Бір баса шаандаы и саталатын жер жне иды шыуы
Мал ора-жайы мен ксатаыш арасында ауруды алдын-алу масатында 3 карантиндік кабылдаыштан (сйык нжіс абылдаанда) кем болмауы керек. Олар кді 6 тулік бойы уаытша стау (карантиндік) шін ажет. Егер кешенде 6 тулік ішінде ерекше кауіпті ауру байалмаса, кді ксактаыша ауыстырады.
Карантиндік кабылдаыштарсйык кді араластыратын, массаны біркелкілігін (гомогендігін) амтамасыз ететін жне дезинфекция шін ажет рылылармен жабдыталады. Карантиндік ксатаыштармен атар, термиялы жне баса да дістермен кді зарарсыздандыруа арналан траты немесе жылжымалы ондырылар болуы керек, оларды аса ауіпті ауруларды (топала жне т.б.) оздырушыларын химреагенттермен толы зарарсыздандыру ммкіндігі болмаанда пайдаланады.
Кді су ткізбейтін материалдармен жабдыталмаан сайларда, шкырларда жне оймаларда сатауа тыйым салынан. Мндай сатау санитариялы талаптара сйкес келмейді, себебі ол коршаан ортаны ластануына кеп соады.
Сйы иды жне садыраны тазарту тсілдері
Сйы иды жне садыраны тазарту лас суларды тазарту тсілдеріне сас жргізіледі. Ол шін арнайы тазарту рылылары олданылады. Сйы иды жне садыраны тазартуды е тиімді тсілі – ол биологиялы . (Мырзабеков Ж.Б., Ибрагимов П.Ш. Ветерианриялы гигиена. Алматы, 2005. 227-228 бет).
Мал шаруашылыында иды деу тсілдері жне пайдалану
И деуге арналан рылыларды орналастыру ашытыы
| рылылар | ашытыы, м | |
| Мал шаруаш. нысандарынан | Елді-мекеннен | |
| Сйы иды биологиялы деуге арналан рылылар | ||
| 1200 баса дейінгі ірі ара арналан | 60-тан кем емес | 300-ден кем емес |
| 1200-2000 бас сиыр жне 6000 бас тлге арналан | 60-тан кем емес | 500-ден кем емес |
| Ірі кешендер шін | 60-тан кем емес | 1000-нан кем емес |
| 10 -30 мы баса арналан ашы аладар | 200-ден кем емес | 3000-нан кем емес |
| 5-30 мы бас уа мала арналан | 200-ден кем емес | 3000-нан кем емес |
| Ашы и оймалары | ||
| Сйы иа арналан | 60-тан кем емес | 1200-ден кем емес |
| Саырыа арналан | 200-ден кем емес | 3000-нан кем емес |
| Биологиялы тоандар | ||
| 60-тан кем емес | 500-ден кем емес | |
| са фермалардаы компостау алаы | ||
| 50 бастан тмен | 3-5-тен кем емес | 100-ден кем емес |
Иды залалсыздандыру
Ауру малдан нжіс арылы сырты ортаа ауру оздырушылары блінеді. оларды ида саталу затыы температураа, оздырушыны тріне байланысты болады. Жпалы ауруларды оздырушыларыны ида саталу мерзімі бірнеше туліктен бірнеше жыла дейін созылуы ммкін. Осыан байланысты, жпалы аурулармен ауыратын малдан алынан иды зарарсыздандыру ажет.
Инфекциялы ауру оздырушыларыны ида жне с саырыында тіршілігін сатау затыы
| Ауруды аталуы | оздырушыны тіршілік затыы |
| Туберкулез | 24 ай |
| Бруцеллез | 5,5 ай |
| Сальмонеллез | 12 ай |
| Колибактериоз | 12 ай |
| Ку-лихорадка | 12 ай |
| Орнитоз | 4 ай |
| Листериоз | 11 ай |
| Дерматомикоз | 3 ай |
| Аусыл | 5,5 ай |
| Лептоспироз | 24 саат |
| Шоша тілмесі | 6-6,5 ай |
| Некробактериоз | 2 ай |
| Шешек | 6 ай |
| Марек ауруы | 6 ай |
| йрек гепатиті | 21-37 тулік |
ою иды зарарсыздандыруда негізінен физикалы жне биологиялы дістері олданылады. Ал химиялы діс сйы иды зарарсыздандыранда тиімдірек. иды зарарсыздандыруды физикалы дісіне термиялы, электрогидравликалы дістері жне сулелендіру жатады.
Топала, арасан, маа, тыры сияты аса ауіпті аурумен ауыран немесе ауруа кдікті малды иынміндетті трде ртейді. иды ртеуге арналан жер ошатары тередігі 75 см, диаметрі 75-100 см болады. Тбіне 40-50 см биіктікте клдененен темір тор ойылады. темір торды асты отына толтырылып, стіне и салынады.
ра тыайтыш ретінде олдану шін де и мен с саырыын термиялы жолмен зарарсыздандырады.