ДИСПАНСЕРЛІК БАҚЫЛАУ
Туберкулез диспансерінің науқастарды қадағалайтын топтары.
1) нөлдiк топ (0) – туберкулез ауруының белсендiлігі күмәндi жандар;
2) бiрiншi топ (I) – белсендi туберкулезі бар науқастар;
3) екiншi топ (II) – белсендiлігі жоқ туберкулезі бар жандар;
4) үшiншi топ (III) – туберкулезбен ауыру қаупi жоғары жандар;
0 топта төмендегілер бақыланады:
1) АМСК жүйесі мекемелерінде жүргiзiлген стандартты диагностикалық алгоритмнен кейiн өкпедегі немесе басқа ағзалардағы туберкулездің белсенділігін анықтау мүмкiн болмаған туберкулезге күмән туғызатын жандар. Олар ТҚКҰ – да диспансерлiк есепке алынбаған белсенділігі күмәндi алғаш рет немесе қайта ауырған жандар болуы мүмкін.
2) туберкулезге қарсы күресетін ұйымдарда диспансерлiк есепке алынбаған, туберкулинге сезiмталдық сипаттамасын анықтап, ажырату диагностикасын жүргізуді қажет ететiн балалар.
0 тобында бақыланатын жандарға зертханалық, клиникалық, рентгенологиялық, құралдармен тексеру және басқа да зерттеу әдістері, соның ішінде туберкулинмен диагноз қою да жүргiзiледi. Өкпеден тыс туберкулез түрлерi бар науқастарда туберкулез ауруының белсендiлiгi өзге де клиникалық зертханалық зерттеулермен дәлелденуі мүмкін.
0 тобында бақыланатын жандарға туберкулезге қарсы дәрілерді қолдануға болмайды. Бақылау мерзiмi – 4 айға дейін. Науқаста туберкулездiң белсендi түрi анықталса, ол I топқа ауыстырылады. Туберкулиндi сынама жұққандық нәтижесінде оң болғаны анықталса, бала III Б тобына ауыстырылады.
I топта бактерия бөлетiн не бөлмейтiн белсендi туберкулезбен ауыратын барлық науқастар бақыланады:
1) I А – туберкулез ауруының жаңа жағдайлары (I және III категория)
2) I Б- аурудың қайтану жағдайлары (II категория)
3) I В- туберкулездiң көптеген дәрiге төзімді, негізгі және резервті топтағы туберкулезге қарсы қолданылатын дәрілермен ем қабылдаушылар (IV категория);
4) I Г- негiзгi және резервтегі топтағы дәрiлермен қайта емделгеннен кейiнгi көптеген дәрiге төзімділігі бар бактерия бөлетін және де стандартты үлгіде ем жүргізу мүмкін емес науқастар (IV категория).
I А, I Б, I В топтарында бақыланатын науқастарға емдiк категорияларға сәйкес стандартты үлгідегі химиотерапия жүргiзiледi. Хирургиялық ем көрсеткіштерге сәйкес жүргiзiледi. Бақылау мерзiмi емнiң толық курсының ұзақтығына сәйкес анықталады. Ем «сауықты» немесе «ем аяқталды» деген нәтижемен аяқталса, науқас II диспансерлiк есеп тобына ауыстырылады.
«Ем тәртiбi бұзылды» деген нәтижесі бар науқастың емін әрі жалғастыру мәселесiн ОДКК шешедi.
I Г тобында бақыланатын науқастарға туберкулезге қарсы дәрілер қолданбайды. Көрсеткіштеріне қарай симптоматикалық (патогендi) ем, соның ішінде коллапсотерапиялық және хирургиялық ем әдiстерi қолданылады. Бақылау мерзiмi – дақылдық әдістің нәтижелері теріс болған уақытқа дейiн.
II топта ем курсы сәттi аяқталған туберкулез ауруы белсенді емес жандар бақыланады. Тексерулер жылына екi рет өткізіледі. Бақылау мерзiмi: үлкен қалдықты өзгерiстерi бар жандарды – 2 жыл; кіші қалдықты өзгерiстерi бар жандарды – 1 жыл.
Туберкулез ауруы қайталанған науқастар алдыңғы жүргізілген емге сәйкес I диспансерлiк есеп тобына ауыстырылады.
III топта туберкулезбен ауыру қаупі жоғары жандар бақыланып, төмендегi топтарға бөлiнедi:
1) III А тобындағылар:
туберкулездiң белсендi түрiмен ауыратын науқастармен қарым-қатынастағы жандар;
бактерия бөлу-бөлмеуіне қарамастан туберкулездiң белсендi түрiмен аурған науқастармен қарым-қатынастағы балалар мен жасөспiрiмдер;
бұрын белгiсiз болған туберкулез өлімі ошақтарындағылар.
Бақылау мерзiмi – қатынаста болған уақыттан бастап нәтижелi химиятерапиядан кейiн 1 жыл. Өлiм ошақтарындағы қатынаста болған жандар 1 жыл бойы бақыланады. Жан-жақты тексеру жылына екi рет жүргізіледі.
2) III Б тобындағылар:
біріншілік жұққандықтың ерте кезеңі (туберкулин сынамасының виражы);
бұрын жұққандығы бар, туберкулин сынамасы гиперергиялық нәтиже көрсеткендер;
БЦЖ вакцинасын еккенде жанама әсер байқалғандар.
Бақылау мерзiмi –1 жыл. Жан-жақты тексеру есепке алғанда және есептен шығарарда жүргізіледі.
Туберкулезбен ауыратын науқастар тұрғылықты жерiндегі, оқу орны орналасқан жердегі не тузету мекемелерiндегі ТҚКҰ-да диспансерлiк бақылануы тиіс. Науқастың тұрғылықты жерi өзгерген жағдайда, науқастың жаңа тұрғылықты жерiндегі фтизиатр 10 күннiң iшiнде есепке алуы керек.
Туберкулезбен ауыратын науқастарды диспансерлiк бақылау тәртiбi осы Нұсқаудың 7-қосымшасында көрсетiлген.
Диспансерлiк бақылауға алынған науқастардағы туберкулез үрдiсi белсендiлiгiнің түсініктемесі:
1) белсендiлiгi күмән туберкулез - өкпе немесе басқа ағзалардағы алғаш рет анықталған не диспансерлік есептен шығарылған жандарда анықталған белсенділігі белгісіз туберкулезді өзгерiстер. Туберкулез үрдісінің белсенділігін анықтау үшін диспансерлік бақылаудың нөлдік (0) тобы белгіленген. Бұл топта бақылаудың негізгі мақсаты – диагностикалық шаралардың жиынтығын өткізу;
2) белсендi туберкулез – кез-келген ағзадағы туберкулез микробактериялары тудырған және де зертханалық, клиникалық, рентгенологиялық белгілердің жиынтығымен сипатталатын арнайы қабыну үрдісі. Белсендi туберкулезі бар науқастарға емдік, диагностикалық, аурудың жайылуына қарсы, реабилитациялық, әлеуметтiк шаралар жүргізілуі қажет. Белсендi туберкулезі бар барлық науқастар I диспансерлiк есеп тобында бақыланады. II топта бақыланған науқасқа хирургиялық ем жүргізілгеннен кейiн, оны әрі қарай бақылау тактикасын ОДКК шешедi;
3) қалдықты өзгерiстер - туберкулезден сауыққаннан кейiн ағзалар мен тіндерде әр түрлi қалдықты өзгерiстер анықталуы мүмкін. Олар: тығыздалған және әктенген ошақтар, әр түрлi көлемдi фиброзды және циррозды өзгерiстер (қалдықты тазарған қуыстар да болуы мүмкін), плевралық жабысулар, өкпедегі, плеврадағы және басқа ағзалар мен тіндердегі операциядан кейінгі қалдықты өзгерiстер. Кіші қалдықты өзгерiстер: жеке (саны 3-ке дейiн), ұсақ (1 см-ге дейiн) тығыздалған және әктелген ошақтар, шектелген фиброз (2 сегмент көлемінде). Басқа қалдықты өзгерiстердің барлығы үлкен қалдықты өзгерістер болып есептеледі.
ТЕСТІЛЕР
1. Ересектер арасында туберкулезді ерте табудың негізгі әдісі:
А) Туберкулиндікдиагностика
Ә) Флюорография
Б) Бактериоскопия
В) Рентгенография
Г) Бактериологиялық тексеру
2. Балалар арасында туберкулезді ерте табудың негізгі әдісі:
А) Туберкулиндікдиагностика
Ә) Флюорография
Б) Бактериоскопия
В) Рентгенография
Г) Бактериологиялық тексеру
3. Манту сынамасы бойынша тексеруге жататын балалар контингенттері:
А) әлеуметтік-жақсы жанұялардың балалары
Ә) туберкулез ошағындағы балалар мен жасөспірімдер
Б) ревакцинация алдындағы 16-17 жастағы жасөспірімдер
В) физиотерапия жүргізудің алдында
Г) барлығы дұрыс
4. Манту сынамасы бойынша тексеруге жататын балалар контингенттеріне төмендегіден басқалары жатады:
А) қауіпті топтағы балалар
Ә) туберкулез ошағындағы балалар мен жасөспірімдер
Б) вакцинация алдындағы 2 айдан асқан балалар
В) ревакцинация алдындағы 6-7 жастағы балалар
Г) ревакцинация алдындағы 13-14жастағы балалар.
5. Қауіптілер тобына төмендегілерлен басқа балалар контингенттері жатады:
А) әлеуметтік-нашар отбасылардың балалары;
Ә) интоксикация симптомдары бар, жөтелетін стационарлы ем алып жатқан балалар;
Б) шеткері лимфа бездері ұлғайған балалар (4және одан көп топтар).;
В) гормонды ем жүргізудің алдында
Г) вакцинациядан кейін тыртық түзілмеген балалар.
6. 2 ТБ Манту сынамасының теріс реакциясы кезіндегі папуланың көлемі:
А) 0-1 мм
Ә) 2-4 мм
Б) 5 мм және одан жоғары
В) 15 мм және одан жоғары
Г) 17 мм және одан жоғары
7. 2 ТБ Манту сынамасының күмәнді реакциясы кезіндегі папуланың көлемі:
А) 0-1 мм
Ә) 2-4 мм
Б) 5 мм және одан жоғары
В) 15 мм және одан жоғары
Г) 17 мм және одан жоғары
8. 2 ТБ Манту сынамасының оң реакциясы кезіндегі папуланың көлемі:
А) 0-1 мм
Ә) 2-4 мм
Б) 5 мм және одан жоғары
В) 15 мм және одан жоғары
Г) 17 мм және одан жоғары
9. Балалардағы 2ТБ Манту сынамасының гиперергиялық реакциясы кезіндегі папуланың көлемі:
А) 2-4 мм
Ә) 5 мм және одан жоғары
Б) 15 мм және одан жоғары
В) 17 мм және одан жоғары
Г) 21 мм және одан жоғары
10. Жасөспірімдердегі 2 ТБ Манту сынамасының гиперергиялық реакциясы кезіндегі папуланың көлемі:
А) 2-4 мм
Ә) 5 мм және одан жоғары
Б) 15 мм және одан жоғары
В) 17 мм және одан жоғары
Г) 21 мм және одан жоғары
11. Ересектердегі 2 ТБ Манту сынамасының гиперергиялық реакциясы кезіндегі папуланың көлемі:
А) 2-4 мм
Ә) 5 мм және одан жоғары
Б) 15 мм және одан жоғары
В) 17 мм және одан жоғары
Г) 21 мм және одан жоғары
12. Инфекциялық аллергия кезіндегі папуланың көлемі:
А) 0-1 мм
Ә) 2-4 мм
Б) 5 мм
В) 10 мм
Г) 12 мм
13. Туберкулез процессінің орналасуын анықтайтын туберкулин сынамасы:
А) Манту сынамасы
Ә) Пирке сынамасы
Б) Кох сынамасы
В) Моро сынамасы
Г) барлығы дұрыс емес
14. Жұмысқа орналасу кезінде және жыл сайын міндетті түрде туберкулезді табу үшін флюрографиялық зерттеуден (тегін) өтетін адамдардың тізімі:
А) Тамақ өнеркәсібі, қоғамдық тамақтандыру қызметкерлері;
Ә) Тағам өнімдері саудасы кәсіпорындарының қызметкерлері;
Б) Дәріхана қызметкерлері;
В) Науқастарды емдеумен, оларға қызмет көрсетумен және тамақтандырумен байланысты емдеу-профилактикалық мекемелерінің қызметкерлері;
Г) Жоғары және орта арнайы оқу орындарының қызметкерлері.
15. Жұмысқа орналасу кезінде және жыл сайын міндетті түрде туберкулезді табу үшін флюрографиялық зерттеуден (ақылы) өтетін адамдардың тізімі:
А) Туберкулезге қарсы күресетін мекемелердің қызметкерлері;
Ә) Оралмандар;
Б) Жалпы білім беру және мамандандырылған мектептер мен гимназиялардың қызметкерлері;
В) Әскери қызметке шақырылғандар;
Г) Жоғарғы және орта арнайы оқу орындарының студенттері, колледж, лицей оқушылары;
16. 1 көру алаңында 10 және одан көп БК болғандағы тексеру нәтижесі:
А) -
Ә) ҚТБ
Б) +
В) ++
Г) +++
17. 300 көру алаңында ҚТБ болмағандағы тексеру нәтижесі:
А) -
Ә) ҚТБ
Б) +
В) ++
Г) +++
18. 1 көру алаңында 1-10 БК болғандағы тексеру нәтижесі:
А) -
Ә) ҚТБ
Б) +
В) ++
Г) +++
19. 100 көру алаңында 10-99 БК болғандағы тексеру нәтижесі:
А) -
Ә) ҚТБ
Б) +
В) ++
Г) +++
20. 100 көру алаңында 1-9 БК болғандағы тексеру нәтижесі:
А) -
Ә) ҚТБ
Б) +
В) ++
Г) +++
21. Медицина мекемесіне қаралған кісілердің ішінен туберкулезге күмәндәніп келгендерге бактериоскопиялық зерттеу жасау көрсеткіштері:
А) 1 аптадан көп уақыт жөтелу
Ә) 3 аптадан көп уақыт жөтелу
Б) 2 аптадан көп уақыт жөтелу
В) туберкулез науқасымен қатынастағылар, бірақ ауру симптомдары жоқ
Г) барлығы дұрыс