Люминесцентті битуминологиялық анализ
Люминесцентті битуминологиялық анализ люминесцентті битуминозды заттардың (мұнайдың)таужыныстарына ультракүлгін сәулелену кезінде таужыныстарында люминесценті битуминозды заттардың сипаттамаларына негіздеоген. Жақсы люминесценцияда хлорофорын тамшысын зерттегенде немесе хлороформды арнайы дайындалған тамыздықтармен жұмыс жасағанда жақсы әрекет байқалады. Көрсетілген әдіс жыныстарды битумдардың ожанды жоғары концентрацияда табылуын қарастырады.
Мұнайдың жеңіл фромициясы 1500 C t-да қайнағанда, сонымен бірге порофиндерлюминесцирленбейді; майлар сұрғылт көкшіл түс береді.
Люминесценті битуминологиялық анализ нәтижесінде іздеу және барлау жұмыстарыкезінде мұнайға қолданылады.
Ыма өтілуінің геологиялық бақылануы.
Геологиялық техникалық наряд.
Бұрылу бастамасы мен әрбір ұңғыманың өтуі берілген мұнайлы кең орындардың бұрғылану нақты жоспар бойынша жүргізіледі.
Бұрғылау басында әрбір ұңғымаға геоло-техникалық наряд құрастырылады да, бұрғы бригадасы үшін негізгі документ болып табылып, өзінің жұмыс процесінде жетекшеленеді.
Геоло-техникалық наряд екі бөліктен тұрады: геологиялық және техникалық. Геологиялық бөлігінде ұнғыма қимасының геологиялық жобасы, кери және шлам алу интервалы, ұңғыма конструкциясы, кәсіптік геофизика әдісінің қажетті зерттеулері, тереңдігі, түзілу мүмкіндікері (ысырмалар, опырылымдары, инструменті қамту, сіңіру және т.б). Тау жынысының қаттылығы, өнімді горизонттардың ашық геолог келтірілген.
Нарядтың техникалық бөлігі геологиялық мәліметтермен сәйкес құрылады. Негізгі схема геологиялық техникалық нарядта 1-таблицада келтірілген. Бұрғылау процесінде геолог фактілік берілгендерді жобалаумен сәйкестендіреді
Ыма конструкциясы.
Таңдап алынған ұңғыма конструкциясы қамтамасыз етуге тиісті:
1)ұңғы қабырғасының мықтылығы мен төзімділігі
2)мұнайлы, газды және сулы горизонттардың біреуімен басқаға өту изоляциясы
мұнайлы, газды және сулы горизонттардың біреуімен басқаға өту изоляциясы
3)жобалау тереңдігіне дейін жақсы бұрғылау және өңдеу жүйесінде кең орындарда байқалған мүмкіндіктер
4)жобалау әдістерінің қолдану мүмкіндіктері және эксплуатациялық режим
5)металл экономикасы
6)ұңғыма конструкциясы кен орын қимасының геологиялық ерекшеліктерін есептеу тиіс
Экспоуатациялық колонна диаметрі орнатылады, яғни олрдың минималды ішкі диаметрі 100 мм-ге тең болуы керек.
Ұңғыма конструкциясы анық түбімен мынадай жағдайда түсіріледі, яғни өнімді қабат қатты бұзылмайтын таужыныстардан басталып, мұнайға қанығу барлық қабаттар бойынша жүоргізіледі.
Колонка перфрация мен ұңғыма өтілуін қадағалау.
Ұңғыма өту процессінде қажет:
1) Тұрақты интервалдар арқылы ұңғы оқпанының қисығын өлшеу
2) Қажетті кәсіптік геологиялық және кәсіптік геологиялық зерттеулердің толық кешенін жүргізу
3) Мұнай және газ белгілерінің пайда болуы үшін бұрғылау ерітіндісінің сапасын, интервалдар өтуін және циркуляция жоғалуын, опырылғыштардың пайда болуын, сәйкес өлшемдердің қабылдануы бақыланады.
4) Қабық суларына сынаула жүргізілуі және пайдалану сыртқы ортамен әсерлесуі.
5) Мұнай қабатының ашылуын қадағалау керек.
Геологиялық қадағалаудың басты міндеті ұңғы өтілуінің қадағалануы барлық геологиялықматериалдың бөлшегін зерттеу болып табылады.
Өнімді қабаттың ашылуына үлкен мән берілу керек. Пайдалану тізбегі түбіне түсіріліп, цементтеліп перфорацияланып, ашылу әдісі кең таралған. Шегендеу тізбектерінде және цементті сақинамен оны қоршаған жыныстарды арнайы аспаптармен теседі. Олар оқты және кумулятивті перфораторлар болады. Соңғы жылдары өнімді қабатты ашуда вескострудный әдіс қолданылады.
Документация
Бұрғылау ұңғымаларының негізгі құжатына бұрғы журналы жатады, оны бұрғы мастері толтырады, ал геологиялық бөлігін, журналын геолог тесеру керек. Бұрғы журналында бұрғышылардың вахталық журналы қажет, яғни мұнда барлық техникалық мәліметтерін және бұрғылау процесінің ерекшеліктерін, мұнай газ су белгілерінің пайда болуын жазады. Геологиялық бөлімінің коллекторлары коллекторлық кітаптары әкеліп, таужыныстардың сипаттамасын басқада геологиялық мәліметтерді сақтауы тиіс. Вахталық журналмен коллектор кітабында күнделікті бұрғылау жұмыстарына рапорт жазып отырады.
Ұңғымалық құжаттарды карточкалық жүйеде бұрғылау тарихының сипатталынуы үшін бөлек карточкаларға су, мұнай., газ нәтижелері жазылуы үшін ұйымдастыру пайдалы.
Негізгі әдебиет: 1[28-120],7[24-100]
Бақылау сұрақтары:
1.Ұңғылардың коррекциясын жасаудағы мақсат не?
2.Қарапайым қима неге керек?
3.Ұңғылардан алынған мәліметтер бойынша геологиялық қиманы қалай жасалынады?
4 Дәріс: Ұңғымалардың бұрғылау материалдарын геологиялық өңдеу әдістері.
Ұңғыманы бұрғылау материалдарының геологиялық өңдеу (өңдеу жалпы және детальды геологиялық ирофильдерді құру, құрылымдық карталарды, коллекторлардың рельефтерінің беті {табаны} картасы және т.б. құру кен орынның құрылуы туралы және өнімді горизонттардың флюидтарымен қанығу сипаттамасын алуға мүмкіншілік береді).
Ұңғыма қималарының корреляциясы.
Барлық бұргыланған ұңғымалармен жабылған геологиялық құрылымдар бірдей жасты таужыныстардың байқалуы эәне сәйкес келуі базаланады. Коррекцияның мақсаты таужынысының қимада орналасу реттілігін, бірдей қабаттардың болуы және олардың
қалдығының әртүрлі бағытқа өзгеруін қадағалауда, лотодологиялық сипаттамасын, т.б. анықтау болып табылады.
Көбі негізгі және эффективті коореляция, оны жүргізгенде үнемі үңғыманы бұрғылағанда алынған барлық материялдар есептелген кезде болады. Көбінесе корреляцияға стандартты каротаждың масштабы 1: 500 немесе 1 : 200 дианраммалары қолданылады.
Ұңғыманығ қималарын орналастыру бойынша жұмысты сәтті жасауға барлық түзелген ұңғымалардың қималарындағы қандай да бір белгі бойынша салыстырмалы түрде оңай табуға болатын шамамен сипатталатын горизонттарды табу қажет. Реверге спецификалық стандартты және радиоактивті каротаждардың диаграммаларындағы өте күшті жоғары және төмен жатқан тау жыныстарының сипаттамалары бар қабатты қарастырады. Реверлі қабат, ережеге сай, аудан бойынша үлкен емес және төзімді қалындықта болуы керек. Жүргізілген салыстырулар ұңғымалармен зерттелген қимадағы тау жыныстарының реперлерінің қанша көп белгіленген сайын, соншалықты сенімді болады. Берілген тапсырамаға байланыста жалпы немесе аймақты корреляция жүргізіледі.
Жалпы корреляцияда тұтас ұңғымалардың қималары сағасынан түбіне дейін салыстырылады. Бұл жағдайда ұңғымалар бірдей стратиграфиялық свиталар және литодологиялық пачкаларды бақылау мақсатымен реперлер бойынша салыстырылады. Жалпы корреляция барлық кен орындарының шегінде ұңғымалардың қималарының құрылысы, айырылым бұзылыстарының жоқ болуы, шайылу беті, бөлек стратиграфиялық горизонттардың және литологиялық пачкалардың қалдығының өзгеруі туралы ойлауға мүмкіндік береді.
Аймақтық корреляция қабат беті горизонтынан жақын орналасқан, егер де қабаттар олардың арасында қалыпты жатса, репер бойынша жүргізу тиісті. Кері жағдайда корреляцияны зерттейтін горизонттардың табанының төменінде орналасқан репер бойынша жүргізу керек. Егер табан және репер арасында шайылу болса, онда горизонт ішінле қандай да бір маркаланған қатты ( репер ) белгілеу керек және аймақты корреляцияны осы реперге сүйеніп жүргізу керек.
Аймақтық корреляцияда жоғары және төмен жатқан тау жыныстардың ерекшеліктерін, төзімді литолого-физикалық қасиеттерін сипаттайтын және көп немесе аз аймақта таралуымен қатар қабаттармен бақылау керек. Бөлек ұңғымада кездескен жергілікті қабаттар, сол немесе басқа аймақты интервалдарға қосқан жақсы.
Аймақты корреляциямен жұмыс жүргізу әсіресе қалың өнімді горизонттар және қабаттарды жобалау және зерттеу анализінде маңызды, әсіресе контурланған және контурішті сулану жолымен қабаттық қысымды ұстап тұру бойынша шаралар қарастырылатын жерде, ірі мұнай кен орындарында жүргізіледі.