Таырыбы: "Кіл-кйім неге сайды?".

Масаты:з кіл-кйін ауа-райына баламалай айтуа йрету. Барысы:атысушылар кезектесіп зіні бгінгі кіл-кйін табиат былыстарына, жыл мезгілдеріне, ауа-райына сатып айтады. Бірінші атысушы: "Мені кіл кйім ашы, кк аспандаы аппа, жмса блта сайды, (кршісіне арап) ал сенікі ше?" Келесі - "те жасы" деп, зіні кіл-кйін айтып, ары арай жаттыу жаласып кете береді. Соында жргізуші барлыынан - "Бгін бізді топты кіл-кйі андай екен? - кілді ме, уанышты ма, болмаса кілсіз бе? - деп срайды.

Ескерту: Жргізуші балаларды жауабын баылап трады. Егер жауаптары нашар - ауа-райы суы, нсерлі жабыр, ара тнек аспан т.с.с. болса, мндай ашу элементтері олайсыз (жаымсыз) эмоционалды жадайды крсетеді. Біра мны балалара нашар деп айтуды ажеті жо.

Таырыбы: Кіл кйімізді суретін саламыз. ажетті заттар:Суланан ааз, трлі-тсті бояу. Барысы:Балаа з кіл-кйіні суретін салуын сраймыз, жанына анасыны, кесіні, інісіні т.б. кіл-кйін де бейнелеуге болатынын тсіндіреміз. Жргізуші баланы жмысына араласпай баылап отырады. Ашы тсіне, бояуды оюлыына, суретті тсіне арай анытаймыз. Тйы тстер -бл аладатарлытай жайды байатады.

Таырыбы: "Кзімізді тйістіріп"

Масаты:Сезім арылы згені ішкі дниесін тсіне білу. Барысы:Балалар жп-жп болып блініп олдарынан стасып трады. Жргізуші: ндемей бір-бірімізді кзімізге арап, олымызбен сезініп, - "Мен кілдімін, кне ойнайы", "Мен сенімен достасым келеді!" т.с.с. ойларымызды сезім арылы жіберіп, оны алай абылдаанымыз жайында гімелеп, ойымызды блісеміз.

Таырыбы: "Амандасу - слемдесу".

Масаты:Балаларды біріктіріп, зара сенім жадайын жасау. Барысы:Балалар жргізушімен бірге шебер жасап отырады. Аманды сздерді ндетіп айтуа жаттыады. « айырлы та, Асар! (кліп, басын изеу)

айырлы та...! (жргізушіні атын атайды)

айырлы та ...! (шебер бойымен балалар бір-біріні аттарын атап шыады)

айырлы та, аспан! (жоарыдаы имылдарды жасап айталайды).

айырлы та, барлы жасылы зімізге! (балалар олдарын жандарына жайып, кейін тсіреді).

Таырыбы: "жымды сурет"

Масаты:Балаларды бір-біріне деген жылы сезімін оятып, иялын дамыту.

ажетті заттар:Плакат, трлі-тсті бояулар.

Барысы:ааз бетіне р атысушы алдын-ала дайындап алан оианы (клкі ханы, уедегі бал, теіз тбіндегі мір, таертегі орман кейпі, т.б.) суреттейді. Сосын барлыы зіні суретіні атын атап, осы бкіл суреттерді байланыстырып бір оиа немесе ертегі ойлап шыарады.

Таырыбы: "пия".

Масаты:зара тіл табысуа,блісе білуге йрету. Барысы:Жргізуші демі орапшадан атысушыларды бріне пия сыйлы (тйме, монша, саат, сыра, т.б.) тарту етеді. Сыйлыты кршілеріне крсетпей алаанына салып, ждырыпен жмып трады. Бір-біріне не нрсе берілгенін білгісі келген атысушылар блмені ішінде жріп, келіссзге келе бастайды.

Ескерту: Жргізуші бір-бірімен пиясын алмасып, келіссзге келуін баылап трады. Келісе алмай тран балаа, райсысымен тіл табысуына кмектеседі.

Орытынды

 

Адам психикасыны айнар кзі - арым-атынас екендігі тек бізді зерттеу жмысымызды бірінші тарауында ана длелденіп ойан жо, сондай-а арым-атынас жасау стилі мен технологиясыны да адам психикасына зор сер ететіндігі жан-жаты ашылып отыр.

Мектепке дейінгі мекеме тжірибесінде е кп кездесетін жадай -балаларды аыл-ойы мен сабаа лгеріміне байланысты балаларды зара арым-атынасындаы ерекшеліктер. Мнда да айтылатын мселе арым-атынас жасау технологиясы баланы аыл-ойы мен саба лгеріміне тікелей байланысты.

Курсты жмысымызда арым-атынасында проблемасы бар балаларды зіне тн жеке даралы психологиялы згешеліктеріне сипаттама берілді. Аыл-ойы енжар балаларды психологиясына сипаттама беру барысында расында да бл балаларды арым-атынаста едуір иналатынын, зіне сенімсіздік басалармен атынас жасауына кедергі жасайтынын, сондай-а ондай балаларды рбылары шектететіндігін сипаттайды.

Ошауланан баланы себептері трлі болатындыын бізді зерттеулерімізден ааруа болады. Бірінші кезекте леуметтік ошалануды бір трі - балада орыныш пен обалжу кезінде крінетін яды. Оны мотивациясы леуметтік бааа деген орыныш сезімімен байланысты. леуметтік ошаулануды келесі формасы - тйыты. Мны мотиві болып жаа жадайа жне леуметтік бааа деген орыныш сезімі табылады. Бл жаындау жне алшатау мотивтеріні кресі негізіндегі рылан ішкі конфликт.

Ерте шата бала мінезіндегі тежелу, яни баса адамдармен арым-атынаса тсуден бас тартуа тырысушылы зерттеулер крсеткендей оны темпераментіні ерекшелігіне байланысты, рі темпераментіні бауыр басу типімен зара рекет функциясына туелді болады.

Алынан мліметтерді сараптай отырып баланы леуметтік жадайына, яни топта алатын орнына сер ететін таы бір фокторын бліп алуа болады. Ол - нрестені з белсенділігіні реттеуге абілеті жне икемділігі.

Балалар арасындаы баланы леуметтік жадайына, яни топта алатын орны мен топтан тыс алуына сер ететін таы бір фоктор -конфликтер. Оны ішіндегі келіспеушіліктерді бірі лидерлікке мтылыс немесе лидерлік конфликті. Мнда екі-ш лидерлерді жне оларды топтарыны топтаы біріншілік беделіне таласуы. Орта топтарда ыздарды тобымен лдар тобыны арасындаы келіспеушіліктері жиі болып трады. ш-трт жасспірімдерді бкіл топ немесе бір баланы бкіл топ балаларымен конфликтке тсуі ммкін.

О.Ситковская, О.Михайлова сияты психологтарды баылауынша лидерлікке жол, сіресе жасспірімдер ортасында, атыгездік, мейірімсіздік, зіні біріншілігін крсету немесе демонстрациялау - топтан тыс алуды немесе балаларды келіспеушілікті балалармен арым-атынас жасаудан ашатайтынын крсетеді.

орытындылай келе, топтан ошауланан балалара психологиялы кмек крсетпес брын, ошауланан баланы анытап алу, оны жымнан шектелу себептерін жан-жаты анытап алу міндеті трады. Бізді екінші тарауымыздаы материалдар бл міндетті шешуді бірден-бір жолы деп сенеміз.

Мектепке дейінгі мекеме балалары арасындаы арым-атынасында проблемасы бар балалара психологиялы кмек крсету істеріне, келіспеушіліктерді алдын-алу рекеттеріне мектепке дейінгі мекеметегі жасы оу трбие беру йымыны болуы, тртіпті болуы, балаларды арым-атынаса тсуіні иын жадайларында трбиешіні белсенді кмек беруі негізгі роль атарады. Бдан баса, балаларды келіспеушіліктерді шешу жне басара білуіне дадылану шін мектепке дейінгі мекеметерде балалара арнайы оытатын жоарыдаы бадарламаларды олдануа болады.

арым-атынасты бзылуы, жанжалдасушылы пен ошауланушылы баланы оршаан ортаа нашар бейімделуіні белгісі.

Егер трбиеші балалара дрыс трбие беріп, білімдерін жоарылатамын десе, онда е бірінші кезекте балаларды зара арым-атынасын, сондай-а трбиеші мен бала арасындаы арым-атынасты реттеп алан жн.

Олай болса, біз рбір сабата, балалармен бірлесе жмыс жргізу барысында балаларды тату болуа, бірігуге йрететін, басаларды тсінуге, олдауа кмектесетін ойындар мен жаттыуларды тиімді олдануды жолдарын білуіміз керек.

арым-атынасты жасартуа арналан тапсырма мен ойындара атысушыларды кп болуы сорлым нтижелі бола тседі. Кейбір жаттыуларды ата-аналар з балаларымен бірге орындай алса, ал кпшілік блігі рдастары, достарымен бірге ойналатын болады. Сондытан тменде крсетілетін ойындар мен жаттыуларды ткізбес брын, оны жргізетін орындарды йымдастырып алан жн. Балалара арнап мерекелер мен ойын-сауытарды жиі-жиі йымдастырып, олара кбірек кіл блу -трбиеші іс-рекетін жандандыра тседі.