орытынды мен ұсыныстар
Жоғарыда айтылып кеткендерді қорытындылай келе, келесіні атап өтуге болады. Бүкіл жер шарында ең құнарлы топырақ қара топырақ болып саналады. Бүгінгі күні адамзаттың ең маңызды міндеттерінің бірі болып, биологиялық бірлік ретінде оларды сақтау. Қара топырақ аймағында ең пайдалы егістік жер кәдімгі қара топырақ болып табылады. Бұл топырақ түрі ең жақсы физикалық су қасиеттеріне және жоғары қоректік заттарға бай.
Өте күрделі мәселелердің бірі – тыңайған жерлерге ұқсас топырақ агроценоздарын гумустық жағдайын қалпына келтіру. Дегенмен, егіншіліктің дәлелді биологиялық жүйесін құру, бұл топырақтардың құнарлылығын арттыру үшін болашағы зор.
Зерттеудің көрсетіп отырғандай, Солтүстік Қазақстанда және әсіресе Қостанай облысында астық дақылдарын өңдеу тәсілдерін топырақ климаттық жағдайларды және аумақ рельефін есепке алумен байланыстары жоқ. Көп жағдайларда алқап дақылдарын өңдеу технологиясын шаблондық қолданылып, ол өз кезегінде топырақ құнарлылығын төмендеуіне әкеп соқтырады.
Ұзақ уақыт бойы ауыл шаруашылық қара топырақтарын қолдану топырақ қалыптасуын және оның елеулі өзгеру үрдісінің ғасырлық бұзылу динамикасына әкеліп соқтырады. Игерілген қара топырақтарда топырақ пайда болу үрдістерінің өзгеріс сипатын көп жыл уақыт, орнықты зерттеу ғана осы үрдістердің жағымсыз қасиеттерінің, динамикада бұзылуын алдын алуға құтылуына мүмкіндік береді. Қара топырақтардың бұзылған құнарлылығын қайта қалпына келтіру бойынша іш – шаралар жүйесін әзірлеуге мүмкіндік береді. әлемдік нарықта бәекелестікке мүмкіндік беретін жаздық бидайдың күшті сорттарын өсіру бойынша маңызды өңірлерде егіншілікті тұрақтандыру үшін топырақ құнарлылығын қалпына келтіру және сақтау іс шаралары қажет.
Қолданылған әдебиеттер тізімі:
1. Джаланкузов Т.Д. Современное состояние плодородия земель черноземной зоны Казахстана // Почвоведение и агрохимия. – Алматы, Казахский НИИ почвоведения и агрохимии имени У.Успанова. - №4. – Б.73-80.
2. Абдыхалыков С.Д., Джаланкузов Т.Д., Редков В.В. Черноземы и темнокаштановые почвы Северного Казахстана. Алматы, Казахский НИИ почвоведения и агрохимии имени У.Успанова., 2012 – 194 б.
3. Амергужин Х.А. Агроэкологическая оценка почв Костанайской области Казахстана // Бюллетень почвенного института им. В.В. Докучаева. М., 2006.- №58.- Б. 62- 69.
4. Petrick M., Wandel J., Karstern K. Rediscovering the Virgin Lands: Agricultural Investrment and Rural Livelihoods in Eurasian Frontier Area6 World Development (2012), http://dx.doi.org/10.1016/j.worlddev.2012.09.015.
5. Елешев Р.Е., Сапаров А.С. Плодородие почв Республики Казахстан: проблемы и пути его сохранения // Проблемы агрохимии и экологии, Алматы, 2008, - №2. – Б. 48 – 51.
6. Четверикова Н.С., Лукин С.В., Марциневская Л.В. Мониторинг плодородия черноземов лесостепной зоны // Научные ведомости. Серия Естественные науки. – 2011. – 9 (104). Выпуск 15. – Б.184 – 190.
7. Коржов С.И., Трофимова Т.А., Маслов В.А. Биологические показатели оценки плодородия черноземов // Вестник МичГАУ, 2010. - №2. –Б.86-92.
8. Черненок В.Г. Оптимизация параметров почвенного плодородия – основа устойчивого развития агроценозов. – Астана: Казахский аграрный университет им.С.Сейфуллина, 2006. – 56 б.
9. Храмцов И.Т., Воронкова Н.А., Балабанова Н.Ф. Современное состояние плодородия почвы и продуктивновности агроценозов при длительном примении приёмов биологизации и средств химизации // Современные проблемы науки и образования. 2012, Издавательский дом «Академия Естествознания» - №2. – Б.392 -392.
10. Karbozova – Saljnikova E., Funakawa S., Akhmetov K., Kosaki T. Soil organic matter status of Chernozem soil in North Kazakhstan: effects of summer follow. Soil Biology & Biochemistry 36 (2004); 1373 – 1381.
11. Kadono A., Funakawa S., Kosaki T. 2008. Factors controlling mineralization of soil organic matter in Eurasian Steppe. Soil Biology & Biochemestry 40 (2008); 947-955.
12. Хусаинов А.Т., Сейдалина К.Х. Содержание нитратного азота в черноземных почвах Северного Казахстана // Вестник Алтайского государственного аграрного университета.- 2009.- №3 (53). Б. 27 – 30.
13. Кудашева Л.М. Пути повышения плодородия почв // Приемы совершенствования аграрного производства Костанайской области. Костанай, 2001. – Б. 25-39.
14. Федоров В.А., Воронцев В.А. Чернозем – наше богатство / В.А. Федоров, В.А. Воронцов // Вестник ТГУ, т.14, вып.1. М., 2009. – С.148-149.
15. Ворников Д.В., Баздырев Г.И., Павликов А.А. Оценка плодородия и продуктивности севооборотов в степной зоне Среднего поволожья / Д.В. Ворников, Г.И. Баздырев, АА. Павликов // Достижение науки техники АПК, 2010. - №7.- С.19-22.
16. Ошакбаева Ж.О. «Изменения основных свойств черноземов Костанайской области при длительном освоении»; автореф. Канд. Биол. Наук: 03.00.27. Алматы, 2006. – 32 с.
17. Грехова И.В., Семенов В.К. Оценкаплодородия пахотных земель / И.В. Грехова, В.К. Семенов // Аграрный вестник Урала. – 2012. - №5 (97). – С.5-7.