АЭБЖ есептеу жне ошауланбаан ткізгіштерді тадау

Электр тоын тарату уе желісі дегеніміз ашы ауада орналасан жне ошауламалар мен арматуралар арылы бааналара сымдар аркылы бекітілген, электр энергиясын тарату шін арналан крылы. уе сым желісіні басты элементтері:

а) электр энергиясын тарату шін ызмет ететін сымдар;

б) уе сым желілерін атмосфералы кернеу кшіні артуынан сатайтын бааналарды жоары блігінде орналасан ораыш тростар;

в) жер немесе су дегейінен белгілі биіктіктегі сымдар мен тростарды стап тратын бааналар;

г) баана мен сымдар арасында орналасан ошауламалар;

д) сымдарды ошауламалара, ал ошауламаларды бааналара бекітетін арматуралар.

уе то желілері рылымы бойынша бір тізбекті жне кп тізбекті болып блінеді, яни бір немесе бінеше тізбектерді бірдей баганада орналасуы. Мндаы тізбек дегеніміз 3-фазалы уе желісіні З-сымын айтамыз.

уе то желілеріні сымдары мен оргаыш тростары жауапты жерлерде, яни анкерлік бааналара мытап бекітілуі керек. Анкерлік бааналарды екі арасына аралы бааналарды орнатады. Аралык бааналар белгілі биіктікте сымдар мен ораыш тростарды стап тру шін керек.

Cурет-2.1.Сымды бааналара бекіту биіктігі бірдей болан жадайдаы

бір пролетты басты сипаттамалары

і - екі баанадаы бекіту нктелеріні араашытыы;

- жерден сыма дейінгі е аз вертикаль биіктік, немесе оны анарлым созылуы кезіндегі жерге дейінгі линиялы ара ашыты;

f- бекітуді бір дегейінде орналасан екі нктені (А,В) осатын горизантальды тзуді созылуыны е тменгі нктесмен осатын вертикаль ара-ашыты.

уе то желілерінде жалааш сымдар мен тростар олданылады. Ашы ауада орналасандытан, олар атмосфераны жне оршаан ортаны зиянды серлеріне шырауы ммкін, сондытан оларды механикалы беріктігі жеткілікті жне коррозияа арсылыы кшті болуы керек.

Бан дейін уе то желілері ретінде мыс сымдарын олданатын, ал азір алюминий, болатты алюминий жне болат сымдарын да пайдаланады. Найзаайдан орайтын ораыш тростар болаттан жасалады.

рлымы бойынша уе то желілері 3-топка блінеді:

а) ттас бір сымнан тратын;

б) кп сым талшыынан немесе зара ошауланан сым талшыынан
тратын;

в) екі металдан: болат жне алюминийден жасалан кп талшыкты
сымдардан тратын.

атты созылан мыстан жасалан сымдарды меншікті кедергісі аз жне механикалы беріктігі кшті,олар атмосфералы серлерге жне ауадаы оспалара арсы тра алады. Мыс сымдарын М эрпімен белгілейді жне жанына сымны номинал имасы жазылады. Сонымен, мысалы сымны имасы 50мм² болса, ол М - 50 деп белгіленеді.

Алюминий сымдары - мыс сымымен салыстыранда салмаыны жеілдігі, меншікті кедергісіні лкендігі жне механикалы беріктігіні аздыымен ерекшеленеді. Алюминий сымдары кбіне жергілікті желілерде олданылады. Алюминий сымдарыны механикалы беріктігін жоарылату шін, оларды кп сымды етіп жне катты тартылан сымдардан жасайды. Алюминий сымдары атмосфералы серге тотеп бере аланымен, ауаны зиянды оспаларыны серіне арсы тра алмайды. Алюминийден жасалан сымдар А рпімен белгіленеді, жанына сйкесінше сымны имасы жазылады.

Болат сымдар - лкен механикалы беріктікке ие, олар бір сымды жне кп сымды болып келеді. Болат сымны меншікті кедергісі алюминийдікіне араганда анарлым лкен. Болат сымдарды кернеуі 10 кВ дейінгі жергілікті желілерде колданады. Болат тросты жне сымны негізгі кемшілігі коррозияа шырауы. Коррозияны серін азайту шін болат сымды мырыштайды.

Кп сымды болат сымны екі маркасы бар ПС жне ПМС. Бір сымды болат сымдарды маркасы ПСО, олар 3; 3,5; 4,5мм диаметірмен жасалады. Кп сымды болат ораыш тростар С- 35, С- 50, С-70 маркалы болып келеді.

Егер болатты алюминий сымдарын ткізгіштігі жне беріктігі жнінен эквивалентті мыс сымдарымен салыстырса, біріншісі жеіл, рі диаметрі жаынан екіншіге араанда лкен болып келеді. Осыан байланысты болатты алюминий сымдарын кернеуі 110 кВ жне одан жоары уе то желілерінде олданады.

Болатты алюминий сымны келесі маркалары шыарылады:

AC -сымы, оны ортасында болат сым , ал айналдыра алюминийден жасалынан кп сымдар орналасады. АС маркалы сымдар химиялы зиянды орталардан баса ртрлі рылыс салаларында да жиі олданылады. АСКС, АСКП маркалары АС сымы сияты, зегі болат сымды болып келеді. Бл сым желілері, теіздерді, жаалауында жне ауасы ластанан нерксіптік аудандарда колданылады.

АСК маркалы сым АСКС сымы сияты, бірата оны полиэтилен пленкасымен ошауланан болат зегі бар.

Бір сымды жалааш сымдар механикалы беріктігі жнінен кернеулігі 1кВ дейінгі уе то желісінде ана олданылады.

Жоарыда аталан барлы варианттар шін сымдар бір-біріне атысты симметриялы емес орналасуы тиіс, себебі оларды реактивті кедергілеріні жне ткізгіштеріні бір келкі еместігіне байланысты. Электр желісіні барлы ш фазасыны тізбегіндегі сыйымдылы пен индуктивтілік бірдей болуы шін зын желілерде сымны «транспозициясын» олданады. Яни торапты р блігіндегі сымдарды бір-біріне атысты бааналардаы орындарын тізбектей згерту деген сз. Мнда р фазадаы сым торабы зындыыны штен бір блігін бір жерде, екінші блігін баса жерде жне шінші блігін шінші орында теді. Сымны осындай бір ауысуын транспозиция циклі дейміз (2.2 сурет).

Сымны транспозициясы то тарату электр желісі шін кршілес уе сым желісіні серін азайту масатын кздейді. Транспозицияны кернеулігі 110 кВ жне одан жоары, зындыы 110 км кп тораптарда олданады. Тораб кыса болса, барлы кернеуліктерде де транспозиция колданылмайды. ораыш тростарды бааналарда фазалы сымдардан жоары іледі.

Сымдар мен ораыш тростарды бааналарда орналасуы.

уе то тарату желілеріндегі бааналарда сымдарды р трлі діспен орналастыруа болады: бір тізбекті желілерде - шбрыштап немесе клдене; екі тізбекті желілерде кері шырша трізді немесе алты брыштап.

шбрыштап орналастыру - кернеуі 20кВ дейінгі желілерде жне металл мен темір бетонды бааналары бар кернеуі 35-220 кВ желілерде олданылады. 2.3 суретте тростарды жне сымдарды бааналарда орналасуы бейнелеген.

Кернеуі 330 кВ жне одан жоары желілерде, жне кернеуі 35-220 кВ ааш бааналы желілерде сымдарды клдене орналасуы олданылады. Мндай орналастыру ыайлы болып табылады, себебі анарлым аласа бааналарды да олдануа ммкіндік береді.

2.3, в суретте екі тізбекті желілердегі сымды шырша тріздес орналастыру бейнеленген, бл монтаждауа ыайлы,бірата бааналарды салмаын лайтады. Сымдарды баанада алты брышты тріздес орналасуы 2.3, г суретте крсетілген.

Сурет 2.3 - Тростар мен сымдарды бааналарда орналасуы

Бл орналастыру тсілі кернеулігі 35-330 кВ екі тізбекті желілерде олданылады жне басаларымен салыстыранда тиімді болып келеді.

Бааналар анкерлік, аралы, брышты, транспозициялы жне арнайы болып блінеді. Бааналарды андай да бір тріні олданылуы оларды уе желісіндегі орнына, атаратын ызметіне байланысты болады.

Анкерлік бааналарды электр желісіні аса жауапты желілерінде сымдарды атты бекіту шін олданады. Анкерлік бааналар екі сымны бір жакты салмаына тзуі керек.

Анкерлік бааналар аралы бааналара араанда крделі жне баасы ымбат, сондытан оларды анарлым аз колдану керек. Кернеулігі 1000В жоары желілерді тзу бліктерінде анкерлік бааналар рбір 10-15 км ара ашытытан со орналасып отырады.

Аралы бааналар уе желілеріні тзу сызыты учаскелерінде сымдарды стап тру шін кызмет етеді. Аралы бааналар басаларымен салыстыранда, жасалуы оай жне баасы арзан болып келеді. Аралы бааналарды негізгі ерекшелігі - оларды кптігінде,мысалы аралы бааналар жалпы бааналар саныны 80-90% райды.

Брышты бааналар электр желісіні брылатын жерлерінде орнатылады. Транспозициялы бааналарды сымдарды транспозициялay шін олданады.

Арнайы бааналарды екі трі бар:

а) біріншісі - тпелі бааналар, олар электр желілері зендермен, клдермен, тере саймен (аармен) иылысан жерлерде орнатылады;

б) екіншісі-тарматы бааналар, олар басты электр желісінен баса
жаа арай жаа электр желісі тармаын тарту ажет болан кезде
олданылады.

уе электр беріліс желілеріні параметрлерін анытау

Жктемесі болатын 330 кВ-ты бір тізбекті желіге осылан. зындыы 253 км. Алмастыру схемасы тменде крсетілген, жйе параметрлерін анытау керек:

1.1-сурет. Берілген жктеме кезіндегі есептеуге арналан электр беріліс желісіні алмастыру слбасы.

1.2-сурет. 220 кВ жне одан жоары кернеулі электр беріліс желілеріні П-трізді алмастыру слбасы.

Берілгені:

1.1 Есептеу дістемесі

1. Желідегі толы уатты табу:

2. Жмысты нормалды режимі кезіндегі желідегі есептік токты анытау келесі формула бойынша аныталады:

3. ткізгішті экономикалы имасыны анытау келесі формула бойынша аныталады:

4. ткізгішті экономикалы имасыны анытау арылы сымны маркасы тадалынып алынады:

АС-2 х 240

1-кесте. МЕСТ 839-80 сйкес алюминийлі болат ткізгіш АС, АпС, АСК, АпСК, АпСКП, АСКС маркаларыны есептелген мндері крсетілген.

Номинальное сече- ние, мм² (алюми- ний/сталь)	Сечение, мм²	Диаметр, мм	Электрическое сопротивление постоянному току при 20°С, Ом/км, не более	Разрывное усилие провода, Н, не менее, из алюминиевой проволоки марки	Масса, кг/км
алюминия	стали	Провода	стального сердечника	АТ	АТп	алюминия	Стали	провода (без смазки)	смазки для проводов марок	смазки/пленки для проводов марок АСК, АпСК
АСК, АпСКС	АСКП, АпСКП
240/32		31,7	21,6	7,2	0,121	72 657	75 050				14/2
240/39		38,6	21,6		0,124	78 581	80 895				16/2
240/56		56,3	22,4	9,6	0,122	99 889	98 253				22/3
300/39		38,6			0,098	89 160	90 574				16/2
300/48		47,8	24,1	8,9	0,099	97 762	100 623				19/3
300/66	288,5	65,8	24,5	10,5	0,102	123 426	126 230				17/3