Табиат пайдалану мен оршаан ортаны орауды басаратын жалпы жне арнайы органдар.

Республикада экология мселелерін ке клемді мемлекеттік органдар басарады. Жалпы малданан лгіге сейкес олар негізінен ш топа жіктеледі: кілді билікті органдары, атарушы билік, сот билігі. Осы топтарды райсысыны нысаналы масатымен, сипатымен жне жмыс клемімен, нысандары мен дістерімен зара згешелігі бар. Біра бл органдар мемлекеттік экологиялы ызметті жзеге асыруда алыпты жйеге тскен.

азастан Республикасы Конституциясыны 49-бабына сйкес Парламент — Республиканы е жоары кілді органы. Ол 5 жыл мерзімге (Мжіліс) жне 6 жыл мерзімге (Сенат) сайланады.

Парламент сондай-а бірден-бір за шыарушы орган болып табылады, Республиканы Конституциясьш, задарын, кодекстерін жне зге де шешімдерін абылдайды, олара ресми тсіндірме береді. Парламент абылдайтын нормативтік актілер мемлекетті экологиялы саясатын анытайды, барлы оамды экологиялы атынастарды реттейді, табии ресурстара меншік нысанын белгілейді. Парламент атарушы билікті жйесіндегі лауазымды адамдарды таайындауа келісім беру арылы аткарушы органдарды баылайды. Олар сондай-а экономикалы мірді аса маызды мселелерін шешеді, республикалы бюджетті бекітеді жне оны орындалуын баылайды, Республиканы аша жйесі аныталады, мемлекеттік заемдар сынылады. Сонымен бірге Парламент ызметіні маызды баыттарыны бірі Республиканы сот жйесін ру болып табылады. Ол Жоары Сотты сайлайды, тменгі тран соттарды ру тртібін белгілейді.

Жергілікті кілді органдарды зыретіне облысты, ауданны, аланы экологиялы ахуалына ыпал ететін маызды мселелер жатады. Мслихат ауматы басаруды схемасын, леуметтік-экономикалы дамуды жоспары мен бадарламасын, бюджетті жобасын бекітеді. Жергілікті кімшілікті абылдаан шешімдеріні орындалуын баылайды, ол шін тралы комиссиялар рады. «азастан Республикасыны жергілікті кілді жне атарушы оргадары туралы» жаа За мслихаттарды жергілікті кілді органдарыны зыретіне міндетті ережелерді бзаны шін кімшілік жауапкершілікті кздейтін осы ережелерді бекіту кыын енгізді.

ы олдану органдарды іс-имылындаы негізгі орынды атарушы билікті лауазымды адамдары алады. азастан Республикасыны Президенті - мемлекетті басшысы жне республиканы атарушы билігіні бірыай жйесін басарады (азастан Республикасы Конституциясыны 40-бабы). Президентті экология саласьшдаы басаруды йымдастыру жніндегі кілеттігі мейлінше ке ауымды. Президент республиканы бкіл аумаында міндетті кші бар мемлекеттік бадарламаларды бекітеді, жарлытар, аулылар мен кімдер шыарады.

азастан Республикасы кіметіні ызметі ттастай аланда оршаан ортаны орауды жзеге асыратын жалпы зырет органыны ызметті болып табылды. Бл органны зерттеліп отыран мселе бойынша зыретіні шектері азастан Республикасыны Конституциясында, сондай-а азастан Республикасыны Экологиялы кодексіні 16-бабында белгіленген.

азастан Республикасыны кiметi оршаан ортаны орау жне табиат пайдалану саласында:

1) оршаан ортаны орау жне табии ресурстарды пайдалану, алдытармен жмыс iстеу саласындаы мемлекеттiк саясатты негiзгi баыттарын, оларды жзеге асыру жнiндегi стратегиялы шараларды зiрлейдi;

2) мемлекеттiк экологиялы бадарламаларды жне табиат пайдалануды трлi баыттары бойынша, сондай-а климатты жне Жердi озон абатын орау саласындаы бадарламаларды зiрлейдi;

3) табиат пайдалануды ралуан трлерi бойынша тжырымдамаларды малдайды;

4) табии ресурстарды азастан Республикасыны задарында белгiленген тртiппен табиат пайдалануа беру туралы шешiмдер абылдайды;

5) республикалы дегейде жне ерекше оралатын табии ауматарда оршаан ортаны орау жнiндегi бадарламаларды бекiтедi;

6) табии ресурстарды рбiр трiнi мемлекеттiк есебiн, мемлекеттiк кадастрлары мен мемлекеттiк мониторингiн жргiзу тртiбiн айындайды;

7) мыналарды:

оршаан ортаны орау саласындаы техникалы регламенттердi;

е озы олжетiмдi технологиялар тiзбесiн;

эмиссиялар нормативтерi белгiленетiн жне оршаан ортаа эмиссиялар шiн аы алынатын ластаушы заттар мен алды трлерiнi тiзбесiн;

оршаан ортаны орау саласындаы лицензияланатын ызмет трiне ойылатын бiлiктiлiк талаптарын;

оршаан ортаа эмиссияларды ысартуа арналан квоталар мен мiндеттемелердi сату тртiбiн;

ластану учаскелерiнi мемлекеттiк тiзiлiмiн жргiзу тртiбiн;

оршаан ортаа эмиссиялар шiн тлемаыны базалы жне шектi ставкаларын;

оршаан ортаны ластаудан келтiрiлген залалды экономикалы баалау ережелерiн бекiтедi;

8) мыналарды:

шаруашылы жне зге де ызметтi экологиялы ауiптi трлерiнi тiзбесiн;

айрыша экологиялы, ылыми жне мдени маызы бар оршаан ортаны орау объектiлерiнi тiзбесiн;

оршаан ортаны орау саласындаы жобаларды ашы конкурстарын ткiзу тртiбiн;

сот шешiмiмен республикалы меншiкке тстi деп танылан иесiз ауiптi алдытарды басару тртiбiн;

алдытарды орналастыру полигондарын жою орларын алыптастыру тртiбiн айындайды;

9) мыналарды:

оршаан орта сапасыны нысаналы крсеткiштерiн айындау тртiбiн;

кешендi экологиялы рсаттар беру тртiбiн жне оршаан ортаа эмиссиялара рсаттарды орнына кешендi экологиялы рсаттар алу ммкiн болатын нерксiп объектiлерi лгiлерiнi тiзбесiн;

парниктiк газдарды атмосфераа шыаруды шектеудi, тотата труды немесе азайтуды тртiбiн;

озон абатын бзатын жне рамында соларды нiмдерi бар заттарды импорттауа, экспорттауа, озон абатын бзатын заттарды пайдалана отырып жмыстар жргiзуге, рамында озон абатын бзатын заттар бар жабдытарды жндеуге, монтаждауа, олара ызмет крсетуге рсат беру тртiбiн;

парниктiк газдарды атмосфераа шыаруды жне озон абатын бзатын

заттарды ттыну кздерiн мемлекеттiк есепке алу тртiбiн;

ауматарды экологиялы жадайын баалау критерийлерiн;
жердi баалауды экологиялы критерийлерiн;

Каспий теiзiнi солтстiк блiгiндегi мемлекеттiк оры аймаыны шекарасын;

алдытарды келу, кету жне транзиттеу тртiбiн белгiлейдi;

10) халыаралы ынтыматастыты жзеге асырады;

11) ауматы ттенше экологиялы жадай аймаы деп жариялайды жне ттенше экологиялы жадай аймаы ыты режимiнi олданысын тотату туралы шешiм абылдайды.

Арнайы органа оршаан ортаны орау министрлігі мен оны рылымды блімшелері жатады.

оршаан ортаны орау саласындаы укiлеттi орган:

1) бiрттас мемлекеттiк экологиялы саясатты жргiзедi жне оршаан ортаны орау саласындаы бадарламаларды орындалуын йымдастырады;

2) з зыретi шегiнде орталы жне жергiлiктi атарушы органдарды оршаан ортаны орауды жзеге асыру блiгiндегi ызметiн йлестiредi;

3) климатты жне Жердi озон абатын орау саласында мемлекеттiк басаруды жзеге асырады;

4) жеке жне зады тлаларды климатты жне Жердi озон абатын орау, биортрлiлiктi сатау, жердi шлейттенуi мен жтадауы саласындаы ызметiн йлестiрудi з зыретi шегiнде жзеге асырады;

5) з зыретi шегiнде шаруашылы жне зге де ызмет бойынша экологиялы нормативтер мен экологиялы талаптарды бекiтедi немесе келiседi;

6) оршаан орта сапасыны нысаналы крсеткiштерi бадарламаларын зiрлейдi;

7) оршаан ортаны орау жнiндегi iрлiк бадарламалар мен iс-шаралар жоспарларын келiседi;

8) экологиялы рсаттар бередi, оларда оршаан ортаа арналан эмиссиялара лимиттер белгiлейдi;

9) мемлекеттiк экологиялы баылауды жзеге асырады;
10) оршаан ортаны орау саласындаы жмыстарды орындауа жне ызметтер крсетуге лицензиялар берудi жзеге асырады;

11) табии ресурстарды пайдалану саласындаы лицензияларды, рсаттарды, шарттарды (келiсiмшарттарды) з зыретi шегiнде келiседi;

12) з зыретi шегiнде мемлекеттiк экологиялы сараптаманы жргiзедi, сондай-а азастан Республикасында экологиялы сараптаманы жзеге асыру жнiндегi ызметтi йлестiредi жне оан дiстемелiк басшылыты жзеге асырады;

13) азастан Республикасыны экологиялы занамасы бзылан жадайда мемлекеттiк экологиялы сараптама орытындысын керi айтарып алу жне оны жою ыымен, жергiлiктi атарушы органдарды лауазымды адамдарыны мемлекеттiк экологиялы сараптаманы йымдастыру жне жргiзу ызметiне баылауды жзеге асырады;

14) мiндеттi экологиялы аудит жргiзу туралы шешiм абылдайды жне міндетті экологиялы аудит жргізу туралы орытындыны нысанын бекiтедi;

15) оршаан орта жай-кйiнi мемлекеттiк мониторингiн жне мониторингтi жекелеген арнайы трлерiн жргiзудi йымдастырады, сондай-а оршаан орта мен табии ресурстар мониторингiнi бiрыай мемлекеттiк жйесiн жргiзудi йлестiредi;

16) Табии ресурстар кадастрларыны бiрыай жйесiн жргiзедi;

17) ндiрiс жне ттыну алдытарыны мемлекеттiк кадастрын жргiзудi йымдастырады;

18) Зиянды заттарды, радиоактивтi алдытарды кмудi жне сарынды суларды жер ойнауына жiберудi мемлекеттiк кадастрын жргiзудi йымдастырады жне оны жргiзу жнiндегi нсаулы-дiстемелiк жаттарды бекiтедi;

19) оршаан ортаны ластану учаскелерiн мемлекеттiк есепке алуды йымдастырады;

20) Парниктiк газдарды мемлекеттiк кадастрын жне Озон абатын бзатын заттарды ттынуды мемлекеттiк кадастрын жргiзудi йымдастырады;

21) озон абатын бзатын жне рамында соларды нiмдерi бар заттарды импорттауа, экспорттауа, озон абатын бзатын заттарды пайдалана отырып жмыстар жргiзуге, рамында озон абатын бзатын заттар бар жабдытарды жндеуге, монтаждауа, олара ызмет крсетуге рсат бередi;

22)Табиат пайдаланушыларды жне оршаан ортаны ластау кздерiнi мемлекеттiк тiзiлiмiн жргiзедi жне оларды есепке алу тртiбiн белгiлейдi;

23) Экологиялы апаратты мемлекеттiк орын жргiзудi йымдастырады, оршаан ортаа сердi баалау рсiмiне жне белгiленiп отыран шаруашылы жне зге де ызмет бойынша шешiмдер абылдау процесiне атысты экологиялы апарата ол жеткiзу мерзiмдерi мен тртiбiн белгiлейдi;

24) е озы олжетiмдi технологиялар тiзбесiн зiрлейдi жне оларды тiзiлiмiн жргiзудi йымдастырады;

25) р трлi дрежедегi полигондарда орналастыру шiн алдытар тiзбесiн айындайды;

26) оршаан ортаны орау саласындаы техникалы регламенттердi зiрлейдi;

27) мемлекеттiк экологиялы баылауды йымдастыру мен жргiзуге атысты жаттарды нысандарын зiрлейдi жне бекiтедi;

28) мемлекеттiк экологиялы сараптама жргiзу тртiбiн оса аланда, оршаан ортаа сердi баалау жне мемлекеттiк экологиялы сараптама жргiзу жнiндегi нсаулы-дiстемелiк жаттарды зiрлейдi жне бекiтедi;

29) мыналарды:оршаан ортаа эмиссияларды нормативтерiн айындау дiстемесiн;
алдытар сыныптамасын;ауiптi алдытар бойынша есеп беру нысанын;табиат пайдалану шарттарын оршаан ортаа эмиссиялара берiлетiн рсаттара енгiзу тртiбiн, оршаан ортаны эмиссиялара рсат беру мселелерi бойынша жаттарды нысандарын жне оларды толтыру тртiбiн;оршаан ортаны орау жнiндегi iс-шараларды лгiлiк тiзбесiн;оршаан ортаа эмиссиялар шiн тлемаыны есептеу дiстемесiн;жергiлiктi атарушы органдарды лауазымды тлаларыны экологиялы сараптама саласындаы ызметiне баылауды жзеге асыру ережесiн;мемлекеттiк экологиялы сараптама орытындысыны нысанын;
техникалы реттеу саласындаы сараптама кеесiнi рамын жне оны ережесiн;

оршаан орта мен табии ресурстар мониторингiнi бiрыай мемлекеттiк жйесiн жргiзу жнiнде апарат алмасуды тiзбелерiн, нысандарын жне мерзiмiн;

топыратаы химиялы заттарды жол берiлетiн шектi шоырлануын;
ндiрiстiк экологиялы баылау бадарламаларын келiсу тртiбiн бекiтедi жне ндiрiстiк экологиялы баылау нтижелерi жнiндегi есептiлiкке ойылатын талаптарды белгiлейдi;

30) мыналарды:

оамды тыдау ткiзу тртiбiн;

парниктiк газдар шыаруды жне озон абатын бзатын заттарды ттынуды шектi нормативтерiн зiрлеу мен бекiту тртiбiн;
парниктiк газдар шыарындыларын жне озон абатын бзатын заттарды тгендеу тртiбiн;

31) мемлекеттiк экологиялы баылау органдары жйесiндегi зертханалы-талдамалы баылау ызметтерiнi жмысын жетiлдiредi;

32) су объектiлерiн кешендi пайдалану мен орауды бассейндiк схемаларын келiсуге, бассейндiк келiсiмдердi дайындауа, су объектiлерiн пайдалану, молытыру жне орау жнiндегi мемлекеттiк (iрлiк жне бассейндiк) бадарламалар зiрлеуге, сондай-а з зыретi шегiнде су ресурстарын басаруды бассейндiк принципiн iске асыруа атысады;

33) оршаан ортаны орау саласындаы халыаралы ынтыматастыты жзеге асырады;

34) оршаан ортаны орау саласында келiсiмдер, меморандумдар жасасады;

35) лтты экологиялы атласты зiрлеудi жне жариялауды йымдастырады;

36) мемлекеттiк экологиялы сараптамадан ткен нормативтiк ыты актiлер жобаларыны тiзiлiмiн жргiзедi.

оршаан ортаны орау, табии ресурстарды орау, молытыру жне пайдалану саласындаы арнайы укiлеттi мемлекеттiк органдар мыналар болып табылады:

1) су орын пайдалану мен орау саласындаы укiлеттi мемлекеттiк орган;

2) жер ресурстарын басару жнiндегi орталы укiлеттi орган;

3) орман шаруашылыы саласындаы укiлеттi мемлекеттiк орган;

4) жануарлар дниесiн орау, молытыру жне пайдалану саласындаы укiлеттi мемлекеттiк орган;

5) ерекше оралатын табии ауматар саласындаы укiлеттi мемлекеттiк орган;

6) жер ойнауын зерттеу мен пайдалану жнiндегi укiлеттi мемлекеттiк орган;

7) табии жне техногендiк сипаттаы ттенше жадайлар саласындаы укiлеттi мемлекеттiк орган;

8) халыты санитарлы-эпидемиологиялы салауаттылыы саласындаы укiлеттi мемлекеттiк орган;

9) ветеринария саласындаы укiлеттi мемлекеттiк орган;

10) сiмдiктердi орау мен оларды карантинi саласындаы укiлеттi мемлекеттiк орган;

11) атом энергиясын пайдалану саласындаы укiлеттi мемлекеттiк орган.
ЭК-ті 20-бабына сйкес облыстарды (республикалы маызы бар аланы, астананы) жергiлiктi атарушы органдары (бдан рi - жергiлiктi атарушы органдар) оршаан ортаны орау саласында келесі кілеттіктері бар:

1) оршаан ортаны орау саласындаы укiлеттi органмен келiсiлген оршаан ортаны орау мен табиат пайдалану жнiндегi iс-шаралар жне оларды тиiстi ауматарда iске асырылуы кзделетiн бадарламалар мен зге де жаттар зiрлеудi йымдастырады;

2) мемлекеттiк экологиялы жне санитарлы-эпидемиологиялы сараптамаларды орытындылары негiзiнде з зыретi шегiнде ксiпорындарды, рылыстар мен зге де объектiлердi салуа немесе реконструкциялауа тыйым салады немесе рсат бередi;

3) з зыретi шегiнде шаруашылы ызмет объектiлерiнi мемлекеттiк экологиялы сараптамасын йымдастырады жне жргiзедi;

4) мемлекеттiк экологиялы сараптама жргiзу кезiнде оамды тыдау йымдастырады;

5) оршаан ортаны орау саласында жаттар зiрлеу жнiнде сыныстар енгiзедi, мндай жаттарды бастамашылы жобаларын оршаан ортаны орау саласындаы укiлеттi органны арауына бередi;

6) оршаан ортаны орау саласындаы жмыстарды орындауа жне ызметтер крсетуге лицензиясы бар штаттан тыс сарапшыларды (жеке жне зады тлаларды) сараптамалы жмыстар жргiзуге тартады;

7) з зыретi шегiнде оршаан орта сапасыны нысаналы крсеткiштерiн зiрлейдi;

8) алдытарды басару жнiнде бадарламалар зiрлеудi йымдастырады жне оларды орындалуын амтамасыз етедi;

9) ндiрiс жне ттыну алдытарын орналастыру жнiндегi объектiлердi салуа жер учаскелерiн бледi;

10) алдытарды жою жне орналастыру жнiндегi объектiлердi салуды амтамасыз етедi;

11) коммуналды алдытармен жмыс iстеу кезiнде экологиялы талаптарды саталуын амтамасыз етедi;

12) алдытарды пайда болу клемдерiн баылауды жзеге асырады жне алдытарды пайда болу клемдерiн азайтуа, оларды айтадан немесе баламалы трде пайдаланылу дегейiн арттыруа жне кмiлуге тиiс алдытар клемiн ысартуа баытталан iс-шаралар мен экономикалы ынталандырулар зiрлейдi;

13) азастан Республикасыны задарында белгiленген тртiппен табии ресурстарды табиат пайдалануа беру туралы шешiм абылдайды;

14) тиiстi аумата тран табиат объектiлерiнi жай-кйi туралы халыты хабардар етудi жзеге асырады;

15) оамды экологиялы сараптама жргiзудi тiркелуiн жзеге асырады;

16) оршаан ортаны орау саласындаы инвестициялы жобаларды зiрлейдi жне оларды оршаан ортаны орау саласындаы укiлеттi органа табыс етедi.

Табиат пайдалану мен оршаан ортаны орау саласындаы жоспарлау, бадарламалау жне стандарттау мселелері. Экологиялы нормалары жне оршаан ортаа серді жол беруге болатын шекті нормативтері.

Экологиялы нормалауды масаты экологиялы ауiпсiздiктi, экологиялы жйелер мен биологиялы ртрлiлiктi сатауды амтамасыз ететiн оршаан орта сапасын реттеу жне оан жол беруге болатын сердi белгiлеу болып табылады.

Экологиялы нормалау процесiнде оршаан орта сапасыны нормативтерi, эмиссиялар нормативтерi жне табии ресурстарды пайдалану мен орау саласындаы нормативтер белгiленедi.

оршаан орта сапасыны нормативтерiне:

1) оршаан орта жай-кйiнi химиялы крсеткiштерiне сйкес белгiленген нормативтер, оны iшiнде радиоактивтi заттарды оса аланда, жол беруге болатын шектi шоырлану, химиялы заттарды шамалап алынан ауiпсiз дегейлерiнi нормативтерi;

2) оршаан орта жай-кйiнi физикалы крсеткiштерiне сйкес белгiленген, оны iшiнде шуды, тербелiстi, магнит рiстерiнi, радиоактивтiлiктi, жылуды жне зге де физикалы серлердi жол беруге болатын шектi дегейлерiнi нормативтерi;

3) оршаан орта жай-кйiнi биологиялы крсеткiштерiне сйкес белгiленген, оны iшiнде оршаан орта сапасыны индикаторлары ретiнде пайдаланылатын сiмдiктердi, жануарларды жне баса да организмдердi трлерi мен топтарыны нормативтерi, сондай-а санитарлы-эпидемиологиялы ережелермен жне нормалармен, гигиеналы нормативтермен регламенттелетiн, микроорганизмдердi жол беруге болатын шектi шоырлану нормативтерi: топыра бонитетi, арашiрiндiнi рамы, топыраты су жне жел эрозиясына шырау, оларды батпатану, сортадану, тздану крсеткiштерi жне жер топыраыны баса да сипаттамалары; ауматы ормандылыы жне онда орман сiру, орманны оыстануы, ормандарды санитарлы жай-кйi, орман орыны жекелеген учаскелерiнi баса да санды жне сапалы крсеткiштерi; ауыз суа жне зге де масаттара пайдаланылатын су сапасыны нормативтерi; табии ресурстар жай-кйiнi азастан Республикасыны занамасында кзделген зге де нормативтерi;

4) оршаан орта сапасыны азастан Республикасыны занамасында кзделген зге де нормативтерi жатады.

Халыты санитарлы-эпидемиологиялы салауаттылыы саласындаы укiлеттi мемлекеттiк орган жол беруге шектi шоырлану нормативтерiн белгiлеу масатында зиянды заттарды ауiптiлiк дрежесiне арай сыныптауды амтитын, ытимал ауiптi химиялы заттарды мемлекеттiк тiркеудi жргiзедi. Мемлекеттiк тiркеуден ткен химиялы заттарды азастан Республикасыны аумаында олдануа жол берiледi.

Жол беруге болатын шектi шоырлану жне заттарды шамамен алынан ауiптiлiк дегейлерiнi нормативтерiн белгiлеу тртiбi азастан Республикасыны халыты санитарлы-эпидемиологиялы салауаттылыы туралы, жануарлар дниесiн орау, сiмiн молайту жне пайдалану туралы занамаларында, азастан Республикасыны жер занамасында айындалады. Жекелеген ауматар шiн оршаан орта сапасыны нысаналы крсеткiштерi белгiленуi ммкiн.

оршаан орта сапасыны нысаналы крсеткiштерi оршаан орта сапасын бiрте-бiрте жасарту ажеттiгi ескерiле отырып, оршаан ортаны нормаланатын параметрлерiнi белгiлi бiр уаыт кезеiне арналан шектi дегейiн реттейдi.

оршаан орта сапасыны ртрлi нысаналы крсеткiштерi:

1) оныстану аумаы;

2) ерекше оралатын табии ауматар;

3) рекреациялы айматар;

4) шл жне шлейт аудандар;

5) су объектiлерi шiн белгiленуi ммкiн.

Эмиссиялар нормативтерiне:

1) эмиссияларды техникалы лестiк нормативтерi;

2) ластаушы заттарды жол беруге болатын шектi шыарындылары мен тгiндiлерiнi нормативтерi;

3) ндiрiс жне ттыну алдытарын орналастыру нормативтерi;

4) жол берiлетiн физикалы сер (жылу млшерiнi, шу, тербелiс, иондаушы суле жне зге де физикалы серлер дегейiнi) нормативтерi жатады.
Эмиссиялар нормативтерi ауматарды жне акваторияны табии ерекшелiктерi ескерiле отырып, оршаан орта сапасы нормативтерiнi саталуын амтамасыз етуге тиiс жне жол берiлетiн шектi шоырлану немесе оршаан орта сапасыны нысаналы крсеткiштерi негiзiнде есептеледi.
Эмиссиялар нормативтерiнi шамалары шаруашылы жне зге де ызметтi оршаан ортаа жне халыты денсаулыына терiс серiн азайту масатында экологиялы рсаттар беру мен ажеттi техникалы iс-шаралар ткiзу ажеттiгi туралы шешiмдер абылдауа негiз болып табылады.

Эмиссиялар нормативтерiнi жобалары шаруашылы жне зге де ызметтi оршаан ортаа серiн баалау рамында не жекелеген жаттар трiнде негiзделедi.

Эмиссиялар нормативтерiн зiрлеудi оршаан ортаны орау саласындаы жмыстарды орындау мен ызметтер крсетуге лицензиясы бар жеке жне зады тлалар жзеге асырады.

Жекелеген кздер бойынша эмиссиялар нормативтерi эмиссияларды техникалы лестiк нормативтерiне теестiрiлiп белгiленедi не оршаан орта сапасыны нормативтерi негiзiнде есептеу арылы айындалады.

Эмиссиялар нормативтерiн есептеу арылы айындау дiстемесiн оршаан ортаны орау саласындаы укiлеттi орган бекiтедi.

Табии ресурстарды орау мен молытыру масатында табии ресурстар жай-кйiнi нормативтерi белгiленедi.

рсiм.

оршаан ортаа сердi баалау оршаан ортаа жне халыты денсаулыына тiкелей немесе жанама сер етуi ммкiн болатын кез келген шаруашылы жне зге де ызмет трлерi шiн мiндеттi болып табылады.
оршаан ортаа сер ететiн шаруашылы жне зге де жобаларды, оршаан ортаа серiн бааламай зiрлеуге жне iске асыруа тыйым салынады. сердi баалау нтижелерiн жоспарлау алдындаы, жоспарлау жаттамасыны, жобалау алдындаы жне жобалау жаттамасыны ажырамас блiгi болып табылады.

Жобаланып жатан жне жмыс iстеп тран объектiлердi перспективалы ызметi осы Кодекстi талаптарына сйкес оршаан ортаа серiн баалауа жатады.

Жобаларды тапсырыс берушiсi (бастамашысы) мен зiрлеушiсi оршаан ортаа сер етуге жргiзiлген баалау нтижелерiн ескеруге жне оршаан орта мен адам денсаулыына нерлым аз зиян келтiретiн нсаны абылдануын амтамасыз етуге мiндеттi.

оршаан ортаа сердi баалау азастан Республикасыны занамасында кзделген ала рылысыны жне рылысты жобалауды кезедерi ескерiле отырып, дйектi трде жзеге асырылады.
оршаан ортаа сердi баалау мынадай кезедердi амтиды:

1-кезе. Ауматы баалау (оршаан ортаны жай-кйiн шолу), объектiнi орналастыруа арналан учаскенi отайлы тадауды негiздеу шiн орындалады;

2-кезе. Инвестицияларды негiздемесiне (жобаларды техникалы-экономикалы негiздемесiне) iлесе жасалатын оршаан ортаа сердi алдын ала баалау;

3-кезе. сердi баалау, ол жобаны iске асыруды немесе шаруашылы жне зге де ызметтi одан рi жзеге асыруды ытимал серлерiн толы жне кешендi талдау, баламалы нсаларды негiздеу жне оршаан ортаны орауды басару жоспарын (бадарламасын) зiрлеу масатында орындалады;

4-кезе. Жмыс жобасы рамындаы "оршаан ортаны орау" блiмi, ол оршаан ортаа олайсыз серлердi болдырмау жнiндегi техникалы шешiмдердi амтиды;

5-кезе. Жобалаудан кейiнгi талдау, ол шаруашылы жне зге де ызметтi жзеге асыру басталаннан кейiн бiр жыл ткен со объектiнi оршаан ортаа ауiпсiздiгiн растау жне табиат орау iс-шараларына тзету енгiзу шiн жзеге асырылады.

оршаан ортаа сердi баалауды оршаан ортаны орау саласындаы жмыстарды орындау мен ызметтер крсетуге лицензия алан жеке жне зады тлалар жзеге асырады.

оршаан ортаа сердi баалау жнiндегi жмыстарды йымдастыру мен аржыландыруды жоспарланып отыран ызметті тапсырыс берушiсi (бастамашысы) амтамасыз етедi.

оршаан ортаа сердi баалау зiрленiмiн жзеге асыратын жеке жне зады тлалар шарта сйкес оршаан ортаа сердi баалау жргiзуден алынан нтижелердi дрыстыы, толытыы мен сапасы шiн тапсырыс берушi алдында жауапты болады.

оршаан ортаа сердi баалау рсiмiн орындау кезiнде азастан Республикасыны экологиялы занамасы талаптарыны саталуын баылауды оршаан ортаны орау саласындаы укiлеттi орган жзеге асырады.

оршаан ортаа сердi баалау процесiнде:

1) тiкелей сер - объектiнi орналастыру ауданында жоспарланып отыран негiзгi жне iлеспе ызмет трлерiнi тiкелей тигiзетiн серi;

2) жанама сер - жобаны iске асыру салдарынан пайда болатын жанама (кейiнгi) факторлардан туындайтын оршаан ортаа сер;

3) кумулятивтiк сер - жобаны iске асыруа iлесе жасалатын, ткен, азiргi немесе негiзделiп алдын ала болжанатын iс-рекеттерден туындайтын, немi лаю стiндегi згерiстер салдарынан пайда болатын сер есепке алынуа тиiс.

оршаан ортаа серiн баалау жзеге асырылатын шаруашылы жне зге де ызмет маыздылыы мен толымдылыы бойынша I, II, III, IV болып 4 саната блiнедi.

I саната ндiрiстiк объектiлердi санитарлы сыныптауа сйкес ауiптiлiктi 1 жне 2-сыныбына жататын ызмет трлерi, сондай-а ке таралан пайдалы азбалардан баса пайдалы азбаларды барлау мен ндiру жатады.

II саната ндiрiстiк объектiлердi санитарлы сыныптауа сйкес ауiптiлiктi 3-сыныбына жататын ызмет трлерi, сондай-а ке таралан пайдалы азбаларды ндiру, орман пайдалану мен суды арнайы пайдалануды барлы трлерi жатады.

III саната ндiрiстiк объектiлердi санитарлы сыныптауа сйкес ауiптiлiктi 4-сыныбына жататын ызмет трлерi жатады.

IV саната ндiрiстiк объектiлердi санитарлы сыныптауа сйкес ауiптiлiктi 5-сыныбына жататын ызмет трлерi, сондай-а уесойлы (спортты) балы аулау мен а аулауды оспаанда, жануарлар дниесi объектiлерiн пайдалануды барлы трлерi жатады.

зін-зі баылау сратары: