Нді дауыссыздарды айтылу кемшіліктері жне тзету тсілдері

Жасау дісі мен орны трліше, ата немесе жмса нді дыбыстара орта тн кемшілік, оларды жпты нсіз дыбыс трінде айтылуы. Бл кейде есту кемістіктеріні салдарынан фонологиялы кемшілік трінде арастырылады. Ол жазу сауатына да сер етеді.

Кемшілікті тиісті мегерілуі жеіл Ж жне 3 дыбыстарынан басталаны дрыс. Негізі ретінде дрыс, нді айтылатын В дыбысын алу керек.

Логопед Ф дыбысын созып айтады да демді таратпастан В дыбысына кшеді. /Ф-В/. Баланы назары дыбыс ерекшелігіне аударылады жне олымен тербелісті баылатады. Тербелісті виброскопты кмегімен ажыратуа болады.

Келесі стте бала жаттыуды логопедпен бірге жасап, тербелісті бір олымен з тамаын, екінші олымен логопедті тамаын байайды.

Осылай етіп С дыбысы айтылады да дауысты осанда 3 дыбысын береді /С-3/.

Фрикативтік дауыссыздар мен жмыс Ж дыбысын алыптастырудан басталады, ол да Ш дыбысын созып айтуда 3 дауысты осуа негізделген /Ш-Ж/.

3 жне Ж дыбыстары алыптасан со буын, сз жаттыулары жасалып, дыбыс бекітеді жне жбынан ажыратылады /3-С, Ж-Ш/.

нді Б, Д жне Г дыбыстарын алыптастыранда елеулі иынды туады.

лгі ретінде ба-ба-ба атарында кездесетін Б дыбыстан бастау керек. Онда дыбысты жабы ерінмен айтылатын стін біраз созу пайдалы. Буыннан буына ауысанда дауыс дірілдейді. Балаа буындарды естіп абылдауына да, олымен баылауына да ммкіндік беру керек. Кейде Б дыбысын ртты толтырып айтып, осы артикуляцияны балаа йрету керек. Дауыс пердесіні тербелісін тексеру шін виброскоп пайдалануа болады.

Егер бл нтиже бермесе, ажет артикуляцияа біртіндеп кшетін діс пайдалану дрыс. Балаа бсе жабылан ерін арылы рлеткізеді, сонда жаы мен рты томпаяды. Тексеру шін айна пайдаланады, ауыза ааз немесе ол таялады. Келесі стте дауыс осылады, соны нтижесінде жаындаан еріндерімен айтылатын В дыбысына сас гуіл болады. Соан жеткенде логопед саусаын баланы тменгі ерні мен иегіні арасына ойып, оны еріндер жабысып, ажырайтындай етіп жоары-тмен озайды, егер бала осы кезде В дыбысын созып отыран болса жмса Б /ббб/ пайда болады. Біртіндеп сауса имылын згересе-бэ-бэбэ, быбыбы дыбыстары естіледі. В дыбысын жайлап айтуа ол жеткен со, бала механикалы кмексіз буындарды зі айтуа тиіс. Ол дрыс айтылса да дербес айтанда бастау керек жне б дыбысы буын рамында аны естілетін болсын. Одан со дыбыс буында, сзде бекітіледі.

Б дыбысын игеру Д дыбысына негіз болады. Е алдымен брыны сйкестікке сйеніп, баланы олын тамаына ойып, мынадай буын жптарын айтызады: фа-ва, са-за, ша-жа, па-ба, та-да. Егер одан Д дыбысы алынбаса да Б дыбысы бар буынды онымен атарластыра айтады /бабабабда/ жне тама тербелісін баылайды. Сонда Д дыбысы айталау екпінімен айтылып кетеді.

Оан да болмаса баса жаынан оралып келу керек. Ол мынадай: ба-ба-ба буыны айтызылады. Содан со осы буын тіс арасына жалпаынан сылан тіл арылы айтылады. Сйтіп Д мен Б арасындаы дыбыса сас ерін аралык Д пайда болады. Бл артикуляцияны дауыстылары бар буынмен /да, до, ды, ада, ады/ бекітіледі. Содан кейін тісаралы Д дыбысына кшеді. Ол шін ерін аралы артикуляциямен да-да-да буындарын айтанда суасапен жоары ерінді ктереді. Сонда тіл жоары тістерге автоматты трде жабысады да тіс аралы Д пайда болады, одан рі тісті алдын-ала ысу арылы тіс аралы дрыс дыбыс шыады.

Жоары тістер сирек болса, ауа сол арылы тіп, тіс аралы Д алу иындайды. Бндайда тіс аралы Д дыбысынан тісарты Д дыбысына тікелей кшу керек. Д дыбысыны дрыс айтылуы нді опармалы Г дыбысына алы шарт. Ол кбінесе айтулы брыны сйкестік бойынша мынадай буын жптарын салыстырудан алынады: па-ба, та-да, ка-га.

Г дыбысын буын атарларын айтумен талаптану да теріс емес /бадаа, дадаа/.

Барлы жаттыулар олды тамаа ойып, тербелісті баылаумен жургізіледі.

Егер екі тсіл де жарамаса шпательді пайдаланып Г дыбысын Д дыбысынан механикалы діспен алу керек.

нді опармасы дауыссыздарды айтуды алыптастыран со оны трлі буындар, сз тіркестері арылы бекітеді жне жбынан ажыратады /п-б, т-д, к-г/.