Таырыбы: Ксіп субьектісіні ксіби даму кезедері

Сратары:

1. Ксіп субъектісі жне оны рлымы.

2. Ебек субъектісіні ксіпке дейінгі дамуы.

3. Д. Эльконин, Эриксон, Е.А. Климов кзарастары

4. Ксіптік бадар жмысын бассаруды масаттары мен міндеттері.

Ебек субьектісіні ксіби даму дегейін анытау те жауапты жне крделі мселе. Субьектіні ксіби дамуын дайынды процесі кезінде болаша маманны ксіптік міндеттерді шешуге арналан арнайы білім алады. Оларда ксіптік іс-рекет асиеттеріні іскерлігі мен дадылары дамиды. Кейбір мамандыа ажетті асиеттер арнайы дайынды пен ксіби біліктікті жетілдіру мен алыптастыру негізінде алыптасады. Ксіптік дайынды негізінде келесі параметрлер алыптасады:

-Жеке тлалы атынас

-Іс-рекетті ебектік жне ксіптік мотиві

-Ебектік станым

-зіндік баа

-Талаптану дегейі

азіргі психология ылымында ебек субъектісі индивид пен жеке тланы асиеттеріні жиынтыы ретінде танылады. индивидті жекелей асиеттері дегенде сырты, биологиялы жне леуметтік орта жадайларына байланысты адамны дербес даму кезіндегі трленген асиеттері туралы айтылады. Сонымен атар, адамны табии асиеттері оны жеке тлалы жне ебек субъектісі ретіндегі асиеттерін есепке алып, индивид ретіндегі ызмет ететін асиет-сапаларын зерттеу ажет, осылайша жеке тланы рылымы индивид рылымын зіне осады екен. Осыдан барып, ксіби маызды асиеттер туралы сз боланда, жеке тланы дербес – психологиялы асиеттері жне жеке тланы атынастары туралы айтады.

Жеке тланы сенсорлы, перцептивтік, аттенциялы, психомоторлы, мнемикалы, ойлау, сйлеу, эмоционалды, еріктік асиеттерін дербес-психологиялыдеп атайды. Жеке тланы атынастарына жататын факторлар мыналар: адамны з-зіне деген атынасы (зін-зі баалауы), згелерге, таныстара жне таныс емес адамдара, достара, жмыс бойынша жолдастарына, ата-анасына, отбасыны баса да мшелеріне т.б. деген атынасы; ебекке, зіні ксібіне, мамандыына, белгілі бір ксіби міндеттерге атынасы, материалды ндылытар мен оамды меншікке атынасы, оамны идеологиялы ндылытарына, задар мен ережелерге, болашаа, стсіздіктерге, барлы жаа нрселерге, алуан трлі згерістерге жне т.б. деген атынасы. Бндай атынастар жеке тланы позициясын анытайды, ол оны статусыны субъективті, іскерлік жаын крсетеді. Жеке тланы атынастары, мотивтері, бадарлары мен ндылыты бадарлар жйесі оны кіші топтп, жымда жне жалпы оамда атаратын рлді – оамды функцияларды белгілі бір кешенінде жзеге асырылады.

Жеке тланы рылымды асиеттеріне оны темпераменті жатады. Б.Г. Ананьев ойынша, жеке тланы рылымы дегеніміз – асиеттерді толытай ралуы мен белгілі бір йымдасуын атайды. Бны ызмет етуі жеке тланы рылымыны рамдас бліктері болып табылатын алуан трлі асиеттерді зара іс-имылдары арылы ана ммкін. Жеке тланы р трлі дегейлері мен даму жатарына жататын рамдас бліктерді зерттеу оларды арасындаы алуан трлі зара байланыстарды зерттеумен міндетті трде тіркеседі.

Ксіби маызды асиеттерді райсысын арастыра отыра, біз е алдымен бл асиетті аншалыты траты екендігі, оу мен ксіби ызмет кезіндегі оны аншалыты дамуы мен компенсацияа берілетіні туралы сратара жауап беруіміз керек. Белгілі бір асиетті андай ксіби міндеттермен байланысыны маызын, оны дербес айырмашылытарыны диапазоныны андай екендігін, жне, аыры, берілген асиетті ызмет етіп жрген жеке тланы рылымына алай осылатынын тсіну маызды жне ызыты. азіргі кезде бл сратарды барлыын ебек психологиясы ылымы лі де шеше алмай жатыр, алайда оларды кбіне деген жауабын біз бізді психологтар ебегінде тауып жатырмыз. Мектептерде оушыларды тез арада леуметтік жаынана дамуына жадай жасау жне маманды тадау маызды мселеге жауапкерлікті алыптастыру керек. Ксіптік бадар беру жмысын жетілдіру, бл жйені мемлекеттік трыда мен жне жоары оу орындарында арнайы кадрлар даярлаумен тыыз байланысты. Трбие жмысыны сапасын ктеру масатында (оны ішінде ксіптік бадар беру жмысын да) кластан жне мектептен тыс жмыстарды йымдастыругшы, техникалы творчество йірмелері жетекшілеріні ызеттері енгізіледі. Малімдерге ебек оуын. Ксіптік бадар мен оушыларды німді ебегін йымдастыраны шін осымша аы тлей басталалы бері ксіптік бадар беру жмысы жаа сапалы згерістер шырады.

Жастара ксіптік бадар беруді басару масаттары мен міндеттерін ойдаыдай шешу шін идеалы саяси, ебек жне адамгершілік трбиесіні тыыз бірлігін амтамасыз ету ажет. Басаруды кез келген процесі екі жаты болады, ол басару жйесімен басарушыны зара рекетін айындайды. з ммкіндігімен ортаны жадайына арай оушыны маманды тадауа кз арасын алыптастыру ісінде педагогикалы жым зор ыпал етеді. Жасспірім масат-мддесіне, ксіп тадауына басшылы жасап, баыт-бадар беріп отыран жн. Осыан байланысты жастара ксіптік бадар беру процесі зара байланысты екі жйеден басарушы жне басарылатын жйелерден трады. Ксіптік бадар беруді орытындысы оушыларды маманды жаынан айындалуы болып табылады.

Дріс