Тақырыбы: «Қада қағу жұмыстарына арналған машиналар және қондырғылар».
Орнатқан кезде екі түрлі қадалар қолданылады – қағатын (дайын) заводтарда темірбетон және металды және бұрғылап енгізетін темірбетон қадалары. Котловандардың, құдықтардың және траншейлердің судан қорғау қабаттарын (ограждение) орнатқан кезде металды және темірбетон шпунттар қолданылады. Дайын қадаларды және шпунты енгізу үшін қада енгізгіш агрегаттар, кокерлар мен кокерлік және қада бұрайтын жабдықтарды қолданады. Қондырғылардың кейбір түрлерін, сонымен қатар алдында енгізілген элементтерді суыруға қолданылады.
Дайын қадаларды батырудың технологиялық циклы мына операциялардан тұрады: қаданы ілу, жобалы жағдайға орналастыру, енгізгіштермен қаданы жобалы белгіге дейін топыраққа енгізу, қада соққыш қондырғыны кезекті қаданы батыру орнына жылжыту. Қада енгізгіштер конструкциясы бойынша, тоқты пайдалану түрі бойынша және жұмыс істеу принципі бойынша әр түрлі болып бөлінеді.
Өнеркәсіптік және азаматтық құрылыста ең көп қолдану табылған – соққы әсерлі қада қаққыштар, оған қадалы балғалар жатады.
- Қадалы балғалар ауыр ұратын бөліктен, цилиндр тәріздес барып қайтатынбағыттағыш конструкция, поршень штогымен, штанг және т.б. Балғаның ұру бөлігі қада басына кезекші соққылар береді. Балғаның бағыттағыш бөлігінде балғаны қадаға бекітуге және туралауға арналған қондырғы бар.
Балғаның жұмыс циклы екі жұмыстан атқарылады – бос (холостой) (ұру бөлігін соңғы үстіңгі деңгейге көтеру) және жұмысшы (ұру бөлігінің астыға жүруінің үдеуі және қадаға соққы береді). Қадалы балғалардың тарту бойынша механикалық (аз қолданылады және көп шығарылмайды), ауа-булы, дизельді және бөлігінің массасы, бір соққының ең көп энергиясы, ұру бөлігінің ең көп көтерілу биіктігі, соққының минуттағы жиілігі болып табылады.
Ауа-булы балғалар 0,5-тен 0,7 мПа сығылған ауаның немесе пар энергиясының көмегімен жұмыс істейді. Мұндай балғалардың екі түрі қарастырылады: жай – бір жаққа жұмыс істейтін, энергия тек қана жұмыс қондырғысын көтеруге, ал түсіруге балғаның өз күшімен іске асырылады және екі жақтан жұмыс істейтін балғаның түскендегі энергияға қосылатын энергия, сол себепті ұру энергиясы ұлғаяды және жұмыс циклының ұзақтығы қысқарады.
Жай ауа-булы балғалардың ұру бөлігінің құрамы шойынды қабықша массасы 1800…8000 кг ішінде цилиндр орнатылған цилиндр штокпен поршеньді басқарып отырады
Жай жұмыс істейтін балғалардың қызметтерінің айырмашылығы аз. Олардың жұмыстарын басқару - жартылай автоматты.
Дизельді балғалар іштен жанатын, екі жақты дизель принципімен жұмыс істейтін, тік жұмыс істейтін двигатель болып келеді. Олар құрылысты өзінің энергия қажет етпейтіндігімен, мобильділігімен, конструкциялары қарапайым және берік. Сонымен қатар үлкен өсімділігімен көп таралған.
Дизель балғалар ұру бөлігінің бағыттаушы түрі бойынша құбырлы және штангілі болып бөлінеді. Құбырлы дизель балғаның ұру бөлігінің бағыттаушы қызметін жылжымайтын құбыр атқарады, ал штангілі дизельде – екі штанга қызметін атқарады. Штангілі балғаның жылу камерасына дизельді жанар майды шашу – форсункалы, ал құбырлыда – соққылы.
Покровты қондырғыға дизель балғаларды захваттар және көтеру-түсіру қондырғылар көмегімен (балғаны көтеріп-түсіруге арналған) іледі. Және покровты қондырғының лебедкасының арқанына бекітіледі.
Дизель балғалардың орташа (ұру белгісінің массасы 600 кг дейін), жеңіл (1800 кг дейін) және ауыр (2500 кг дейін) болып келеді.
Гидравликалық қада қағу балғалары қазіргі шығарып жатқан типі бойынша гидравликалық балғалардың ұру бөлігінің массасы 500 …7500 кг және бір ұрғандағы энергия.
- Виброенгізгіштер (дірілдетіп енгізгіштер). Виброенгізгіштер батырылатын элементтердің өсін бойлау жиілігі мен амплитудасы белгілі бір шамадағы тербелісті береді, соның арқасында топырақ пен оған батырылушы элемент аралығындағы үйкеліс еселігі күрт өзгереді. Олар құмды және суға қаныққан құмайт топырақтарға металл шпунттарды, құбырларды, темірбетонды қадаларды және сыртқабықшаларды (оболочка) батыруға, сонымен қатар оларды топырақтан шығаруға қолданылады.
Виброенгізгіштер кіші жиілікті (n≤10 Гц) және үлкен жиілікті (n≥16,6 Гц) болып бөлінеді.
Кіші жиілікті виброенгізгіштерді біртекті әлсіз топырақтарға үлкен массалы темірбетон қабықшаларын және ұзындығы 12 м дейін қадаларды енгізуге қолданылады.
Үлкен жиілікті виброенгізгіштер су байланысқан топырақтарға бетінің кедергісі аз элементтерді: шпунттарды, құбырларды және профильді металдарды ұзындығы 10 м дейін қолданылады.
Дірілдетіп істейтін балғалар енгізілетін элементке вибрациялық және ұру импульстарын бере алады, сонымен қатар тығыыз топырақтарға ұзындығы 13 м дейін металды шпунттарды, 20 м дейін метал қадаларды және құбырларды енгізуін қамтамасыз етеді.
Дірілдетіп істейтін балғаларда біртекті суға қаныққан топырақтарға темірбетонды қадаларды батыруға және топырақтан құбырларды, қадаларды және шпунттарды шығаруға қолданылады. Шпунтты суырғыштардың ең көп тараған түрі – виброұру әдісінде вибробалғалар түрінде жұмыс істейтін шпунтты суырғыштар жатады. Олар клинді және гидравликалық қалпақшаларымен жабдықталады және өздігінен жүретін жебелі крандармен, экскаваторлармен, крандармен және кокерлі қондырғылармен бірге жұмыс атқарады.
- Кокерлар және өздігінен жүретін кокерлі қондырғылар.
Қадалы балғалар, виброенгізгіштер, вибробалғалар және басқа да енгізгіштер
кокерлардың және өздігінен жүретін (өздігінен жүретін машиналар базасында) кокерлі қондырғылардың ауыспалы қондырғылары болып табылады. Олар қаданы қажетті орынға тасуы және белгіленген орынға қажетті бұрышпен орнатуға, қадаға қада енгізгіштерді орнатуға, қада енгізгіштерді және қадаларды енгізгенде туралау жұмыстарын атқарады.
Кокерлардың және кокерлі қондырғылардың негізгі параметрлері: жүккөтергіштігі – Q (ілінген қаданың, қалпақшаның және қада енгізгіштің қосындылық массасы), мачтаның биіктігі – Нм (кокердің тірек жазықтығынан үстіңгі жүк блогының өсіне дейінгі арақашықтық), мачтаның құлашы – L (бұрылу платформасының айналу өсінененгізілетін қаданың вертикальді өсіне дейінгі арақашықтық), мачтаның бойлық орнату еңістігі – β, көлденең орнату еңістігі – γ, кокерлі қондырғының тұру жолы – К, жалпы салмағы – mk.
Кокерлі қондырғылар рельсті жүру қондырғыда және рельссіз жүру қондырғыда іске асырады және универсалды, жартылай универсалды және жай болып үшке бөлінеді.
Универалды – толық бұрылатын платформада, құлаш ұзындығын өзгертуі, вертикальді және енкішті қаданы енгізу үшін мачталы кокердің бойлық және көлденең енкіштігі.
Жартылай универсалды – толық бұрылатын платформада, қаданы вертикаль деңгейде ендіру немесе қаданы еңкіш енгізгенде покровты мачталы қондырғы тек қана енгіш деңгейде ұстап тұруы.
Жай – бұрылатын платформа механизмдері болмайды, тек қана қаданы вертикаль деңгейде енгізеді, құлаштың және мачталы кокердің жұмыс еңкіштігі өзгермейді.