Коммерциялы банктерді теориялы аспектілері
Кіріспе
«Коммерциялы банк» термині, банкілер басымды жадайда саудаа (commerce), тауар айырбасы операцияларына жне тлемдерге ызмет крсетуі кезіндегі банкі ісіні ерте кезеінде пайда болды. Оны негізгі тапсырыскері сатармандар еді. Банкілер тауар айырбасымен байланысты тасымалдау, сатау жне басада операцияларды несиелендірді. нерксіптік ндірісті ркендеуімен ндірістік циклді ыса мерзімді несиелендіру бойынша операциялар пайда болды: айналым капиталын толытыру, шикізаттар мен дайын бйым орларын ру, жалаы тлеу жне т.б. несиесі.
Экономикамыздынарыты атынастара кшуіне байланысты 80 жылдарды аяы мен 90 жылдарды басында азастанда коммерциялы банктер ашылып жмыс жасай бастады. Коммерциялы банктерді бастапыда кбірек ашылуда объективті былысты крсетеді. Ол кезде коммерциялы банктер здеріні атынан туындап отырандай коммерцияа яни саудаа ызмет ете бастады. Себебі, ндіріс экономикадаы дадарыстара сйкес тотап алан болатын. Сонымен атар коммерциялы банктерде шоарланан аша аражаттар да ыса мерзімдік сипата ие болан жасырын емес. Коммерциялы банктер пайда табуды кздеп кптеп ашыла бастады.
Ежелгі банктер несиелік операциялар жргізумен атар салым иелеріне біртіндеп есеп айырысу ызметін де крсетті. Есеп айырысулар банктердегі салым иелеріні бір шотынан баса бір шота аудару арылы жргізілді.
1995 жылы азастан лтты банкіні Базель келісіміне ол ойан кннен бастап, коммерциялы банктер рылымында згерістер бола бастады. Ол згерістер, негізінен Б-ні банк жйесін реформалауды жргізу жне жаластырунан туындады.
Реформалаудан кейін коммерциялы банктер саны кр ысарып, бсекеге траты бантер ана ала бастады. Кптеген банктеріміз жабылып, немесе бірігіп, сондай-а зге несиелік мекемелерге айналып кетті.
Банктік жйені траты дамуы кезеі ретінде 2000 жылдан осы кнге дейінге кезеде атауа болады.
азіргі коммерциялы банктер тек ана саудаа ана емес, нерксіпті барлы салаларына бірдей ызмет етуде.
Бгінгі кні азастанны банктік секторы ТМД жне Шыыс Еуропа елдеріндегі аржы секторыны ішінде траты жне біршама жете дамып отыран сектора жатады. азастанны банк жйесі зіні крсеткіштері мен дегейі жаынан Шыыс Еуропаны елдеріні біратарыны банк жйесіні дамуымен те тсуде.
Банктер ызметтеріні олайлылыы іскер адамдарды назарынан тыс алмады. Банкті клиенттер атары аырындап лая тсті. Банктер з кезегінде клиенттер арасында жасалатын келісім-шарттарды руда сенім ызметтерін крсетіп, сауда-саттыта делдал ызметін атарды. Есеп айырысуларды жеілдету масатында ежелгі банктер здеріні банктік билеттерін шыарды. Олар толы нды ашалармен атар айналыста жрді. Аылшын елінде алашы акционерлік банк - Аылшын банкі 1694ж. рылып, кіметтен банкнота шыаруа ы алады.
Бгінгі кні азастанны жетекші банктері ел экономикасыны жадайыны жасаруымен байланысты, алдаы уаытта да несиелерге сранысты сетіндігін ескере отырып, халыаралы аржы нарытарынан арыз тарту саясатын жаластыруда. Осы масата жетуде екінші дегейдегі банктерге ІРО-а шыу немесе онымен стратегиялы серіктестікке тсуі ажет.
Сарапшыларды мліметтері бойынша 2012 жылы ІРО-а шыуа Халы банкі, Казкоммерцбанк жне Центркредит банктері кірген болатын.
Таырыпты зектілігі бгінгі коммерциялы банктер ызметіндегі корпоративтік басару, туекелді басару жне капиталды арттыруа жалпы банкті тратылыын амтамасыз етуге байланысты проблемаларды болуымен сипатталады.
Зерттеу объектісіне – Р-ы коммерциялы банктер сипаттамалары менызметі, оларды клиенттерге ызмет крсету трлері мен операциялары жне німдері жатады.
Курсты жмысты басты масаты – нары жадайына сай коммерциялы банктерді ызмет ету ерекшеліктерін теориялы жне практикалы трыдан зерттей отырып, азіргі жадайлара сай оларды ызметін йымдастыруды жетілдіру жолдарын іздестіру.
ойылан масата жетуде мынадай міндеттерді шешу ажет:
- Коммерциялы банктерді мнін ашу;
- Коммерциялы банктерді жіктелемін беру;
- Р-да банктік реформалардыы ерекшеліктерін сипаттау;
- Банктерді ашу жне йымдастыру тртібін арастыру;
- Екінші дегейдегі банктерді ызметін талдау жасау;
- Банктік адалау ызметін жетілдіруді арастыру;
- Банктерді ызметін дрыс баалау жйесін арастыру.
Курсты жмысыны дістемелік жне теориялы негізі. Коммерциялы банктерді ызметін йымдастыруа баытталан жазан шетелдік жне отанды алымдарды шыармашылытарын пайдаланады.
Курсты жмыс рылымы кіріспеден, ш тараудан, орытынды мен пайдалылан дебиттер тізімінен трады.
Коммерциялы банктерді теориялы аспектілері