны кешіктіріп жасау, дрілік заттарды дрыс олданбау /дозасын ате беру, сай емес дрі беру, дрілік заттарды дрыс енгізбеу/, ауыр науастарды баылаусыз алдыру, сулелі емдеу дозасын ате беру. Дрігер науас денсаулыына абайсызда зиян келтіргені шін немесе абайсызда кісі лтіргені шін, адамдара засыз экспериментжасааны шін, диагностиканы, емдеуді жаа тсілдерін, жаа дрілерді засыз олдананы шін айыпа тартылуы ммкін. 3-ші тарау - адамны жне азаматты Конституциялы ытары мен бостандытарына арсы ылмыстар. Бл топа дрігерлік пияны жария ету /Р К 144 бап./ жатады - пациентті сыраты немесе медициналы куландыру нтижелері туралы мліметті ксіптік немесе ызметтік ажеттіліксіз медициналы ызметкерді жария етуі /144 бап 1.б./. Осы бапты екінші блімінде ВИЧ/ЖТБ бар екені туралы мліметті хабарлау: егер хабарлау ауыр асынуа келсе, хабарлаушы ш жыла дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атару немесе белгілі ызметпен айналысу ыынан айыра отырып не онсыз ш жыла дейінгі мерзімге бас бостандыынан айыруа жазаланады.

Р К 142-ші бабы - жеке мірге ол сылмаушылыты бзу деп аталады, егер науас мірі туралы млімепі медицина ызметкері жария етсе /дрігерлік рияны бір блімі/, онда 142-ші баппен айыпа тартылады. 10-шы тарау-халыты денсаулыына жне адамгершілікке арсы ылмыстар атарына: есірткі заттарды немесе жйкеге сер ететін заттарды засыз дайындау, иемденіп алу, сатау, тасымалдау, жнелту немесе сату (Р К 259 бабы), есірткі заттарды немесе жйкеге сер ететін заттарды рлау не орытып алу (Р К 260 бабы), улы заттарды, сондай-а есірткі заттарды, жйкеге сер ететін немесе улы заттарды дайындауа немесе сатуа пайдаланатын заттарды, рал-саймандарды немесе жабдытарды засыз айналымы (Р К 263 бабы), жекеше медициналы практикамен немесе жекеше фармацевтикалы ызметпен засыз айналысу, есірткі заттарды немесе жйкеге сер ететін заттарды алуа ы беретін рецептерді немесе зге де жаттарды засыз беру не олдан жасау (Р К 266 бабы), санитарлы-эпидемиологиялы ережелерді бзу (Р К 267 бабы) жатады. Есірткі заттармен засыз рекет жасау (Р К 259-260 бабы) ата трде жазаланады. Медицина жне фармацевтика саласыны ызметкерлері кшті сер ететін, улы жне наркотикалы заттармен рекет ету ережелерін ата сатауы керек. Бл ережелерді бзылуы кезінде 265-ші бап бойынша ылмысты жауапкершілік жктеледі – айыпталушы бір жыла дейінгі мерзімге бас бостандыынан айырылу белгілі бір лауазымдарды атару немесе белгілі ызметпен айналысу ыынан ш жыла айырылуа жазаланады. Жекеше медициналы практикамен немесе жекеше фармацевтикалы ызметпен засыз айналысу... (Р К 266 бабы), - тиісті медициналы білімі жо адамны немесе медицинаны белгілі бір трімен айналысуа лицензиязы жо адамдарды дрігерлікпен айналысуды ксіп етуі сирек кездесетін былыс емес. Бл жадайларда дрігерлікпен айналысан адамды жауапа тартуа адамны денсаулыына зиян келтіру негіз болып табылады. / 266 бапты 1.б. - екі жзден бес жз айлы есептік крсеткішке дейінгі млшерде немесе сотталан адамны екі айдан бес айа дейінгі кезедегі жалаысыны немесе зге табысыны млшерінде айыппл салуа, не ш айдан бес айа дейінгі мерзімге амауа, не ш жыла дейінгі мерзімге бас бостандыынан айыруа жазаланады./. Егердл сол рекет абайсызда кісі ліміне келсе /266 бапты 2.б./ - бес жыла дейінгі мерзімге бас бостандыын шектеуге немесе на сол мерзімге бас бостандыынан айыруа жазаланады.

Осы бап бойынша туіптер, балгерлер, кріпкерлер немесе орта медициналы білімі бар адамдар да жауапа тартылады. Соы кездері, арнайы дрігерлік дайындытан тпеген адамдарды емдеуі, басы-балгерлер кбейіп кетті жне оларды кбісі ылмысты жауапкершілікке тартылмайды. Санитарлы-эпидемиялогиялы ережелерді бзу. (Р К 267 бабы). Бл ережелерді бзу эпидемиялы ауруларды таралуына апарып соса немесе оларды таралуыны наты атері тнсе, мемлекеттік орын кілдері белгілі бір айматарда карантин жариялауа жне сол карантин ережелері бзылса 267 бап бойынша ылмысты іс ктеруге ыты. Бл ережелерді бзушылара медицина ызметкерлері ана емес, баса адамдар да (мысалы, клікі ызметкерлері, р трлі мекемелерді, ксіпорындар мен йымдарды лауазымды адамдары, т.б.) жатады.

Ережелерді бзу ауруларды жаппай таралуына немесе адамдарды жаппай улануына апарып соса /267 бап 1.6./, немесе абайсызда кісі ліміне келсе /267 бап 2.6./, соан себепкер адамдар ылмысты жауапа тартылады. Ережелерді бзылуы те жпалы ауруларды жасырудан, алдын ала егуден жалтарудан, сумен амтамассыз ету, таамдарды сапасын баылау ережелерін бзудан, карантин режимін бзудан, т.б. крінуі ммкін. Медицина ызметкерлері осы айтылан ережелерді бзаны шін ана емес, сонымен атар сол ережелерді талапа сай орындамаганы шін де жазаа тартылады.

13-ші тарау - мемлекеттік ызмет мдделеріне арсы ылмыс. Бларды ішінен жиі кездесетіндері: ызмет кілеттілігін теріс пайдалану, билікті немесе ызметтік кілеттілікті асыра пайдалану, пара алу, ызметтік жаланды жасау, салаты. Медицина ызметкерлеріні атаратын ызметін ксіптік жне лауазымды деп бледі. Р К 307 бабына енгізілген осымша ескертуде: траты немесе уаытша арнаулы кілеттік бойынша кіметті кілі ызметін жзеге асырушы не мемлекеттік органдарда, жергілікті зін-зі басару органдарында, сондай-а йымды-кімдік немесе кімшілік-шаруашылы ызметтерді орындаушы адамдар лауазымды тлалар деп танылады. Осыан байланысты, егер атардаы дрігер немесе мед. бике здеріні ксіптік міндетін атару барысында науас денсаулыына зиян келтірсе, онда олар К-ті жеке адама арсы ылмыс деген блімі бойынша айыпа тартылады. Егер блім мегерушісі, бас дрігер ксіби жмысы барысында /мыс. операция кезінде/ науас денсаулыына зиян тигізсе, оларда К-ті жеке адама арсы ылмыс деген блімі бойынша айыпа тартылады. Р К 307 бабына сай ызмет кілеттілігін теріс пайдалану, - «лауазымды адамны з ызметтік кілеттігін ызмет мдделеріне кереар пайдалануы, егер бл рекет пайдакнемдікпен немесе зге де жеке басыны мддесі шін жасалса жне азаматтарды немесе йымдарды ытары мен зады мдделерін не оамны немесе мемлекетті замен оралатын мдделерін елеулі трде бзуа кеп соса». Егер осы бапты 4.б. крсетілгендей ызмет кілеттілігін теріс пайдалану ауыр зардаптара кеп соса, айынталушы сегіз жыла дейінгі мерзімге бас бостандыынан айырып белгілі бір лауазымдарды атару немесе белгілі ызметпен айналысу ыынан ш жына айырылуа жазаланады. ызмет кілеттілігін теріс пайдалану жиі пара алумен /Р К 311 бабы/ штасуы ммкін. Мысалы, медициналы кмек крсетуді жеделдету шін, ауруханаа абылдау шін, операция жасау шін ж.т.б. пара алу ата трде жазаланады. Бл ылмыс шін айыпталан адам млкін тркілеу арылы жеті жылдан он екі жыла дейінгі мерзімге бас бостандыынан айырылуа жазаланады. Билікті немесе ызметтік кілеттілікті асыра пайдалану /Р К 308 бабы/, яни лауазымды адамдарды ытары мен кілеттілігі шегінен асып кететін жне азаматтарды немесе йымдарды ытары мен зады мдделерін не оамны немесе мемлекетті замен оралатын мдделерін елеулі трде бзуа кеп соатын рекеттер жасауы. Адамдара рсат етілмеген эксперименттер жасау да, сондай-а тжірибеге енгізілген крделі емдеу дістерін жне операциялар жасау ережелерін бзу ылмысты осы тріне жатызылады. Медициналы емді бастамас брын науастан жазбаша келісім алу керек. Егер науас келісім беруге дрменсіз болса, біра емдік кмек тез арада жасалуды талап етсе, дрігерлер консилиумы, ал консилиум жинау ммкін болмаса жеке дрігер шешім абылдайды жне бл туралы дрігерлер консилиумына жазбаша тсініктеме береді. Науасты емдеуге келісім беруі жазбаша немесе ауызша болуы занда крсетілмеген, сондытан егер келісім ауызша берілсе оны дрігер сыратнама жазады, ол жазба тек блім мегерушісіні немесе баса дрігерді ол оюымен ана зады сипата ие болады. ызметтік жаланды жасау /Р К 314 бабы/, лауазымды адамны ресми жаттара крінеу жалан мліметтерді енгізу, сол сияты аталан жаттара оларды шын мазмнын брмалайтын тзетулер енгізуі, не дейі жалан немесе олдан жасалан жаттар беруі, егер бл рекеттер пайдакнемдікпен немесе зге де жеке мддесіне жасалан болса.

Дрігерлерге байланысты бл мынадай медициналы жаттар болуы ммкін: амбулаториялы науастарды тіркеу кітабы, жарааттанандарды тіркеу карточкасы, сыратнама, операция журналы, мгедектікке байланысты жаттар, скерге шаыртыландармен скерилерді аурулары туралы жаттар ж.т.б. Осы ылмыс шін бес жыла дейінгі мерзімге бас бостандыынан айрылуа жазаланады.

Дрігерлерді абайламай немесе салдыр-салатыпен істеген рекеттері кбінесе ызметтегі ылмыс - салаты /Р К 316 бабы/ деп бааланады. Бл бапа сай салаты деп "...лауазымды адамны ызметіне адал арамауы немесе ыпсыз арауы салдарынан з міндеттерін орындамауын"... айтады. Бл баппен дрігерлер азаматтарды немесе йымдарды ытары мен зады мдделерін не оамны немесе мемлекетті замен оралатын мдделерін елеулі трде бзуа кеп соатын рекеттер жасааны шін айыпталады, бес жыла дейінгі мерзімге бас бостандыынан айрылуа жазаланады.

Дрігерлерді абайламай немесе салдыр-салатыпен істейтін рекеттері трлі сипатта болып келеді. Науасты толы тексермеу: анамнезін толы жинамау, арапайым диагностикалы рекеттерді жасамау - пульсін анытамау, ан ысымын лшемеу, немесе ан, зр анализдерін алмау. Дрігер науасты толы арап тексермесе, диагноз оны асынулары дрыс аныталмауы ммкін немесе кеш аныталуы ммкін. Сол себептен науас уатылы ауруханаа жатызылмауы ммкін. Ем кеш басталуы немесе тіптен дрыс емдемеу орын алуы ммкін. Сонымен атар ем кемшіліктеріне ем тсілдерін орынсыз немесе кешеуілдетіп олдану /оперцияны кеш жасау ж.т.б./, дрілерді дрыс бермеу, дозасын дрыс есептемеу, бір-бірімен йлесімсіз дрілерді атар беру, дрілік заттарды дрыс енгізбеу, баса топты анын ю ж.т.б. Ауыр алдегі науаса немі баылауды амтамассыз етпеу де салаты деп аралады, себебі ол жадайда науас мірі тек медициналы баылауа тікелей байланысты болады. Операция жргізу ретіне тоталса: жиі кездесетін дрігерлерді немрайды іс-рекеттері: операцияа мият дайындамау, дене уыстарында, операциялы жарада бгде заттар алдыру. Салаты медициналы жаттарды толтыру кезінде де байалады. Медициналы жаттардан маыздысы болып табылатын сыратнама болады: бл жата науас туралы барлы мліметтер енгізіледі, емдік, ылыми-тжірибелік жне загерлік маызы бар. кінішке орай, сот медицина тжірибесі крсетіп келе жатандай сыратнамаларды толтыруа дрігерлер немрайдылыпен арайды кптеген ателіктер жібереді: жарааттарды сипаттамай тек атын атайды немесе оларды сипаты толы болмайды, операциялармен крделі диагностикалы тсілдер стіртін жазылады; диагноз ысартылып жазылады немесе эпикриз мазмны толы болмайды ж.т.б.

Медицина ызметкеріні абайламаанынан, немесе салдыр-салатыынан ылмыс жасады деп тану шін оны рекеттері (немесе рекетсіздігі) мен емдеуді нтижесіз жаман болуы арасындаы себепті байланыс длелденуге тиіс. Емдеуді нтижесіз жаман болуы кбінесе трлі себептерге: медициналы кмекті кешігіп срауа, ауруды ауыр, ауіпті болуы мен тез бел алуына, т.б. байланысты болуы ммкін. На сондытан да дрігерді абайламай рекет етуіне атысты істерді кпшілігі алдын алатергеу сатысында ысартылады, йткені, тергеуде дрігерді рекеттері мен емдеу нтижелеріні нашар болуы арасындаы тікелей себепті байланыс аныталмайды.

Сота азаматтар тарапынан дрыс ем олданбааны шін медициналы мекемелерден материалды жне моральді шыынын теуін талап ету жніндегі арыздар тседі. Мндай шаымдар хирургиялы, акушерлік-гинекологиялы, стоматолгиялы, травматологиялы, косметологиялы ем аландар тарапынан жиі тседі. Сот бл арыздарды «Ттынушыларды ыы заына» сай арастырады.

Бл арыздарды арастыру кезінде сот сарап таайындайды. Негізгі ойылатын сра емні аырыны нтижесіз болу себебі болып табылады. Осы сратарды шешетін арнайы сала болмаандытан сот сарап ткізуді сот медицина мекемелеріне жктейді. Сот медициналы сарап бл кезде тек комиссиялы трде жоары дрежелі маман-дрігерлерді атысуымен ана жргізіледі. Комиссия мшелері барлы медициналы жаттарды тп нсасымен толытанысып, ойылан сратара жауап беруі тиіс. Дрігерлік ателіктер. Дрігерді арам ойсыз байамай адасуы дрігерлік ателік деп тсініледі. Ал оан медициналы біліміні жеткіліксіздігі, диагностика мен емдеуді жетілдірілмегендігі немесе оны объективті трде иын жадайларда жмыс істеуі себеп болуы ммкін. Бл жадайда дрігер науасты денсаулыына шарасыздытан зиян келтіреді. Демек, дрігер асаана немесе абайламай (салатыпен, менменсіп) рекет жасамаанда ана оны ателескен деуге болады.

Медицина тжірибесіндегі жазатайым оиалар. Медицина тжірибесінде емдеуді стсіз аяталуы жазатайым оиа деп саналады. Ол дрігер ызмет міндеттеріне мейлінше адалды крсеткенні зінде де жадайларды кездейсо тоысуы салдарынан болады.

Жазатайым оиаларды себептері мыналар болуы ммкін: организмні анатомиялы-физиологиялы жеке ерекшеліктері, ол, мысалы, организмге деттегі ем млшерінде енгізілетін кейбір дрілерді жаратпаушылытан крінеді; операция жасап жатанда адамны кенеттен ліп кетуі (жректі немесе тыныс алуды рефлекторлы тотап алуы т.б.).

Медицина тжірибесіндегі дрігерлік ателіктер мен жазатайым оиалар ылмыс деп саналмайды жне олар шін дрігер ылмысты жауапа тартылмайды. Мндай оиалар клиникалы-анатомиялы конференцияларда немесе емдеу-баылау комиссияларында талыланады.

Медицина ызметкерлері ксіптік ы бзушылытары шін ылмысты жауапа тартылатын жадайларда сот-медицина сараптамасын йымдастыру жне оны міндеті.

Медицина ызметкерлеріні ксіптік ызметіне байланысты шаымдарды зерттеген кезде тергеу жене сот органдарында біратар арнаулы мселелер пайда болады, ал оларды білікті сот-медицина сараптама комиссиясы ана шеше алады. Мндай істерде, детте, соны орытындысы е басты жне е негізгі длелдеме болып табылады. Сот-медицина сараптамасыны алдына кптеген сратар ойылуы ммкін, оларды негізгілері: науасты ауруыны /жараатыны/ уатылы диагностикаландыы;

• науаса берілген емні уатылы жне дрыс екендігі;

• науаса жасалан операцияны уатылы жне дрыс екендігі;

• науасты тексеру, емдеу кезінде жіберілген кемшіліктерге барлы дрігерлерді осан лесі;

• медициналы жаттарды дрыс толтырыландыы;

• медициналы мекемеде емдеу – йымдастыру жмыстарындаы олылытар.

Сот медициналы сарап бл кезде тек комиссиялы трде жргізіледі, сарапты е крделі трі болып табылады. Сот-медицина сараптамасы тергеушіні аулысымен таайындалады, аулыда істі мн-жайы баяндалып, комиссияны барлы мшелеріні аты-жні айтылуа жне шешуге ойылан барлы мселелер тізіп келтірілуге тиіс. Комиссияа аулымен бірге барлы тпнса медициналы жаттар: науасты амбулаториялы картасы, ебекке уаытша жарамсызды параы, мгедектік туралы анытама, науас тарихы жне басалары осылып, ылмысы материалдары табыс етіледі.

Науас адам ліп алан жадайда аталан жаттара оса лікті сот-медициналы зерттеуді толы орытындысы (актісі) немесе патологиялы-анатомиялы сою хаттамасы, барлы лабораториялы (патологоанатомияльік, сот-химиялы, бактериологиялы, биологиялы, т.б.) зерттеулерді нтижелері ажет болады. Сот-медицина сараптама комиссиясы сонымен бірге емдеу-баылау комиссиялары, клиникалы-анатомиялы жне клиникалы конференциялар мжілістеріні хаттамаларын, жауапа тартылушы медицина ызметкеріне ызмет орнынан берілген мінездемені жне оларды алан жауаптарыны хаттамаларын зерттеуге тиіс.

Комиссия жмысыны барысында медицина ызметкерлерімен оларды біліктілігін, жмыс тжірибесін, кейде наты медициналы мліметтерді білуін анытау шін жеке гімелер ткізу ажет болады. Жмысты бл сатысы тергеу сипатында теді жне оны ісгі жргізуші тергеушіні тікелей атысуымен ткізу керек. Сарапшылар ден оятын мселелерді аныталуын тергеуші жауап алу хаттамасымен рсімдеці.

Комиссия жмыс кезінде ажет болуына арай ведомстволы бйрытарды, нсауларды, дістемелік хаттарды, сондай-а медицина ызметкерлері жмысыны наты трлерін, мысалы, ан юды, алдын ала егу ісін, т.б. реттейтін баса да ресми медициналы жаттарды пайдалануа тиіс. Бл орайда осы жаттарды мазмнын медицина ызметкерлеріні іс-рекеттерімен салыстыра отырып, жол берілген брмалаушылытар мен ауытуларды анытау масат етіп ойылады. Істі барлы материалдарын зерттегеннен кейін сарапшылар комиссиясы орытынды жазады, онда тергеушіні сратарына ылыми негізделген, объективті жауаптар беріледі. Кей жадайларда комиссия орытындысы, ой байланысы жо «сра-жауап» кйінде болады. Сондытан Вермель И.Г. (1988ж.) сынан кестені олданан жн: 1) ауруды, жараатты сипаты; 2) диагностикаыы дрыстыы жне уатылы ойыландыы; 3) диагностиканы дрыс жне уатылы ойылу ммкіншілігі; 4) емні дрыстыы; 5) ате емдеуді аыры; 6) лім себебі; 7) мірін сатап алу ммкіндігі. Егер науас аман алан болса; соы екі пункт згеше болады: 6) азіргі кездегі денсаулы жадайы жне ебекке абілеттілігі; 7) кемістіктерсіз айыу ммкіншіліктері. Барлы кезде комиссия медицина ызметкерлеріні рекеттерінде олылытар мен кемшіліктер болан-болмаанын анытауа тиіс. Кемшіліктер болан жадайда ол бл кемшіліктерді наты неден боланын крсетуі, оларды себебін тсіндіріп, емдеуді нтижесіне оларды андай дрежеде сер ете аланын анытауы керек, яни емдеу мен оны нтижесі арасындаы себепті байланысты анытайды. аскнемдік, кін, ылмысты жауаптылы туралы мселені шешу сарапшыларды зыретіне кірмейді. Бл мселені сот шешеді. Бір оиаа байланысты бірнеше дрігерді рекеттері туралы мселені шешу ажет болан жадайда оларды райсысы жіберген ателік дрежесі жеке крсетіледі.

5.Баылау сратары:

• науаса берілген емні уатылы жне дрыс екендігін анытау;

• науаса жасалан операцияны уатылы жне дрыс екендігін сараптау;

• науасты тексеру, емдеу кезінде жіберілген кемшіліктерге барлы дрігерлерді осан лесі андай дрежеде;

• медициналы жаттарды дрыс толтырыландыы туралы сараптама;

• медициналы мекемеде емдеу – йымдастыру жмыстарындаы олылытарды анытау.

6.Таырыпа байланысты СЖ-ге тапсырма:Студент здігінен таырыпа байланысты сратара дайындалып,келесі таырыпа сратарды дайындауы ажет.

7.сынылан дебиеттер:

НЕГІЗГІ ДЕБИЕТ:

1. «Сот медицинасы» .аракбенов. Алматы. «Жеті жары» 1996ж.

2. «Сот медицинасы» Ю.И.Пиголкин. М.Медицина. 2003ж.

ОСЫМША ДЕБИЕТ:

1. «Сот медицинасы» В.Н.Крюков. М.Медицина. 1998ж.

2.«Сот медицинасы» И.В.Виноградов, В.В.Томилин,«Загерлік журнал»1991ж.

3. «Сот медицинасы» В.В.Томилин, ИНФРА-тобы баспасы. М.1996ж.

4. «Сот медицинасы» А.А.Матышев, А.Р.Деньковский, Л. «Медицина» 1985ж.

5. «Сот медицинасы» С.С.Самищенко, «ы жне за» 1996ж.

6. «Сот медицинасынан тжірибелік нсау жне тесттік баылау» В.Н.Крюкова, И.В.Буромский. М.Медицина 1998ж.

 

 

Дріскер М.И. Омаралиев