Дәріс №9. ПМПК мамандарының функционалдық міндеттері
Жоспары:
1.Оқытушының функционалдық міндеттері
2.Психологтың функционалдық міндеттері
3.Логопедтің функционалдық міндеттері
4.Сурдопедагогтың функционалдық міндеттері
5. Тифлопедагогтың функционалдық міндеттері
Әдіскер оқу жүктемесінің сәйкестігін тағайындау үшін журнал жүргізеді, сарапшылардың қабылдауына келушілердің телефонын жазады. Медициналық және білім беру мекемелерінен түскен құжаттаманы тіркейді.Қажетті ақпаратты телефон арқылы ата-аналырына немес оларды алмастыратын тұлғаларға жеткізеді,соның ішінде басқару уақыты мен сараптама комиссиясы туралы айтылады.Әкімшіліктен түскен түрлі бұйрықтарды орындайды.Санитарлық жағдаймен өрт ке қарсы үлкен жауапкершілікті өз мойнына алады. Дамуында ауытқуы бар балаларға әдістемелік көмек жұмыстары ұйымдастырылады. Бұл осы саладағы диагностикалық және түзете-дамыта жұмысының жай-күйін талдайды.Ұсыныстар ғылыми-әдістемелік бөлім тиімділігі, диагностикалық түзеу және әдістемелік жұмысты дамытады.Жүйеленген және әдістемелік ақпаратты материалдар болып табылады.Осы жолдама бойынша ол талдайды және жинақтайды. Нәтижелерін қорытындылай және үздік әрі тиімді тәжірибе тарату жүзеге асырылады.
Діскер логопед
Балаларға логопедиялық көмек көрсету үшін,ол диагностикалық түзету-әдістемелік және әдіснамалық жұмыс жүргізеді.Берілген жолдама бойынша диагностикалық және түзете-дамыту жұмыстарын талдайды.Ең тиімді тәжірибелік жұмыстарды таратады және қорытындылайды.Жолдама бойынша логопедтердің әдістемелік бірігулері, білім беру мекемелерінде ,бала-бақшаларында және психологиялық-педагогикалық аудандарда үйлестіру жұмыстарын жүргізеді.
Әдіскер психолог
Балалар мен жасөспірімдерге психолгиялық көмек көрсету үшін консультациялық,әдістемелік жұмысты ұйымдастырады.Берілген жолдама бойынша түзете-дамыту мен диагностикалық жағдайын талқылайды.Диагностикалық және әдістемелік түзету жұмыстарының тиімділігі бойынша ұсыныстарды дамытады. Ақпараттар мен жүйелеу әдістерін қарастырады.Оқу материалдарымен және әдістемелік құралдар бойынша көп көмек көрсетеді.
Педиатр
Баланың соматикалық жағдайы бойынша тарихы мен объективті деректер жинайды.
Дамытуында ауытқуы бар балалар мен жасөспірімдердің ақыл-ойын анықтау мақсатында тексеру жүргізіледі. Тексеру мен консультация жүргізу үшін оларды басқа мамандарға жібереді.Балалар мен жасөспірімдердің тексеру нәтижесі бойынша өұжаттама жүргізіледі.
Невропатолог
Балалардағы қиындықтарды анықтап, неврологиялық деңгейін толығымен зерттейді.Баланың органикалық функционалдық ауытқуларын анықтайды,жүйке жүйесін тексеруді жүзеге асырады. Ол мамандандырылған қамқорлық ,оларды қамтамасыз ету үшін ұсынымдар әзірлеуге балалар мен жасөспірімдердікешенді емтиханға қатысқыздырады.Балалар мен жасөспірімдердің сауалнамада белгіленген үлгідегі құжаттарын дайындайды.Балаларды тәрбиелеу үшін агенттіктерді анықтап ,эксперт комитеттер ПМПК жұмысына қатысады.Балалардың жеке схемасы бойынша ,динамикалық бақылау қайталап барумен емделеді.Асқынулар немесе нашарлауы ,неврологиялық бұзылуының алдын алу үшін оның ата-анасы және специалистермен сұхбат жүргізіп,ұсынымдар беріледі.
Логопед
ПМПК –ға хабарласқан,3-16 жас аралығындағы шығу тегі сөйлеу тілінің мүкістігі бар балаларды анықтайды.Түрлі шыққан сөйлеу мүкістігі бар балалармен жасөспірімдерді балалар үйлері және де басқа да агенттіктерге қалдырады.Балалар мен жасөспірімдердің сауалнамада белгіленген үлгіддегі құжаттарды дайындайды.Семинарлар ,конференциялар және де басқада шараларда ,сөйлеу бұзылуының проблемалары бойынша қатысады.
Сурдопедагог
Бала және сауалнамаға сәйкес үлгідегі жеке пікірі, және баланың одан әрі оқыту мен тәрбиелеу үшін нақты ұсыныстар орнатылған тексеру мәселе құжаттаманың өзге де (Instrumental) әдістерін бақылау арқылы педагогикалық зерттеу жүргізеді.
Кешенінде анықталған бұзушылықтарды түсіндіру баланың сөйлеу және айтылу дағдыларын дамыту мониторингі арқылы есту бастапқы анықтау және балалардың ерекше көмегіарқылы жүргізіледі.Динамикасын уақтылы қамтамасыз ету үшін мекемелерде балалардың сауалнама жүргізу
диагностика айыру есту қабілеті нашар балаларға ата-аналары көмек көрсетеді.
Тифлопедагог
Анықтайды және бастапқы патология диагнозбен балалар қаматамасыз етіледі,көзбен қабылдау және қорғау дамыту үшнбалалармен жұмыс істеу үшін мамандар ұсыныстар береді.Балалар мен жасөспірімдердің сауалнамасында белгіленген үлгідегі құжаттарды дайындайды.Ол оқыту кезінде балалардың өмірі мен денсаулығына жауапкершілік көтереді. Әлеуметтік жаттықтырушы
Ол баланың әлеуметтік қорғау бойынша іс-шаралар кешенін қамтамасыз етеді.Уақытылы әлеуметтік және білім беру көмек пен қолдау көрсету мақсатында,дағдарыс немесе төтенше жағдайдың баланың әлеіметтік ортасына зерттеу жүргізу.
№10 дәріс. Жеке дамыту бағдарламасын құрастырудың нұсқауы.(ЖДБ)
Жоспар:
1. Жеке дамыту бағдарламасын жұйелік құрастыру.
2. ЖДБ-ның принципын құрастыру
3. ЖДБ-ның құрлымы және құрамы
4. ЖДБ құрастыру ережесі
Түзеу кеңсесінде оқудан өтуде баланың жеке құжатында жеке даму бағдарламасы (ЖДБ) негізгі құжат болып табылады.
Баланың психофизикалық қалпын анықтағаннан кейін, оның ақаулығына байланысты ЖДБ құрастырылады.
Баланың жеке даму бағдарламасына енгізу тәртібі мынадай ретпен орын алуы тиіс:
- Психологиялық-медициналық-педагогикалық консультациялық (ПМПК) тексеру;
- Баланың ата-анасы ата-ана сауалнама толтыру; дамудың нақты деңгейінің бейінін алу;
- Баланың психофизикалық дамуын командалық бағалау арқылы өткізу.
Зерртеуден кейін сабақ жоспарына байланысты кемістіктің құрлысын ескере отырып коррекциялық көмек көрсетіледі.
Кемістіктің негізгі коррекциясымен айналысатын озық маман рөлінде, баланың ЖДБ-сын толтыруда оны зертеген барлық мамандар арқылы құрастырылады.
ЖДБ құратстыруда жетекші кемістіктің құрлымы ғана кірмейді, сонымен қатар пайда болуы мүмкін немесе бар дамуында екіншілік кемістікке де назар аудару керек.
Маман өз күшін баланың психикасына арқа сүйеуі керек. Тек ағымдағы деңгейде арқа сүйеу арқылы жақын даму қарқынды ынталандыру аймағы болуы мүмкін. Сөйлеу, танымдық, әлеуметтік-эмоционалдық, моторлық және өзіне-өзі қызмет, сондай-ақ емдеу және медициналық оңалту: жеке даму бағдарламасы барлық бала дамуының негізгі бағыттарын қамтиды.
ЖДБ оқытудың түрлі кезеңдерінде дайындауға болады. Ол баланың психофизиалогиялық қалыбы (ақау құрылымы), сондай-ақ ата-аналарын қалауы мен олорды ақпараттандыруға байланысты. Әдетте, ЖДБ үшін оқыту циклы алты айдан бір жылға дейін болады. Бірақ осы уақыт ішінде, қажет болған жағдайда, белгілі бір кемістікке түзетулік жұмыс жасалады.
Баланың ақылы құбылмалы болып табылады және үнемі оның дамуындағы ЖДБ белсенді тарту компиляция кезінде мынадай қағидаларды басшылыққа алу керек:
- Бала дамуына дамытушылық көзқарас;
- Дамуындағы ауытқуларды диагностикалау мен түзетудің бірлігі;
- Бала мен оның отбасының әлеуметтік жағдайын талдау;
- Ата-аналарды немесе оларды алмастыратын адамдарды түзеу-педагогикалық процесіне қосу;
- Балалармен арнайы іс-шаралар ұйымдастыру жоғары психикалық функцияларды қалыптастыру және түзету;
- Жұмыстың әдістері мен тәсілдерін жетілдіру арқылы білім беру мен балаларды оқытудың тұлғалық бағдарланған тәсілді жүзеге асыру;
- Баланың дамытуда, оның қабілетіне сүйену;
- Түзету жұмысының әр циклынан кейін баланың негізгі жетістіктерін анықтау арқылы мониторинг жасау.
Жеке даму бағдарламасы мынадай міндеттерді шешеді:
- Диагностикалық проблемалар: баланың психофизиологиялық қалыбы тұрақты және жан-жақты зерттеу; түзету және білім беру міндеттері:, бір ақау, әлеуметтік ортаға баланың бейімделу жеңу және өтеуге;
- Оқытудың міндеттері: әлеуметтік тәжірибесі, олардың танымдық белсенділігін дамыту, әрбір жас кезеңіндегі нақты балалар қызметінің барлық түрлерін қалыптастыруды меңгерту оқыту;
- Тәрбиелеу мәселелері: жан-жақты әлеуметтенуі, баланың отбасындағы тәуелсіздігі мен дербестігі, мектеп жасына дейінгі балалардың өнегелі мінез-құлығына және іс-әрекетіне нұсқаулар, сондай-ақ тұлғанының жақсы қасиеттерін тәрбиелеу ЖДБ құру 3 блоктан тұрады:
І. Төлқұжат бөлігі.
IІ. Бала туралы ақпарат жинау.
III. Түзете-дамыта оқыту құрамы.
Бірінші блокқа баланың отбасы туралы және ақпараттық төлқұжат деректері кіреді. Түзету жұмыстарын ұйымдастыруға, ана тілі және тілі, мүгедектік болуы немесе болмауы туралы ақпараттар кіреді. Балаға психологиялық-медициналық-педагогикалық консультациясы (ПМПК) диагнозы туралы ақпарат береді. Сондай-ақ осы жерде баланы одан әрі дамыту үшін яғни олардың түзеу жұмыстарынан күтетін нәтижелері туралы ата-аналар тілектері жазылған, бұның ішіне статистикалық есептеу нысаны кіреді, оқу бағдарламасы ППТК негізінде жасалады
Екінші блокта баланың кешенді медициналық-психологиялық-педагогикалық зерттеу нәтижелері қарастырылады. Бұл жерде ПМПК мамандары кепілдеме жазады, баланың қысқаша даму тарихы, түзете-дамыта білім берудің бастапқы кезіндегі психофизикалық қалыбы, ата-аналарға арналған сауалнама және топтық бағалау негізінде тексеруді қорытындылайды.
Үшінші блок түзете отырып оқыту жұмысының құрамы және ұйымдастырылуы, мінез-құлық және жеке бағдар бойынша дамытуға баланың психикасын қалыптастыруға және компенсаторлық тетіктерін дамытуға бағытталған коррекциялық қызметін ұйымдастыру болып табылады. Бұл блокта мамандардың жұмысын ұйымдастыру ата-аналары өз мүмкіндіктеріне деген сенімін нығайту, күнделікті өмірде өз қызметін ынталандыру, баламен өзара іс-қимылдың тиімділігін арттыру нақты психологиялық және педагогикалық әдістерін оқыту қамтиды. ЖДБ толтыру туралы екі апта (14 күн) беріледі. Есеп топтық бағалау тапсырған кезден бастап басталады. ЖДБ толтыру үшін барлық мамандар баланың психофизикалық дамуы техникалық сипаттамаларын білу қажет. ЖДБ толтыру үшін баламен өзара іс-қимыл кәсіпқойлар барлық командасы жауапты. жауапты тұлға бағдарламаның әрбір бөлімнің уақтылы аяқталуын бақылауға және сарапшылар командасының жалпы қызметін үйлестіру керек.
Жеке дамыту бағдарламасы қаралып басшысы бекітеді, оны түзету жүргізетін мұғалімдер баланың жеке файлда сақтайды.
№11дәріс. Жеке дамыту бағдарламасын (ЖДБ) жобалау бойынша әдістемелік нұсқаулар
Жоспары:
1.ПМПК мамандарының ЖДБ бойынша жасаған ұсыныстар
2.КППК-дегі коррекциялық көмектің түрлер есебі
Оқытушылар ЖДБ толтырған барысында мынадай ұсынымдарды басшылыққа алу керек:
I БӨЛІМ: Паспорты бөлімі. 1.1. Бала мен оның отбасы туралы ақпарат.
Бұл тарауды баланың ата-анасының сөзі бойынша Орталыққа алғаш өтініш білдірген кезде тіркеуші толтырады. Ата-анасына баланың нақты жасын анықтау үшін Сауалнама беріліп, оны психофизикалық дамуының командалық бағалауын өткенге дейін толтыру қажет. Егер де Сауалнаманы толтыруға ата-анасы қиынсынса тап болса, олар педагогикалық түзету орталығының меңгерушісіне өтініш білдіріп, ол түзету педагогтың консультациясына жібереді.
Содан соң ата-ана меңгерушіге жолығып, балаға түзету көмек көрсету барысында Орталықпен бірлесіп жұмыс істейтіндігі туралы Келісімшарт жасасады. Меңгеруші ата-ананы Келісімшарт Қосымшасымен таныстырады. Онда Орталық мемлекеттік білім беру стандарты аясында және одан тыс жүзеге асыратын түзету көмектің барлық түрлерінің тізімі беріледі. Бұл кезеңде ата-ана қосымша түзету қызметтеріне алдын-ала өтініш жасауына болады. Бұл тарауды толтыру үшін ПМПК карточкасын (немесе жолдаманы) жете зерделеу қажет. ПМПК мамандары баланы толық және жан-жақты қарап, осы балаға түзету-дамыту оқыту бойынша қажетті ұсыныстарды карточкаға енгізеді. Командалық бағалау өткізгенге дейін жауапты маман барлық ПМПК мамандарының ұсыныстарын зерттеп, оларды 1.2. нысанға енгізуге міндетті. ПМПК ұсыныстары педагогтар үшін Командалық бағалау өткізуге негіз болып табылады. Осы тарауда Командалық бағалауды өткізетін мамандар командасы мүшелерінің тізімі анықталады. Олардың қойған қолы баланың дамуының психофизикалық деңгейін бағалауды дайындаудағы және өткізудегі жауапкершілігін дәлелдейді.
ППТК-дегі коррекциялық көмектің түрлерін есепке алу.
Бұл бөлімде Бағдарлама жетекшімен толтырылады. Сабақ жоспарына байланысты жетекші белгілі бір қажетті көлемде және баланың кемістігін есепке ала отырып қандай маманмен және аптасына қанша сағат сабақпен айналысу керектігін анықтайды. Коррекциялық көмектің түрлерінің тізбегі ұжымдық бағалауды өткізгеннен кейін қорытындалады.
Бұл кезеңде ұжымдық бағалауға ата-ана шақырылады. Ұжымдық бағалауға шақыру мерзімімен және шақыру қағазымен танысқаннан кейін, оны өткізуге ата-ана келісімін (немесе келіспеушілігін) береді. Жетекші баланың қажеттілігіне сүйене отырып оған жауапты маман мен мамандар тобын құрастыруды анықтайды. Жауапты маман басқа мамандарға баланы қабылдауға және тапсыруға, қиын және даулы жағдайларды талдауға, бала туралы педагогикалық кеңеске есеп берулерге жауапты болып табылады. Жауапты маман бес күннің ішінде ұжымдық бағалау мен мамандар тобын құру міндетті. Ұжымдық бағалау, қызметтер тізбегінің қорытындысы арқылы толтырылады, оны жетекші бекітеді.
ППТК-дегі коррекциялық көмектің түрлерін есепке алу.
Бұл бөлімде жетекші ата-ананың қосымша көмекке өтінішін есепке ала отырып толтырылады. Сабақ жоспары ақылы түрде(қаржыландыру бюджетінен жоғары) асыра көмек көрсету көлемінде анықталады.
ППТК-ке келуін есепке алу.
Бұл бөлімде ППТК-ның бағдарламасында өткізген кезеңде не болғанын Жауапты маман сипаттайды. ЖДБ-дағы барлық өзгерістер мен толықтырулар олардың себептерімен белгіленеді. Түзету циклдарын бұзудағы себебі мен мерзімі енгізіледі (аурулар, обалар, қалушылық, жанжалдар т.б.)