ТЕГІН немесе ЖЕҢІЛДІКТІ РЕЦЕПТ – РЕЦЕПТ БЕСПЛАТНЫЙ или ЛЬГОТНЫЙ 2 страница

№	Аты	Бақылау түрлері бойынша талдау саны
физика-лық ба-қылау	сапалық бақылау	толық химиялық бақылау
1.	Тазартылған су, инъекцияға арналған су
2.	Дәрілік заттар (дефектураны толтыру)
3.	Жеке рецепт бойынша дайындалған дәрілік заттар (және ЕАҰ талаптары бойынша)	4 100	4 100
4.	Концентраттар
5.	Этил спирті
6.	Тұрақтандырғыштар	–
7.	Дәріханаішілік дайындау, ДЗ қаттау (сериясы), оның ішінде: инфузиялар және инъекцияға арналған ерітінділер (сериясы)
	БАРЛЫҒЫ:

Басқа ұйымдар орындаған бақылау түрлері бойынша талдау саны

№	Аты	Бақылау түрлері бойынша талдау саны
физикалық бақылау	сапалық бақылау	толық химиялық бақылау
1.	Аккредитацияланған сынау зертханасы, оның ішінде: қанағаттанарлықсыз нәтижемен	–
2.	Санитарлық-эпидемиологиялық қызмет, оның ішінде – қанағаттанарлықсыз нәтижемен	– –	–	– –
3.	БАРЛЫҒЫ:

ТАРАТУ МАТЕРИАЛЫ

Ассистенттік бөлме амбулаторлық рецептер және емдеу алдын алу ұйымдарының талаптары бойынша дәрілік заттарды дайындайтын негізгі өндірістік бөлме болып табылады, ол дәрілік заттарды дайындауға арналған арнайы құрал-жабдықтармен жабдықталады.

Ассистенттік жиналмалы-секциялық стол дәрілік заттарды дайындауға және олардың сапасын анықтауға арналған. Столды стандартты секцияларды қосу және қажетті құрал-жабдықтарды жинақтау жолымен кез келген мөлшердегі жұмыс орнына жасауға болады. Әрбір жұмыс орнын барлық қажетті заттар, құралдар, көмекші матеиалдар және дәрілік заттар созған қол жететіндей жерде тұратындай етіп жабдықтау керек.

Дәрілік заттарды технологиялық ережелерге сәйкес, дайындау және мөлшерлеу тәртібін регламенттейтін қағидалар мен инструкциялардың талаптарын ескере отырып дайындайды. Дәрілік заты бар штанглас ингредиентті өлшеп алғаннан кейін бірден өзінің орнына қайтарылады.

Ірі дәріханаларда фармацевтер арасында еңбекті бөлу жүргізіледі. Оларда әр фармацевтер (немесе бір фармацевт, бірақ ретімен) төмендегі дәрілік заттарды дайындайтын жұмыс орындарын ұйымдарстырған дұрыс:

· ішке қолануға арналған сұйық дәрілік қалыптар;

· ұнтақтар мен милюлялар;

· жағылмалар, сыртқа қоллдануға арналған сұйық дәрілік заттар, суппозиторилар;

· антибиотикпен жасалған дәрілік қалыптар, көзге және инъекцияға арналған дәрілік қалыптар (асептикалық бөлме).

Жұмыс көлемі жоғары болмайтын дәріханаларда келесі дәрілік қалыптарды дайындайтын жұмыс орындарын ұйымдастырған жеткілікті:

· ішке қолануға арналған;

· сыртқа қолдануға арналған;

· көз тамшылары, примочкалар, жағылмалар, инъекциялық ерітінділер және антибиотикпен жасалған дәрілік қалыптар (асептикалық бөлме).

Кішкентай дәріханаларда келесі дәрілік қалыптарды дайындауға арналған екі жұмыс орны ұйымдастырылады:

· ішке және сыртқа қолдануға арналған;

· көзге, инъекцияға арналған және антибиотикпен жасалған дәрілік қалыптар(асептикалық бөлме).

Халыққа көрсетілетін дәрілік көмектің сапасы көп жағдайда дәрілік заттарды өндіру және сақтаудың барлық стадияларында сәйкес бақылауды қамтамасыз етуге байланысты болады. Дәрілік заттардың сапасы дәрі-дәрмектің дәріханаға түскен кезінен бастап науқасқа босатылғанға дейін бақыланады.

Дәріханаішілік бақылау екі бағытта жүргізіледі:

1) дәрілік заттарды дайындау процесінде қолданылатын дәрілік заттардың, басқа да заттардың сапасын бақылау, – дәріханаларда препараттарды сақта уережелерін орындау, дәріхана ыдыстарын, көмекші материалдарды және т.б. дұрыс өңдеу, тазартылған суды, инъекцияға арналған суды, концентраттарды, жартылай фабрикаттарды және т.б. алу және сақтау ережелерін орындау;

2) дайындалған дәрілік заттардың сапасын бақылау – рецептерді қабылдау және дәрілік заттарды дайындау технологиясының ережелерін сақтау, дәріханаішілік бақылаудың барлық түрлерін жүргізу.

Дәріханада дайындалатын дәрілік заттардың сапасын бақылау бойынша инструкция (ҚР ДСМ-нің 02.06.06ж. № 85 бұйрығы) дәріханада дәрілік заттардың сапалы дайындалуын қамтамасыз ететін шараларды қарастырады.

Дәріханаішілік бақылаудың түрлері және жіктелуі

ÄÇ ñàïàñûí ä¸ðiõàíàiøiëiê áàºûëàó

Ìiíäåòòi áàºûëàó Òà»äàìàëû áàºûëàó 1. ²àáûëäàó êåçiíäåãi áàºûëàó

2. Áîñàòó êåçiíäåãi áàºûëàó

1) æàçáàøà áàºûëàó; 1) ñ½ðàºòû áàºûëàó;

2) îðãàíîëåïòèêàëûº 2) ôèçèêàëûº áàºûëàó;

áàºûëàó; 3) õèìèÿëûº áàºûëàó.

Дәрілік заттарды дайындауға құқы бар дәріханаларда дәрілердің сапасына физикалық-химиялық бақылауды жүргізу үшін фармацевт-аналитиктің арнайы жұмыс орны ұйымдастырылады, ол аналитикалық жұмыстарда қолданылатын өлшегіш құралдардың типтік жиынтығымен, сынау құралдарымен, реактивтермен, сонымен бірге дәрілік заттардың айналымындағы ҚР нормативті-құқықтық актілерімен және анықтама әдебиеттерімен жабдықталады.

Жұмыс орын асептикалық блокқа, дефектар және ассистенттік бөлмелерге жақын жерде орналасқан анайы бөлмеде болады.

Дәріханаішілік бақылауды дәріхананың фармацевт-аналитигі және тоқсанына бір рет дәрілік заттарды сертификаттау бойынша органның немесе аккредитацияланған сынау зертханаларының мамандары жүргізеді.

Фармацевта-аналитиктің функциялары

1. Бұл қызметке алғаш тағайындалған фармацевт-аналитик аккредитацияланған сынау зертханасында келісім-шарт негізінде немесе дәріханада жұмыс стажы 3 жылдан кем емес фармацевт-аналитиктің жұмыс орнында стажировка курсынан өтуі керек.

2. Фармацевт-аналитик 5 жылда 1 рет біліктілігін жоғарылату курсынан өтіп тұруы керек.

Ауысым бойынша фармацевт-аналитик талдау жүргізу үшін экстемпоральды дайындалған дәрілік заттарды алады. Бұл жағдайда дәрілік қалыптың түрі және құрамына кріетін ингредиенттердің саны бойынша әртүрлі күрделіліктегі дәрілік заттарды алу үшін экстемпоральды рецептураның қалыптасқан құрылымы ескеріледі. Экстемпоральды дәрілік заттардың сапасын тексеру нәтижесінде оларды дайындау кезіндегі қателердің болуы себептері анықталады. Бұл себептер өндірістік мәжілістерде талқыланады және сапасын жақсартуға мүмкіндік беретін іс-шаралар жасалады. Тоқсанына 1 реттен кем емес фармацевт-аналитик тез бұзылатын және тұрақты емес препараттарды тексереді. Қажет болған жағдайда ол жабдықтаушылардан түскен медициналық препараттарды және дәріханада дайындалған дәрілік заттарды бақылау-аналитикалық зертханасына талдауға жіберуге құқы бар.

ӘДЕБИЕТ

Негізгі:

1. Дәріс конспектісі.

2. Дәріхана ұйымның қондырғысы, құрал-жабдықтары және эксплуатациясы. Санитарлық ережелер мен нормалар № 3.01.078.2002.

3. ҚР ДСМ-нің 02.06.03 ж. № 85 бұйрығы.

4. ҚР ДСМ-нің 02.06.04 № 142 «Дәрілік заттарды дайындау ережесі» бұйрығы.

5. Багирова В.Л. Управление и экономика фармации. – Москва: Медицина, 2004.

Қосымша:

1. Қазақстан Республикасы Президентінің 13 қаңтар 2004 жылғы № 522-II «Дәрілік заттар туралы» Заңы.

2. Сборник законодательных и нормативных актов по фармацевтической деятельности (второе издание). – Алматы, 2006.

СҰРАҚТАР БОЙЫНША БАҚЫЛАУ

1. Дәрілік қалыптарды дайындау бойынша рецептік-өндірістік бөлімнің функциялары.

2. Дәрілік қалыптарды дайындау және қаттаумен айналысатын қызметкерлердің жеке гигиенасына және еңбек жағдайына қойылатын талаптар.

3. Тазартылған суды және инъекцияға арналған суды алуға, тасымалдауға, сақтауға қойылатын санитарлық талаптар.

4. Стерильді емес дәрілік қалыптарды дайындауда қойылатын санитарлық талаптар.

5. Стерильді дәрілік қалыптарды дайындауда қойылатын санитарлық талаптар.

6. Әртүрлі дәрілік қалыптарды дайындаумен айнлысатын фармацевт-технологтардың жұмыс орнын ұйымдастыру (құрал-жабдықтары, жабдықталуы және кіші механизация құралдары).

7. Асептикалық блок және оның құрал-жабдықтары мен жабдықталуы.

8. Дәрілік қалыптарды дайныдау кезіндегі фармацевт-технологтың құқы мен міндеттері.

9. Дәріханада әртүрлі дәрілік қалыптарды дайындау ережесі (ұнтақтарды, ерітінділерді, микстураларды, жағылмаларды және т.б.)

10. Құрамында улы және есірткі заттары бар дәрілік заттарды дайындау ерекшеліктері.

11. Стерильді дәрілік қалыптарды дайындауға қажетті дәрілік заттарды және көмекші заттарды сақтау.

12. Кезекші дәрігерлер мен медбикелердің постарында болатын ақпаратты материалдарды атаңдар.

13. Рецептуралық бланктерді сақтау тәртібі.

14. Құрамында есірткі заттары, психотропты заттары және прекурсорлары бар дәрілік заттарды есепке алу құжаттарын сақтау тәртібін сипаттаңдар.

15. Қайтыс болған науқастардың туыстары тапсырған арнайы рецептуралық бланктерді жою тәртібі.

16. Құрамында есірткі, психотропты заттары және прекурсорлары бар дәрілік заттардың қолданылуына бақылау жасау тәртібін сипаттаңдар.

17. Емдеу алдын алу ұйымдарының арнайы рецептуралық бланктерді алу тәртібі.

18. Құрамында есірткі, спихотропты заттары және прекурсорлары бар дәрілік заттарды сақтауға арналған сейфтер мен шкафтар қалай ресімделеді.

19. Емдеу ұйымдарында арнайы рецептуралық бланктерді кіріске алу тәртібі.

20. «Заттық-сандық есеп» түсінігіне анықтама беріңдер.

21. Үйлерінде қайтыс болған науқастардан қалған қолданылмаған арнайы рецептерді қабылдап алу және есепке алуды ұйымдастыру тәртібі.

22. Медбикенің постындағы құрамында есірткі, психотропты заттары және прекурсорлары бар дәрілік заттарды есепке алу журналының құрылымын сипаттаңдар.

23. Арнайы рецептуралық бланктерді есепке алу журналының құрылымын сипаттаңдар.

ТАҚЫРЫП:ДӘРІХАНАДА ДАЙЫНДАЛҒАН ДӘРІЛІК ЗАТТАРДЫ РЕСІМДЕУ

МАҚСАТЫ: Студент тиіс

білуге:

· ҚР «Дәрілік заттар туралы» Заңын;

· рецептерді жазу тәртібін;

· рецептерге фармацевтикалық сараптаманы жүргізу тәртібін;

· рецептердің құнын анықтау тәртібін.

орындай білуге:

· экстемпоральды рецепт бойынша дайындалған дәрілерді ресімдеуді;

· құрамында улы заттары бар дәрілерді ресімдеуді;

· дәріханаішілік дайындауды ресімдеуді;

· рецептердің есебін жүргізуді;

· дәрілерді босатуды жүзеге асыруды.

ӨТКІЗУ ФОРМАСЫ

Жұптасып жұмыс істеу, тапсырмаларды орындау, сабақ тақырыбына қатысты сұрақтарды оқытушымен бірге талқылау.

ТАҚЫРЫП БОЙЫНША ТАПСЫРМАЛАР

1тапсырма. Экстемпоральды рецепт бойынша дайындалған дәрілік затты босатуға дайындауҰсынылған этикеткалардың ішінен сәйкесін таңдап алу, жұмыс дәптерінде ресімдеу. Төменде ұсынылған жазбадағы дәрілік заттың сақталу мерзімін анықтаңдар:

Ал: Atropini sulfatis 0,01

Aq. Purificatae 10 ml

M.D.S. 5 тамшыдан күнінен 2-3 рет.

2 тапсырма. Дәріханаішілік дайындау және қаттау түрінде дайындалған 5% кальций хлориді ерітіндісінің 200 мл босатуға ресімдеу. Сәйкес этикетканы таңдау, жұмыс дәптерінде ресімдеу. Дәрілік заттың дәріханада сақталу мерзімін анықтау.

3 тапсырма. Өздеріңіз ресімдеген дәрілік қалыптарға жүргізілетін бақылаудың міндетті түрдерін жазбаша көрсетіңіздер (ҚР ДСМ 02.06.03 № 85 бұйрығы).

ТАРАТУ МАТЕРИАЛЫ

Дәріханада дайындалған барлық дәрілік қалыптар сәйкес этикеткалармен ресімделеді. № 90-П бұйрығына сәйкес жасыл түсті дәріханалық этикеткалар – «Ішке», қызғыл-сары түсті – «Сыртқа», көк түсті – «Инъекцияға» және қызғылт түсті – «Көз тамшылары» және «Көз жағылмаларына» арналған.

Барлық этикеткаларда типографиялық тәсілмен «Балалардан қорғау керек» деген ескерту жазбасы және дәрілерге сәйкес келесі жазбалар жазылады: «Салқын және жарықтан қорғалған жерде сақтау керек», «Қолданар алдында шайқау керек», «Балаларға», «Жүрекке», «Абайлап қолдану керек», «Оттан қорғау керек», «Жарықтан қорғалған жерде сақтау керек».

Ескерту жазбасының қасында соған сәйкес белгілі бір түстегі белгі қойылады. Этикеткалардың мөлшері дәрілік зат босатылатын ыдыстың және қораптың мөлшеріне байланысты белгіленеді.

Ескерту жазбаларының түстпен ресімделуі

Ескерту жазбасы	Фон	Шрифт
«Қолданар алдында шайқау керек»	Ақ	Жасыл
«Жарықтан қорғалған жерде сақтау керек»	Көк	Ақ
«Салқын жерде сақтау керек»	Көгілдір	Ақ
«Балаларға»	Ақ	Қара
«Жүрекке»	Сарғыш	Ақ
«Оттан сақтау керек»	Қызыл	Ақ

Дәріханада дәріханаішілік дайындалған дәрілік заттар, қолданылуына сәйкес этикеткалардың келесі түрлерімен ресімделеді: «Ішке», «Көз тамшылары», «Көз жағылмасы», «Жағылма», «Мұрын тамшылары», «Сыртқа», «Инъекцияға арналған». Бұл дәрілік заттарды ресімдеу үшін де олардың этикеткаларында жеке дайындалған дәрілік заттарды ресімдеуде қоданылған элементтер көрсетіледі; онан басқа дәрілік заттың құрамы және сериясы көрсетіледі.

Сериясын санмен көрсетеді, ол қаттау жұмысының журналындағы реттік нөмірге сәйкес келеді, оның қасына дәрілік затты дайындаған күні қойылады.

Құрамында улы заты бар дәрілік заттарды ресімсдеуде ерекше мұқият болу керек. Олар міндетті түрде мөрленеді, немесе тығынға шайыр құйылып жабылады, немесе металл қалпақпен жабылады. Қара түсті этикеткада ақ шрифтімен улы дәрілік заттың аты, айқасқан жілік және бас сүйегі және «У», «Абайлап қолдану керек» деген ескерту жазбалары бар ескерту этикеткасымен ресімделеді. Дәрілік заттарды толығымен ресімдеуді (этикеткасын және сигнатурасын жазу және жапсыру) осы жұмыс тапсырылған дәріхана қызметкерлері орындайды – фармацевт-технолог немесе фармацевтің ассистенті.

Дәрілік заттарды босату

Дәріхана жұмысындағы ең жауапты кезеңдердің бірі экстемпоральды дайындалған дәрілік заттарды босату болып табылады.

Дәріханада дайындалған дәрілік затты босатар алдында фармацевт-технолог төмендегілердің сәйкестігін мұқият тексеріп шығуы керек:

· дәрілік заттың бумасының - оның құрамына кіретін ингредиенттердің физикалық-химиялық қасиеттеріне;

· дәрілік заттардың ресімделуін – қолданыстағы нормативті құжаттардың талаптарына;

· рецепте көрсетілген А және Б тізіміндегі дәрілік заттардың мөлшерлерінің – науқастың жасына;

· рецептегі және этикеткадағы номерлердің;

· квитанциядағы, этикеткадағы және рецептегі науқастың фамилиясының;

· рецепт көшірмесінің – рецепт жазбаларына.

Мұнан басқа, фармацевт-технолог немесе дәрілік затты босататын басқа тұлға, келесі мәліметтерді тексереді:

· рецепті қабылдаған, дәрілік затты дайындаған және сапасын тексерген адамдардың қодарының болуын;

· дәрілік заттың қолданылу тәсілінің көрсетілгенін;

· дәрілік заттың түсін, мөлдірлігін, консистенциясын және сыртқы түрін, сонымен бірге рецепте, фармацевтің жазбасында және рецепт паспортында жазылған ингредиенттердің және олардың мөлшерінің сәйкестігін.

Тек осы мәліметтердің дұрыстығын тексергеннен кейін ғана фармацевт-технолог дәрілік затты науқасқа бере алады және оған үй жағдайында оны қолдану тәсілі мен сақтау шарттарын түсіндіреді. Және ол рецептің артқы бетіне рецептің паспортында дәрілік затты бергендігі туралы қолын қояды.

Дәрілік зат квитанцияны (жетонды, чекті) көрсеткен жағдайда беріледі. Квитанцияны жоғалтқан жағдайда фармацевт-технолог дәрілік затты науқасқа, ол өзінің фамилиясын, дәріге тапсырыс берген уақытын, оның құнын және басқа да мәліметтерді дұрыс айтқан да ғана бере алады. Дәрілік заттарды квитанциясыз (жетонсыз, чексыз) беру жағдайлары арнайы журналда тіркеледі.

Квитанцияны немесе жетонды жоғалтқан жағдайды есепке алу журналы

Күні	рецепт №	Ф.А.Ж.	Дәрілік қалып түрі	Дәрінің құны	Науқастың мекен-жайы	Дәрігердің Ф.А.Ж.	Қолы

Жаңа туылған сәбилерге арналған ішке қолданылатын ерітінділер дәріханадан 100 мл аспайтын көлемде босатылады. Ашылғаннан кейін ерітінділерді тоңазытқышта сақтау керек және 2 тәулік ішінде қолдану керек, ол туралы этикеткасында белгі соғылуы керек.

Ұзақ қолдануға арналған рецепт бойынша дәрілік затты босатқан кезде рецепті артына босатылған препараттың мөлшерін және босатылған күнін көрсете отырып науқасқа қайтарады. Науқас дәрі алу үшін дәріханаға кезекті келген кезінде дәрілік затты алғандығы туралы алдындағы белгісі ескеріледі.

Жарамдылық мерзімі өткеннен кейін рецептке «Рецепт жарамсыз» деген штамп қойылады және дәріханада қалдырылады. Ерекше жағдайларда (науқастың қаладан тыс жерге кетуі, дәріханаға уақытында келу мүмкіндігінің болмауы және т.б.) дәрігер тағайындаған препараттың 2 мерзімге емдеуге қажетті мөлшерін ұзақ қолдануға арналған рецепт бойынша бірден босатуға болады.

ӘДЕБИЕТ

Негізгі:

1. Дәріс конспектісі.

2. Багирова В.Л. Управление и экономика фармации. – Москва: Медицина, 2004.

3. Косова И.В. Организация и экономика фармации. – Москва, 2004.

4. Приказ МЗ РК от 26 августа 1993 года № 90-П «Об оформлении лекарственных форм, изготовляемых в аптечных учреждениях Республики Казахстан».

5. Приказ МЗ РК 2 июня 2003 года № 85 «Об утверждении Инструкции по проведению внутриаптечного контроля».

6. Приказ МЗ РК от 21 мая 2008 года № 289 «Об утверждении Правил выписывания рецептов и отпуска лекарственных средств, за исключением содержащих наркотические средства, психотропные вещества и прекурсоры».

Қосымша:

1. Сборник законодательных и нормативных актов по фармацевтической деятельности (второе издание). – Алматы, 2006.

ТЕСТ СҰРАҚТАРЫ БОЙЫНША БАҚЫЛАУ

Вариант 1

1. Түскен рецептерді тіркеу және есепке алу варианттары:

+а) рецептуралық журналда

б) лабораторлық-қаттау журналында

в) тіркеудің жетонды формасы

г) тауарайналымын есепке алу журналында

+д) квитанциялық кітапта

2. Құрамына атропин сульфаты кіретін дәрілік затқа жазылған рецептің жарамдылық мерзімі:

а) 1 тоқсан

б) 1 жыл

+в) 7 күн

г) 10 күн

д) 1 ай

3. Тапсырыс берілген дәрілік затты тіркейтін квитанциялық кітап қанша бөліктен тұрады:

а) 3 бөліктен

+б) 4 бөліктен

в) 2 бөліктен

г) 5 бөліктен

д) 1 бөліктен

4. Дәрілердің сапасын дәріханаішілік бақылауды регламенттейтін бұйрық:

а) № 38, 03.02.05

б) № 238, 11.05.99

в) № 692, 05.07.05

+г) № 85, 02.06.03

д) № 160, 04.11.02

5. Дәріханаішілік бақылаудың түрлері:

+а) қабылдау кезіндегі бақылау

+б) жазбаша бақылау

+в) сұрақты (ауызша) бақылау

+г) химиялық бақылау