Жмса дауыссыздарды айтылу кемшіліктері жне тзету тсілдері

Жмса дауыссыздара тн кемшілік оларды жпталан атадармен алмасуы /дядядя-дадада/.

31-сурет. П фонемасыны артикуляциялы кескіні

Бл кемшілікті себебі дыбысты айтанда тіл ортасы атыл тадайа ктерілмейді, сондытан жмсармайды. Бл кемшілікті де фонологиялы асиеті болады, сондытан жазу сауатын иындатады. Ол кбінесе саыраулы салдарынан болады. Кемшілікті еліктеу арылы тзету жмса дыбыстарды зіне

сйкес атадармен салыстыру кезінде естіп жне артикуляциясын кзбен кріп абылдауа негізделген /па-па, ма-ма, фа-фя/. Еріндік дыбыстарды айтанда тіл жалпа формада болатын, жмса дыбыстарды айтанда тіл шы тменгі тіске тіреліп, стін ата тадайа ктеріле иілтіп балаа тсіндіру керек. Айна алдында тілді трлі алпын крсетіп, кргендерін балаа айтызады.

ата, жмса дыбыстарды артикуляциясы бейнеленген схемасын пайдалануа болады. Одан со логопедке еріндік, тіл-тістік жмса дыбыстар жбын айталайды /па-пя, апа-апя, та-тя, ата-атя, ма-мя, апа-апя, фа-фя, афа-афя/.

Ол жзеге асанда бірден жмса дыбыстары бар лгі сздерге кшу керек.

32-сурет. Т фонемасынын артикуляциялык кескіш

Егер тікелей еліктеу нтиже бермесе, баса жолдарды байау керек. Балаа уелі И, сосын пи буынын айтызады. И дыбысын созуды ысарта отырып сол буынды сыбырлап айтанда П' дыбысы естіледі. Сонан со апи тіркесін уелі атты дауыстап, сосын сыбырлап, сосын бірінші дауысты дыбысты атты дауыстап И дыбысын сыбырлап ыса айтанда апь тіркесі алынады.

Сйтіп П дыбысын дрыс айтылуын мегергесін дауысты дыбыстармен осып буындарды айтуа кшеді. Одан рі дауыстылы буындармен, сздермен осы дісті олданып келесі еріндік жмса дауыстылармен /М', Ф', В' / жмыс жасайды.

те иын жадайларда механикалы діс сынылады. Негіз етіп Т дыбысы алынады да, одан Т' дыбысы шыарылады. Блай ету Т' дыбысы Т-дан /Д' -Д -дан, Н'-Н -дан, Л'- Л-дан/ тек тіл алпымен емес /жоары артикуляция/, тілді тменгі тіске ыысуынен /тменгі артикуляция/ сипатталады. Соны нтижесінде Т дыбысымен, та буынын тіл шын шпательмен ысан трде бірнеше айталап автоматты трде Т' дыбысын алады. Бл нтиже тілді механикалы трде стап транда, тілді ортасын тадайа карай ктеруінен болады.

Ат буынынын артикуляциялаудан ат' алынады. Бл механикалы дісті бірінші сатысы. Шпательмен баланы саусаыны кмегімен артикуляция алыптасан со, механикалы діс тоталып, бала р буында Т дыбысын зі айта бастайды. Аталан механикалы діс Д' дыбысын Д-дан, Н' дыбысын Н-дан аланда олданылады.

Жмса дауыссызды атанан тілді тадайа ктеру арылы алуды мегерген бала баса жмса дауыссыздарды да тзейді, ол мына ретте болуа тиіс: Ф', В', П', Б', М', С, 3', Р', Л'.

К', Г', X', дыбыстары арнаулы жмысты ажет етпейді, себебі олар и, , е, дауыстыларды алдында кездеседі де, оай игеріледі. Жмса дауыссыздарды буында сз тіркестерде бекіткен со, оны атадардан ажырату, оу, жазу жаттыулары жасалады.