Сауықтырудың көп таралған түрлері
1. Психофизикалық жаттығулар. Ци-гун терапиясы. Психикалық медицина.
2. Қимыл белсенділігі.
3. Тыныстық гимнастика.
4. Қолмен ұқалау, сипау, массаж дене сегменттерін, бөлшектерін, нүктелерін биологиялық-физиологиялық нүктелерді адамның өзі сылап-сипау.
5. Шипалы өсімдіктер мен емдеу ( фитотерапия ).
6. Музыкалық терапия, вокал (ән) терапиясы.
7. Рефлексотерапия. Рефлексопрофилактика, урикулотерапия, Су-Джок.
8. Медитациялар.
9. Организмді шынықтыру негіздері. Табиғи шынығу (күнмен, ауамен шынықтырудың негіздері, сумен сүртіну, шомылу, душ қабылдау, суда жүзу, қысқы жүзіс, монша, П.К.Ивановтың «Қарғаш» сауықтыру жүйесі).
10. С.А. Назарбаеваның «Өзіне өзі сену» методикасы.
Осы жоғарыда көрсетілген сауықтырудың көп тараған түрлерінің барлығына тоқталмай-ақ, олардың ішінде практикалық маңызы барларына тоқталып өтейік.
1. Дәрілік өсімдіктердің шипалық қасиетіне айрықша тоқталу керек. Қазақстан жерінде аса құнды дәрілік өсімдіктер өседі. Кейбір түрлері тек қазақ жерінде ғана өседі. (Эндомикалық өсімдіктер, олардың түрі жүзден асады). Көпшілігі Шығыс Қазақстан облысының таулы аймақтарында өседі, ал дермене жусанның Оңтүстік Қазақстан облысының аймақтарында өседі. Жер шарының еш аймақтарында ол өспейді. Одан өте бағалы дәрі өндіріледі. Ішектердегі құрттарды жояды.
2. Жен-Шенде өсуі мүмкін. Онда адаптегендік қасиет бар. Сондай-ақ, қызғылт Родиола, Қытай лимоны, левзея, аралия және т.б.
3. Жалпы нығайту, жергектендіру қасиеті бар өсімдіктер түрлері қазақ жерінде қипасыз көп. Мия Қазақстанның барлық аймақтарында өседі, жоңышқа, хмель, бақбақ.
4. Вокалотерапия. Музыка терапия. Ежелгі Қытайда кең көлемде қолданған. Музыка дыбысы бірден бір ем. Дәрігер – психотеропевт сыбызғыны көп мөлшерде пайдаланатыны байқалады.
5. Медитациялар. Оның мақсаты – тыныстау жаттығуларының мақсаттарымен сәйкес келеді. Ми қызметін жақсартады.
6. Медитацияның түрлері:
а) вербалдық(қауышу) оқытушының белгілі бір жүйемен оқытатын медитация;
б)шоғырлану(концентрация) медитация кезінде белгілі бір затқа жағымды образға, басқадай бір көңіл аударатын құбылысқа көңіл бөлу.
Иванов Қарғаш
Л. П .И В А Н О ВТЫ Ң “ Балакай “ ІЛ ІМ І
П.К.Ивановтың “ Қарғапі“ ілімі негізінен 12 қағидадан түрады.
1 .Күніне екі рет табиғи суық суға шомыл, езіңе жақсы болсын! Қайда болсаң да шомыл, көдце, өзенде, ваннада, душ қабылда. Не суық суды өзіңе ақтара сал. Бүл сенің шарттарьщ. Ыстық суды суықпен аяқта!
2. Суға түсер алдында не кейін, мүмкін болса, бір уақыт далаға шық, болмаса бірнеше рет тыныстап алда, ойша өзіңе және барлық адамдарға амандық-саулық тіле!
3. Іш кіл ік іш пе，темекі шекпе!
4. Аптасына I төулік бойы ас судан бас тарт? жүманың 18,20 сағатынан, жексенбінің (сағат 12-сіне дейін). Бұл сенің шарттарың.
5. Ж ексенбінің сағат 12-де далаға ш ық, жалаң аяқжүр, сейіл қүрып, бірнеше терең тыныс альт, ойлан, жоғарьща айтқандай. Бүл сенің мерекең. Осыдан кейін тәбетің тартқанша қалауыңша тамақтан.
6. Қоршаған табиғатты сүй，жағалай түкірме, қақырма. Осыған үйрен 一 бүл сенің ден саулығың.
7. Әрқашанда қайда жүрсең де, әсіресе қарт адамдармен амандасып жүруіңіз керек. Сау болғың келсе, баршаға саулық тіле，олармен сөлемдесіп жүр!
8. Жұртқа щмкіндігің келгенше көмектесіп жүр，әсіресе кедейлерге, жарымжан кісілерге көмектес, елеусіз қалған жалғыз қарт адамдарға көмекгес. Мұңайган адамдардың қайғьі-қасіретін бас. Мүны куанышпен істе. Кімнің болмасын қажет-керегіке бүкіл жаныңмен жауап беріп
мүқтажына жарауға кіріс. Одан сен досынды табасың, осылайша бейбітшілік ісіне көмектесесің!
9. Өзіңдегі іштарлықты, жалқаулықты, дандайсуды, көра қызарлықты, қоркақтықты, жалған намысқойлығынды жең. Адамдарк сен жөне оларды сүй! Олар туралы қаңку, жалған сөзді айтпа, біреулердіі- оларды діттегенін қаперіңе алма!
10. Басыңды ауру-сырқаудан, өлім туралы ойлардан босат! Бүл сенің жеңісің!
11.Ойынды ісіңнен бөлме! Оқыған екенсің — жақсы，бірақ eң бастысы — істе!
12. Айтып жүр, осы төрбиенді басқаларға тарат, бірақ мақтанба осымен көтерілемін деме, қарапайым бол!
一 табигатпен бірге болып, өзіңнің орнынды табиғаттан тап. Сіздің орныңыз бос түр, оны ешкімде басқан ж оқ. Ол орынды еш кім де сатып алған жоқ，ешкімге, ешқандай ақшаға сатылмайды да, өзіні еңбегің мен ісіңмен табиғагган рахат табасыз. Саған әрқашанда жені'
болу ушін. Саған бақытпен денсаулық тілеймін.П.К.Ивановтың негізгі идеясы әрқашанда адамньщ дені сау болуі қажет. П .К.И вановты ң ж үйесін пайдалана отырып, Бронхитт1 түберкулезді, созылмалы тонзилиттерді, жүрек ауруларынан бірден айығып кетуге болады. Табигатта денені шынықтырумен айналысу әркмніН қолынан келеді. Бірақ щеісген шыгып кетуге болмаңды. Өзіңе кажеттісін тандап ал. Ол туралы Иванов өзі ескертулер жасаган. аМенің жүйемді бірден қабылдап алма, оны пайдаланам деп өз бойықдағы келісімді денсаулығыңызды бүзып алма. Суъіқ суға шомьитам деп рекорд жасаудың қажеті ж оқ. Ас-су іш пеудің қажеті жоқ. Табиғат ақтаншактарды жақсы хөрмейді. Ол туралы әрқашанда есте үстау к е р е к . Ол туралы 1979 жылы үстаз “ Т ірш ілік даңқы “ атты өнүран шығарған болатын.