Оқыту пәннің тақырыптық жоспар

Сабақ түрлері бойынша академиялық сағаттарды бөлу

Дәріс сабақтарының мазмұны

Тақырып Саясат және оның қоғамдық өмір қызметіндегі рөлі. Саясат қызметтері.

Жоспар:

1 Саясат: ұғымы, мазмұны, терминнің тарихи қалыптасуы.

2 Саясаттың элементері: билік, субъектер, саяси ұйымдар, саяси сана, саяси қатынастар және саяси мәдениет.

Саясат келесі түрде анықталады: Саясат – бұл барлық қоғамдық келелі мәселелердің ежектелетін, ұлттардың, әлеуметтік, қабаттардың, әртүрлі топтардың қызығушылығына сәйкес қоғам өмірмең дінінің бағдарламасы жасалатын, әлеуметтік – саяси топталдын қоғам өмірінің ауқимы.

Саясаттың пайда болуы жайында әр түрлі кезеңдерде әр түрлі ойшылдармен әрқилы түсіндірілген.

Саясат ең алғышқы түсініктемелер көне шығыс ойшылдарының көз қарасы.

Олардың әртүрлі мемлекеттердегі өмірді түсіндіру негіздері:

1. Теологиялық (діни) бағыт. Әр елдердің дамысың әр түрлі монархтардың басқаруын құдайдың жазуы деп түсіндіреді.

2. Геосаяси бағыт. Әр елдердің дамысын әр түрлі монархтардың басқаруын табиғат жағдайларымен елбасшысының жеке мінезімен түсіндіріледі бұл қөзқарасын қарағанда саясат өзен, көп табиғи қазба байлықтар мен басқарушының денсаулыға және бейміне және т.б. байлынысты болды.

Дебитеттер тізімі

1 Әбсаттаров Р.Б.Тесты по политологии. Саясаттану негіздері: сұрақтары мен жауаптары: вопросы и ответы. Алматы: Ғылым, 2005-310 б.

2 Ельмуратов Г.Ж., Сулекеев Д.К. т.б. Саясаттану. Электрондық оқулық. Павлодар: Кереку. 2010.

Тақырып Саяси билік. Билік қоғамдық өмірдің құбылысы ретінде.

1.Саяси биліктің ұғымы мен мәні және оның ерекшеліктері.

2. Биліктің құрылымы: тұп негізі, дереккөздері, қызметтері, қорлары (ресурсы).

Билік - бұл бір адамның (немесе бір топ адамның) басқа бір адамға (немесе басқа бір топ адамға) өзінің үстемдігін көрсету, ал екінші жағы (немесе басқа бір топ) оған бағынуы.

Билік болмысы жайлы бірнеше тұжырымдамалар бар, оның ішінде:

1. Телеологиялық: Билік адамның белгілі бір мақсаттарға ұмтылысымен түсіндіріледі. өйткені бұл мақсаттар түрлі болуы мүмкін. Бір қатар адамдар билік арқылы күн корүге тырысады. Басқа біреулердің мақсаттары атақ – абыройға қол жеткізу, кажетті таныстың көлемін ұлғайту және т.б.

2. Бихевиористік: Билік әр адамда тұғаннан қалыптасқан бағытушылыққа немесе бұйрық берушілікке бейімділікпе түсіндіріледі сондықтан бұйрық беруге белгілі бар адамдар билікке ұмтылады.

3.Психологиялық: Билікке тырысу адамның белгілі бір кемшілігімен түсіндіріледі. Егер адам қандайда бір жетіспеушілік сезінсе (моральдық және тәндік әсіздікты - денелік) бұл оны мазалайды, өмірінде белгілі бір жайсындық қалыптасады, адам дискомфорт сезінеді, сондықтан бұл жетіспеушілікті билікке жету арқылы өтеуге тырысады.

Биліктің типтері

Билік іске асуы үшін – билікті іс-әрекеттердің орындалуының белгілі тірел (базасы) қажет. Осының күшінде билік түрлі ресурстарға сүйенеді: экономикалық, әлеуметтік, рухани, күштеу.

Экономикалық билік – бұл елдің экономикалық ресурстарының үстінен бақылау, бұл жай уақытта билігін іске асыруға мүмкіндік береді. Барлық билік түрлерінің ішінде – экономикалық билік ең тиімді күштесі болып табылады. Басқа сөзбен айтқанда экономикалық билік – материалдық байлықтарды игеруде пайдаланылады.

Әлеуметтік билік – Бұл билік адамға берілген мемлекеттің иерархиялық құрылымында белгілі бір орынға ие болуына мүмкіндік береді ондай биліктің көмегімен адам материалдық және рухани байлыққа құқылы, қандай да бір жеңілдектерге (льготы), әлеуметтік жағдайға қол жеткізе алады.

Рухани билік – бұл билік адамдарға ақпарат, ғылыми (білім) жетістіктер арқылы іске асырылады (оқу орындар, теледидар, газет, журнал т.б құралдар арқылы).

Күштеу (зорлық) билігі – күш көрсету, қорқытуға сүйенеді. Әр-бір мемлекетте пайда болған мәселелерді күш көрсету, зорлық-зомбылық арқылы шешетін арнайы құрылымдар бар. Оған жататындар: шенеуніктік аппараттар, әскер, сот, түрме, прокуратура және т.б.

Дебитеттер тізімі

1 Әбсаттаров Р.Б.Тесты по политологии. Саясаттану негіздері: сұрақтары мен жауаптары: вопросы и ответы. Алматы: Ғылым, 2005-310 б.

2 Ельмуратов Г.Ж., Сулекеев Д.К. т.б. Саясаттану. Электрондық оқулық. Павлодар: Кереку. 2010.

№3 тақырыпСаяси жүйелер мен режимдер.

1 Қоғамның саяси жүйесі: ұғымы, құрылымы, бөлшектері.

2 Саяси жүйенің қызметтері. Саяси жүйенің классификациялық өлшемдер (критерилер) мен теориялар.

Қоғамның саяси жүйесі дегеніміз – бұл бір тұтас, адал саяси институттар жиынтығының райы, принципі, үрдісі, қарым-қатынасы, қоғамның саяси ұйымдары, саяси, әлеуметтік, заңгерлік, идеологиялық, мәдени деңгей кодексіне бағынады және ол тарихи дәстүрлерге, нақты қоғамның қойған саяси тәртібіне бағынуы.

Кез-келген саяси жүйе бірқатар мәселерді шешеді, тиісті қызмет атқарады. Негізгі қызметтері.

1. Азамат санасына жүргізілген жиындардың мәнін түсіндіру және бұл саясатты қолдату.

2. Саясаттық әлеумет, яғни азаматтарды саясат өміріне қатыстыру.

3. Әлеуметтік топтардың қызығушылықтарына сай талаптарын қалыптастыру.

4. Саяси коммуникация, яғни сенім ақпаратын әртүрлі қоғам мүшелеріне беру.

5. Заңдарды жасау және оны қолдану.

6. Материалды және рухани қызығушылықтарды қоғамда бөліп беру.

7. Заңдардың сақталуын бақылау.

Барлық саяси режимдер (тәртіп) демократиялық және анитидемократиялық болып бөлінеді. Жалпы демократия грек тілінен «демос»-халық, «кратос»-билік ұғымын білдіреді, яғни халық билігі. Демократиялық режімнің бірнеше белгілері бар оған жататындар: халық билігі, теңдік, еркіндік, сөз бостандық, көппартиялық жүйе, оппозициянын болуы

Тоталитарлы мемлекет – демократиялы емес типтегі мемлекеттер қатарына жатады. Ол латынның «тоталис» сөзінен шыққан, қазақша баламасы «түгел», «бүкіл», «толық».

Тоталитарлы мемлекет – қоғамның өмір сүру барысында мемлекет жағынан жан-жақты үлкен көлемді бақылау жүреді.

Авторитаризм жеке адамның және топтың жеке басшылығы. Бірақ саяси сфералардан тыс өзінің және қоғамның автономиясын сақтайды. Біздің ғасырда авторитаризм тәртібі маңызды емес, көбіне бұл тәртіп тоталитарлы және демократиялы мемлекет болып кетеді.

Дебитеттер тізімі

1 Әбсаттаров Р.Б.Тесты по политологии. Саясаттану негіздері: сұрақтары мен жауаптары: вопросы и ответы. Алматы: Ғылым, 2005-310 б.

2 Ельмуратов Г.Ж., Сулекеев Д.К. т.б. Саясаттану. Электрондық оқулық. Павлодар: Кереку. 2010.

• ⇐ Назад
• 123
• 4
• 5
• 6
• Далее ⇒