Дезинфекциялық ерітінділердің жіктелуі
С.У. ЖУНУСОВА, Г.Л. АЛИШЕВА
КЛИНИКАҒА КІРІСПЕ
Оқулық
Арағанды 2015
УДК 616.08 (02)
ББК 53.5я7
Қ12
Рецензенттер:
Молотов-Лучанский В.Б. – Қарағанды мемлекеттік медицина университетінің оқу және тәрбие жұмысы бойынша проректоры, медицина ғылымының докторы, профессор.
Алиханова К.А. – Қарағанды мемлекеттік медицина университетінің үздіксіз кәсіптік жетілдіру факультетінің жалпы дәрігерлік тәжірибе кафедрасының меңгерушісі, медицина ғылымының докторы, профессор.
Ахметов К.Ж. – Марат Оспанов атындағы Батыс-Қазақстан мемлекеттік медицина университетінің ішкі аурулар пропедевтикасы кафедрасының профессоры, медицина ғылымының докторы.
Абиева С.М. , А.Т. Туймебаева, Н.Т. Абильдина, С.У. Жунусова, Г.Л. Алишева
Клиникаға кіріспе:Оқулық. Том I. – Қарағанды – 2015 – 180 б.
ISBN
МЖОС 2006 жылға сәйкес «Жалпы медицина» мамандығына оқулық дайындалған және студенттердің науқастарға медициналық көмек көрсету шарттарымен, науқасты бақылау және күтім әдістерімен, арнайы медициналық іс-шараларды атқара біліп танысуына және оқуына негізделген. Осы пән бойынша типтік бағдарламамен қарастырылған тақырыптар жөнінде ақпараттық мәліметтерді мазмұндайды. Емдеу-сақтандыру мекемелерінің санитарлы- эпидемияға қарсы режимнің аспектілері және науқастың функционалды жағдайының көрсеткіштері нақты баяндалған. Науқасты бақылау және күтімі бойынша, диагностикалық және емдік іс-шараларды орындау кезіндегі әрекеттер жүйелі реттілікпен беріліп, сұрақтарға ерекше көңіл бөлінген. Теориялық мәліметтер жақсы түсіндірілу мақсатында суреттермен толықтырылған.
Оқулық медициналық жоғарғы оқу орындарының «Жалпы медицина» мамандығының 1-2 курс студенттеріне арналған.
УДК 616.08 (02)
ББК 53.5я7
ҚММУ Оқу-әдістемелік кеңесінде талқыланды және құпталды
Хаттама № .. .. 2014 ж.
ҚММУ Оқу Кеңесінде басылымға бекітілді және нұсқалды
Хаттама № .. .. 2014 ж.
Білім және ғылым Министірлігінің әдістемелік секциясымен басылымға бекітілді және рұқсат
Хаттама № .. .. 2014 ж.
© Кабиева С.М., А.Т. Туймебаева,
Н.Т. Абильдина, С.У. Жунусова, Г.Л. Алишева
ЖШС «Эверо», 2015
МАЗМҰНЫ
Қысқартылған сөздер тізімі …………………………………….............................…………..6
АЛҒЫ СӨЗ …………………………………………….................................................……....7
Тарау І ҚАЗАҚСТАН ТҰРҒЫНДАРЫНА
МЕДИЦИНАЛЫҚ КӨМЕК КӨРСЕТУ ЖҮЙЕСІ............................................................9
1. Медициналық қызметтің мазмұны және түрлері……......................................................9
1.1 Медициналық көмектің түрлері..........................................................................................9
1.2 Медициналық көмекті көрсету түрлері...............................................................................9
2. Емдеу-алдын-алу мекемелердің негізгі түрлері..............................................…………....11
2.1 ЕАМ амбулаторлық түрі.....................................................................................................11
2.2 Стационарлық типтегі мекемелер......................................................................................13
3. ЕАМ жұмысын ұйымдастыру ..............................................................................................15
3.1 АМСК жүйесінің жұмыс принципі.................................................................................. 15
3.2 Жалпы тәжірибелі дәрігердің қызметтік міндеттері.........................................................16
3.3 Жалпы тәжірибелі мейірбикенің қызметтік міндеттері....................................................17
4 Стационардың жұмысын ұйымдастыру...............................................................................18
4.1 Қабылдау бөлімшесінің жұмыс принцпі............................................................................18
4.2 Емдеу бөлімшесінің жұмыс принцпі..................................................................................20
4.3 Ординатор-дәрігердің қызметтік міндеттері.......................................................................22
4.4 Аға мейірбикенің қызметтік міндеттері..............................................................................23
4.5 Мейірбикелердің қызметтік міндеттері...............................................................................23
4.6 Кіші мейірбикенің қызметтік міндеттері (мейірбике көмекшісі).....................................24
4.7 Стационарлы көмектің көрсетілу кезектілігі..................................................................25
Тарау ІІ МЕЙІРБИКЕЛІК ҮРДІС..............................................................................28
1. Мейірбикелік үрдістің кезеңдерінің мінездемесі.........................................................28
1.1 Мейірбикелік үрдістің бірінші кезеңі ................................................................................28
1.2 Мейірбикелік үрдістің екінші кезеңі...................................................................................28
1.3 Мейірбикелік үрдістің үшінші кезеңі..................................................................................31
1.4 Мейірбикелік үрдістің төртінші кезеңі...............................................................................32
1.5 Мейірбикелік үрдістің бесінші кезіңі............................................................................32
Тарау ІІІ ҚАУІПСІЗ АУРУХАНАЛЫҚ ОРТА............................................................34
1. Инфекциялық қауіпсіздік..................................................................................................34
1.1 АІЖ қоздырғыштары және таралу жолдары.....................................................................34
1.2 АІЖ-нің жұқтыру көздері және қауіп топтары .................................................................35
1.3 АІЖ пайда болуына әсер ететін факторлар........................................................................35
1.4 Аурухана ішілік инфекция себептері мен дамуы.............................................................35
1.5 АІЖ жататын аурулар...........................................................................................................36
1.6 АІЖ алдын-алу.....................................................................................................................36
2. Санитарлық-эпидемияға қарсы режим.................................................................................37
2.1 Емдеу-алдын-алу мекемесіндегі тазалау түрлері...............................................................38
2.2 Қызметкердің гигиенасы....................................................................................................39
2.3 Қол деконтаминациясы (өндеу)......................................................................................40
3. Дезинфекция.............................................................................................................................44
3.1 Дезинфекцияның түрлері......................................................................................................44
3.2 Залалсыздандырудың механикалық тәсілі.........................................................................44
3.3 Дезинфекцияның физикалық әдісі....................................................................................45
3.4 Дезинфекцияның химиялық әдісі....................................................................................46
Дезинфекциялық ерітінділердің жіктелуі
(химиялық құрылымына байланысты).....................................................................................46
3.6 Қазақстан Республикасында қолдануға рұқсат етілген
дезинфекциялық құралдар..........................................................................................................48
3.7 Дезинфекциялық ерітінділерді дайындау техникасы........................................................50
3.8 Дезинфекциялық перепараттармен жұмыс істеу кезіндегі сақтық шаралары.................51
3.9 Дезинфекциялық препараттармен кенеттен улануда көрсетілетін бірінші көмек..........51
3.10 Дезинфекцияның биологиялық әдісі.................................................................................52
4. Стерилизация.........................................................................................................................52
4.1 Медициналық тағайындау құралдарын (МТҚ) деконтаминациялау кезеңдері..............53
4.2.Стерилизацияның түрлері және әдістері.............................................................................57
4.3 Стерилизацияның булық әдісі..............................................................................................58
4.4 Залалсыздандырудың ауалық түрі.......................................................................................59
4.5 Стерилизацияның химиялық әдісі.......................................................................................60
4.6 Стерилизацияның газды әдісі..............................................................................................60
4.7 Зарарсыздандыру сапасын бақылау әдістері.......................................................................62
5. Медициналық қалдықтар........................................................................................................62
5.1 Медициналық қалдықтардың жіктелуі................................................................................63
5.2 Медициналық қалдықтармен жұмыс істеу ережелері..................................................65
6. Пациент және қызметкер үшін қауіпсіз орта........................................................................66
6.1 Емдеу-қорғау режимі ...........................................................................................................66
6.2 Стационардағы қозғалыс белсенділігінің режимі..............................................................67
6.3 Биомеханика туралы түсінік................................................................................................69
6.4 Науқастарды тасымалдау түрлері және әдістері................................................................71
6.5 Зеңбілмен тасымалдау...........................................................................................................73
6.6 Орындық - арбамен тасымалдау...........................................................................................79
6.7 Науқасты тасымалдаудың басқа әдістері............................................................................81
6.8 Науқас өз бетінше қозғалғанда көмектесу.....................................................................87
Тарау IV ФУНКЦИОНАЛДЫ ЖАҒДАЙДЫ БАҒАЛАУ.............................................91
1. Адамның негізгі қажеттіліктерінің сипаттамасы .............................................................91
2. Науқастың жалпы жағдайы.................................................................................................94
3. Ес жағдайы............................................................................................................................96
4. Науқастың төсектегі қалпы түрлері....................................................................................96
5. Антропометриялық өлшеу әдістері.....................................................................................98
6. Термометрия........................................................................................................................102
7. Тері қабатының жағдайын бағалау...................................................................................109
8. Тыныс алу жағдайын бағалау............................................................................................110
9. Пульс және оның қасиеті...................................................................................................112
10. Артериалды қысымды зерттеу..........................................................................................115
11. Су тепе-теңдігін анықтау...................................................................................................120
Тарау V ПАЦИЕНТТІҢ ЖЕКЕ ГИГИЕНАСЫ...........................................................122
1. Қабылдау бөлімінде пациентті санитарлық өңдеу..........................................................122
1.1.Гигиеналық ваннаны немесе душты қабылдау.................................................................122
1.2 Шашты қысқарту ..........................................................................................................123
1.3 Қыру.....................................................................................................................................123
1.4 Педикулезге қарсы шараларды ұйымдастыру..................................................................124
2. Халі ауыр науқастар күтімі принцптері...........................................................................126
2.1 Науқас күтімі кезінде төсек жаймасын ауыстыру ...........................................................127
2.2 Жағдайы ауыр науқастардың киімін ауыстыру................................................................129
2.3 Науқасты төсекте жатқызудың түрлері.............................................................................130
2.4 Бұзылған қажеттілікті қанағаттандырудағы мейірбикелік әрекеттер............................131
2.5 Тері күтімі.............................................................................................................................133
2.6 Ойық жаралардың алдын-алу және күтім жасау..............................................................134
2.7 Төсекте аяқты жуу...............................................................................................................142
2.8 Тырнақ күтімі.......................................................................................................................143
2.9 Ауыз қуысы күтімі...............................................................................................................144
2.10 Шаш күтімі.........................................................................................................................147
2.11 Көз күтімі............................................................................................................................148
2.12 Мұрын күтімі......................................................................................................................150
2.13 Құлақ күтімі........................................................................................................................151
2.14 Физиологиялық қажеттіліктерді орындау кезінде көмек..............................................153
Тарау VІ НАУҚАСТАРДЫ ТАМАҚТАНДЫРУ..........................................................159
1. Негізгі тағам ингредиенттері................................................................................................159
2. Тамақтану режимі..................................................................................................................164
3. Емдік тамақтандыру..............................................................................................................164
4. Бөлімшедегі науқастарды тамақтандыруды ұйымдастыру..............................................173
4.1 Ауыз арқылы (пероральды) тамақтандыру.......................................................................173
4.2 Жасанды тамақтандыру.....................................................................................................174
ӘДЕБИЕТТЕР..........................................................................................................................178