Эксперименттік зерттеу жұмысының нәтижелерін талдау
Р.Немов әдістемесі «Қисынсыздық»
Бұл әдістеме арқылы біз баланың қарапайым бейнелі елестетулерін, қоршаған орта және оның логикалық байланыс, қатынастары туралы түсініктерін зерттей аламыз. Аталмыш әдістеме баланың өз ойын қисынды әрі грамматикалық жағынан дұрыс ойлау іскерлігін анықтаймыз. Әдістемені өткізу процедурасы мынадай: Бастапқыда балаға бейнеленген суретті көрсетеді. Онда жануарлармен байланысты қисынсыз жағдаяттар берілген. Бала суретке қарау барысында келесі нұсқаумен танысады: «Суретке мұқият қара, барлығы да дұрыс суреттелген бе? Айтып бер. Егер суреттердің дұрыс орналаспағанын байқасаңыз, олардың неліктен дұрыс еместігін түсіндір. Содан соң дұрыс орналаспаған суреттерді қалай орналастыру керектігін айтып бересің».
Ескерту. Нұсқаудың екі бөлімі рет-ретімен орындалады. Бастапқыда бала суреттегі қисынсыздықтарды атап, көрсетеді. Содан соң олардың қалай орналасу керектігін түсіндіреді. Картинаны қарап шығу және тапсырманы орындау 3 минутпен шектеледі. Осы уақыт аралығында бала қисынсыз жағдаяттарды неғұрлым көбірек байқауы қажет және олардың неліктен дұрыс орналаспағанын түсіндіруі қажет.
Сурет -1
Қорытындыны бағалау:
7-10 ұпай – берілген уақыт (4 минут) ішінде барлық 8 қисынсыз жағдайды тауып, олардың себебін түсіндірген балаға қойылады.
4-6 ұпай – бала берілген уақыт ішінде барлық қисынсыз жағдаяттарды тауып, белгілегенімен, 3-4 жағдаяттардың қалай орналасу керектігін түсіндіруге үлгермей қалған жағдайда қойылады.
1-3 ұпай – берілген уақыт ішінде бала қисынсыз 8 жағдаяттың ішінен 1-4 байқай алмай, оларды түсіндірмеген жағдайда қойылады.
Даму деңгейінің қорытындысы:
Даму деңгейінің қорытындысы:
9-10 ұпай-жоғары
5-8 ұпай-орташа
0-4 ұпай төмен
Кесте 4
| Бақылаушы топ | Жоғары | Орташа | Төмен | Эксперименттік топ | Жоғары | Орташа | Төмен | |
| Мұратбаев Асхат | + | Болганов Жомарт | + | |||||
| Төрежан Аружан | + | Жасұлан Ақмаржан | + | |||||
| Әлімкулов Саят | + | Айымбай Баймырза | + | |||||
| Карим Болат | + | Бақтияр Бекзат | + | |||||
| Дуйсекеева Жания | + | Саматов Даурен | + | |||||
| Турар Сәлім | + | Рахат Назым | + | |||||
| Тоқтаған Айбек | + | Ералхан Балым | + | |||||
| Барлығы | Барлығы | |||||||
| Барлығы % | Барлығы % |
Сурет 4
Р.Немов әдістемесі «Қайсысы артық»
Аталмыш әдістеме баланың бейнелі-логикалық ойлау үрдістерін, талдау және жалпылау тәрізді ақыл-ой операцияларын зерттейді. Әдістемеде балаларға әртүрлі заттардың суреті бейнеленген суреттер сериясы келесі нұсқау бойынша беріледі: «Әрбір суретте берілген төрт суреттің біреуі артық. Суреттерге мұқият қарап, қандай заттың артық екендігін айтып, түсіндір». Тапсырмаға 3 минут беріледі.
Сурет - 2
Қорытындыны бағалау:
10 ұпай – бала берілген тапсырманы 1 минутқа жетпей орындады, барлық картинадағы артық заттарды дұрыс анықтап, түсіндірді.
8-9 ұпай – бала берілген тапсырманы 1 минуттан 1,5 минутқа дейін орындады.
6-7 ұпай - бала берілген тапсырманы 1,5 минуттан 2 минутқа дейін орындады.
4-5 ұпай - бала берілген тапсырманы 2 минуттан 2,5 минутқа дейін орындады.
2-3 ұпай - бала берілген тапсырманы 2,5 минуттан 3 минутқа дейін орындады.
0-1 ұпай – тапсырманы 3 минут ішінде орындай алмады.
Даму деңгейінің қорытындысы:
9-10 ұпай-жоғары
5-8 ұпай-орташа
0-4 ұпай төмен
Кесте 5
| Бақылаушы топ | Жоғары | Орташа | Төмен | Эксперименттік топ | Жоғары | Орташа | Төмен | |
| Мұратбаев Асхат | + | Болганов Жомарт | + | |||||
| Төрежан Аружан | + | Жасұлан Ақмаржан | + | |||||
| Әлімкулов Саят | + | Айымбай Баймырза | + | |||||
| Карим Болат | + | Бақтияр Бекзат | + | |||||
| Дуйсекеева Жания | + | Саматов Даурен | + | |||||
| Турар Сәлім | + | Рахат Назым | + | |||||
| Тоқтаған Айбек | + | Ералхан Балым | + | |||||
| Барлығы | Барлығы | |||||||
| Барлығы % | Барлығы % |
Сурет 5
«Равен матрицасы» әдістемесі.
Бұл әдістемемен бастауыш сынып оқушысының көрнекілік – бейнелік ойлауы бағаланады. Мұнда көрнекілік – бейнелік ойлау дегенді тапсырманы орындағанда әртүрлі бейнелерді және көрнекілік елестермен жұмыс істеуін айтады.Көрнекілік-бейнелік ойлаудың дамуының деңгейін тексеру үшін 10 дана Равен матрицалары қолданылады. Бұл бойынша матрицаның жоғары жағында орналасқан
детальдардың заңдылықтарын тауып, төменде орналасқан суреттерден көрсетіп тауып, орнына қою керек.Тапсырманы орындау үшін 1 минут уақыт беріледі.
Даму деңгейінің қорытындысы:
9-10 ұпай-жоғары
5-8 ұпай-орташа
0-4 ұпай төмен
Кесте 6
| Бақылаушы топ | Жоғары | Орташа | Төмен | Эксперименттік топ | Жоғары | Орташа | Төмен | |
| Мұратбаев Асхат | + | Болганов Жомарт | + | |||||
| Төрежан Аружан | + | Жасұлан Ақмаржан | + | |||||
| Әлімкулов Саят | + | Айымбай Баймырза | + | |||||
| Карим Болат | + | Бақтияр Бекзат | + | |||||
| Дуйсекеева Жания | + | Саматов Даурен | + | |||||
| Турар Сәлім | + | Рахат Назым | + | |||||
| Тоқтаған Айбек | + | Ералхан Балым | + | |||||
| Барлығы | Барлығы | |||||||
| Барлығы % | Барлығы % |
Сурет 6
Жалпы экспериментке дейінгі және экспетименттен кейінгі ойлау қабілетінің даму кезеңінің көрсеткіші
Кесте 7
| Экспериментке дейінгі кезең | Жоғары % | Орташа % | Төмен % | Эксперименттен кейінгі кезең | Жоғары % | Орташа % | Төмен % |
| «Қисынсыз дық» | «Қисынсыз дық» | ||||||
| «Қайсысы артық» | «Қайсысы артық» | ||||||
| «Равен матрицасы» | «Равен матрицасы» | ||||||
| Қорытынды көрсеткіші %: | Қорытынды көрсеткіші %: |
Бастауыш мектеп жасындағы ПДТ балалардың ойлау қабілетін даму көрсеткіштерінің салыстырмалы қорытындысы:
Кесте 8
| Сынып | Жоғары % | Орташа % | Төмен% |
| Экспериментке дейінгі | 19 % | 34% | 43% |
| Эксперименттен кейінгі | 19% | 47% | 34% |
| Даму көрсеткіші % | 0% | 9% | 9% |
Сурет 7
Қорытындылай келе, ойындарды қолдана отырып,психикалық дамуы тежелген балалардың ойлау қабілеті дұрыс нәтиже көрсетті.