Инженерлік-геологиялы ізденулер

Инженерлік геологиялы ізденулер- объектілерді жобалау жне руа ажет болан мліметтерді алу шін орындалатын ндірістік процесс.

Инженерлік – геологиялы ізденулер имараттарды рылу жадайын йреніп, оларды рылыс жне пайдалану дуірлерінде нормаль жмыс істеуін амтамасыз ету.

Инженерлік – геологиялы ізденуді негізгі мселелері:

1. Объектерді руда, оларды техникалы жне экономикалы трыдан негіздеу.

2.Жобаланушы объект варианттарын бір-бірімен салыстырып, соларды ішінен е отайлысын тадау.

3. Тадалан объектегі имараттарды компановкасын (жай-жайын, жайасуын, орналасуын) негіздеу.

4. имарат пен негізді зара жмыс істеу схемасын есептеу, негіздеу.

5. рылыс жмыстарын жоба бойынша (авторлы) адаалау.

Орындалан іздену жмыстары территорияны геологиялы рамына рылымы, кніжне грунтты физикалы-механикалы асиеттерін геологиялы пен геоморфологиялы жадайын жаымсыз физико-геологиялы процестер мен былыстарды анытау, оларды имарат рылысы мен пайдалануда болжауа баытталан болу керек.

Инженерлік – геологиялы ізденулерді рамы объекті жобалау кезедері мен территорияны табии жадайына байланысты.

Инженерлік – геологиялы ізденулерге СНиПке сйкес тмендегілер кіреді:

1.рылыс ауданыны табии жадайы туралы материалдарды дебиет жне архивтен жинап оларда орыту.

2. Инженерлік – геологиялы рекогносцировка (рылатын жерді тексеру).

3. Инженерлік – геологиялы тсіру (геологиялы жадайды ааза тсіру)

4. Инженерлік – геологиялы барлау

Іздену жмыстары іздену йымдарыны заказчиктен алынан техникалы тапсырма негізіне орындалады. Техникалы тапсырмаа сйкес іздену жмыстарыны бадарламасы систаа тиісті жаттар іздену жмыстарын жргізу шін рсат аазы жасалады.

Жасалан бадарлама бойынша жмысты орындау шін топтар, партиялар немесе экспедициялар ралады, олар жмысты клеміне байланысты болады. Іздену жмысыны нтижесі бгет болып, ол республика немесе облысты масштабта тіркелу керек.

Инженерлік – геологиялы іздену жмыстары ртрлі имараттарды жобаларын негіздеу шін жне олар жобалау кезедерімен тыыз байланан.

азіргі кнде СН-202-81 сйкес жоба алды жне жобалау кезедеріне блінеді.

Жоба алды кезеге ртрлі арнаулы схемалар кіреді: мысалы, халы шаруалы салаларын орналасуы мен дамуы, ндіру кштерін орналастыруы мен оны дамуы, территорияны комплекс ретте пайдалану, здеріні бассейндерін жне таы басалар:

Жобалау кезеінде жобалау екі кезеді болуы ммкін – жоба жне жмысшы жат немесе бір кезеді жоба – жмысшы жоба.

Бір кезедегі жобада, типтік жрба бойынша рылатын имараттар немесе техникалы крделі емес объектілер. Екі кезедегіде жобада лкен жне ерделі объекттер.

Жоба алды кезеде рылатын объекттер сол ауданда экономикалы жаынан тиімділігімен ммкіншілігі йреніледі.

Жоба жне жмысшы сызба кезеінде сол теориторияда рылатын имараттарды орналастыруын толыымен шін жне жоба мен жмысшы сызбаа керекті грунттарды асиеттері мен геологиялы процестер туралы мліметтерді алу шін іздену жмыстары ткізіледі. рылатын ртрлі имараттар геологиялы жадайлара сері ртрлі, яни бірдей емес. Оларды крінісі грунттарды структурасына (рылымына ), типіне жне де басада геологиялы ерекшелігіне байланысты. Бір жадайларда оларда грунттарды жылжымалар дамиды, баса жадайда кенет шгеді, шінші жадайда грунт жайылып кетеді, тртінші жадайда жылжу басталса, кейінгі жадайда тау жынысында ысым болады.

Инженерлік – геологиялы тсіру – бл имараттар немесе баса рылыс шін арналан територияны инженерлік – геологиялы жадайын жалпылай баалау масатта орындалатын комплекс жмыстара айтылады.

Инженерлік геологиялы съемка жмысы рамы мен клемі инженерлік геологиялы жадайды крделілігімен жобаланатын имаратты типі мен рылысты трі жасалан бадарламамен аныталады. Барлы жмыстар сол рылыс шін бекітілген нормативтік жаттара сйкес орындалады.

Инженерлік геологиялы рамына кіретіндер:

1. Алдыны жылдардаы іздену жмыстарыны материалдарын жинап оларды жйеге келтіру.

2. Аэрофотоларды оу (демифировка ету).

3. Зерттелген материалдар негізінде инженерлік геологиялы карталарды шамалап жасау.

4. Баыттарды блу жне баыт бойынша ткен жерлерді суреттеп жазу.

5. Геофизикалы жмыстар.

6. Бры жне таулы азба жмыстары.

7. Дала жадайында сына жмыстары (статикалы жне динамикалы барлау, ауналдытып кесу, сору, ю, айдау жне т.б.).

8. Лабораториялы зерттеулер.

9. Стоционарлы кзету.

10. Тсіру территориясында орналасан имараттарды тексеру.

11. Бадарламада ескерілген зерттеуді арнайы трі.

12. Блмеде материалдарды деу, сызбалар мен жазба тсініктерімен есеп растыру.

Соны еске алу керек инженерлік геологиялы тсіруде жайды табии жадайына рылысты тріне байланысты жмысты рамы згеруі ммкін.

Сызыты трассаларда лкен за аралыта батпаты, орманды жерлерде тсіру, жмыстары баыт бойынша жргізілмейді. Мндай жерлерде тсіру жмыстары бастау учаскелерде орындалады.

Инженерлік геологиялы барлау – бл инженерлік геологиялы зерттеуті е аыры орытындылаушы этапына (кезеінде) орындалатын сомилекс жмыс. Бл жмыс имаратты контуры белгілі боланда оны конструктивтік элементтері мен пайдалану тртібі аныталаннан кейін басталады.

Инженерлік геологиялы барлауды масаты имараттарды негізі мен іргетасын есептеу шін немесе оларды айнала ортасыны згеруін болжау шін алынатын санды алашы мліметтер.

Инженерлік геологиялы барлауды негізгі мселелері:

1. рылыс алаындаы физикалы геологиялы процестерді, гидрогеологиялы жадай мен геологиялы рылымды йрену.

2. Грунттарды физикалы-механикалы асиеттерімен оларды суа атысты жне температураны байланысты жадайлар.

3. Инженерлік геологиялы элементтерді айындау.

4. имараттарды негізі мен іргетасны инженерлік геологиялы моделін ру.

5. Ажыратылан (блінген) инженерлік геологиялы элемент немесе модел шін грунтты физикалы-механикалы асиеттеріні жинаты (орытынды) крсеткіштерін анытау.

Одан баса жалпы мселелерден тыс рылысты мселелеріні шешімі табылады. Мндай жеке мселелер рылысты пайдалану ерекшелігі грунта динамикалы сер штері, нормативтік жне гидротехника рылыстарындаы грунтты суэрозиясы, тздарды еріп сумен бірге аып кетуі жне таы баса.

Осы жоарыда крсетілген мселелерді шешу рылыс алаына инженерлік геологиялы жадайларды згеруін болжау ммкіншілігін береді.