Болбыр талшыты днекер тін
ДНЕКЕР ТІНДЕРІ
Днекер тіндері мезенхимадан дамиды, ішкі орта тініні гомеостазын сатауа атысады. Ол ан жне лимфамен бірігіп ішкі орта тіндерін райды. Днекер тіндері жасушалардан жне жасуша аралы заттардан трады, ал жасуша аралы зат талшытар мен аморфты заттан тзілген.
Днекер тіндеріні ызметтері:
1. Трофикалы – жасушаларды оректенуін реттеу жне оларды зат алмасу процесіне атысуына байланысты.
2. оранышты - тінді механикалы серлерден орайды, бгде заттарды ішке енуіне (фагоцитозды, гуморалды иммунитет) тосауыл болады.
3. Тіректік немесе биомеханикалы – коллогенді жне эластикалы талшытар мен жасуша аралы затыны физико - химиялы асиетіне байланысты.
4. Пластикалы – регенерация мен жараатты жазылуы процестеріне атысуымен айындалады.
5. Морфогенетикалы – олар кп мшелерді капсуласы мен стромасын, сіірді, байламдарды, шеміршек пен сйекті жне т.б. тзеді.
Днекер тініні классификациясы
Днекер тіндері
Негізгі днекер тіндері аа тіндері
 |  | ||
Талшыты Арнайы асиетті бар днекер Шеміршек Сйек
тіндер
1) болбыр 1) май 1) гиалинді 1) пластинкалы
2) тыыз 2) шырышты 2) эластикалы 2) ретикулофиброзды
А) алыптасан; 3) ретикулярлы 3) талшыты 3) тіс дентині мен цементі
Б) алыптаспаан; 4/ пигментті
Днекер тіндеріні дамуы
Днекер тіндеріні эмбрионалды жне постэмбрионалды гистогенезін ажыратады. Эмбрионалды гистогенез процесі барысында мезенхима тіндік рылым кейпіне келеді.
Болбыр талшыты днекер тін
Болбыр талшыты днекер тіні денені барлы мшелерінде кездеседі. Ол ан жне лимфа тамырларымен атар жреді, кейбір мшелерді стромасын райды. Бл тін кптеген жасушалардан, аморфты заттардан жне аздаан талшытардан трады.
Болбыр талшыты днекер тінні жасушалары: фибробластар, макрофагтар, плазматикалы жасушалар, тіндік базофильдер, адипоциттер, пигментоциттер, адвентициалды жасушалар, перициттер, лимфоциттер.
Е кп таралан жасуша - фибробластар. Олар фибриллярлы белоктарды (коллаген мен эластин) синтездеп жне де глюкозоамингликан белогын жасуша аралы зата шыарады. Эмбриогенезде мезенхимдi жасушалардан, ал туаннан кейiн бааналы жасушалардан дамиды. Трленудi барысында ртрлi жасушалар тзiледi: жартылай бааналы жасушалар, аз маманданан, трленген, фиброциттер, миофибробластар, фиброкластар.
Фибробластарды негізгі ызметі негізгі заттар мен талшытарды тзу.
Аз маманданан фибробластар – аз тарматалан жасушалар, цитоплазмасы базофильді, рибонуклеиндi ышыла бай. Цитоплазмасында бос рибосомалар кп. Мембраналы органеллалары нашар дамыан.
Трленген фибробластар - бл жетiлген, белсендi ызмет атаратын, клемі лкен жасушалар. Цитоплазмасында ЭПТ мен Гольджи кешенi жасы дамыан.
Жетілген фибробластарда коллогенді, эластиндік белоктарды биосинтезі жедел жреді.
Фиброциттер - фибробластарды дамуы барысындаы соы формасы. Оларды органеллаларыны, вакуольдеріні, липидтер мен гликогендеріні сандары аз болады. Фиброциттерде коллаген мен баса заттарды синтезі бірден тмендейді.
Миофибробластар - фибробластара сас жасушалар. Олар коллогенді жне жиырылыш белоктарды синтездеуге абілетті.
Фиброкластар – жоары фагоцитозды асиеті бар жне гидролитикалы белсенді жасушалар. Мшелерді инволюциялы кезеі кезінде ол сору ызметін атарады.
Макрофагтар - моноциттен дамыан, белсендi ызмет атаратын, органеллалара бай жасуша. Макрофагтарды клемдері мен пішіндері оларды функционалды кйіне байланысты. детте бл жасушаларды бір ядросы болады. Макрофагтарды ядросы аса лкен емес, сопаша немесе пішіні дрыс емес. Лизосома, фагосома жне пиноцитозды кпіршіктерге бай цитоплазмасы базофильді. Мнда митохондриялар саны аз, тйіршікті ЭПТ, Голджи кешені, гликоген жне май осындылары болады. Жасуша рылымдарындаы ерекшелік - цитоплазмасындаы сінділеріні болуында, сол сіндісі арылы макрофаг жылдам озалып, бгде заттарды жтады. Макрофагтарды негiзгi ызметтерi:
1. бгде заттарды жту жне ыдырату
2. залалсыздандыру