Алдағы уақытта тағы қандай шаралар өткізуді жоспарлап отырсыздар?
— Орталық «Салауатты өмір салты» бағдарламасы бойынша жұмыс жүргізеді. Бағдарламада 17 бағыт бар, оның ішінде барлық мәселе қамтылған. Мамыр айында медицина қызметкерлерінің және қала тұрғындарының арасында спорттық жарыстар өткізіледі. Мәселен, былтыр футбол, волейбол жарыстары ұйымдастырылса, қыста шаңғы, коньки тебуден сайыс өткізілді. «Қазақстан-Ақтөбе» телеарнасынан салауатты өмір салтын қалыптастыруға арналған бейнекөріністер көрсетіліп, облыстық «Ақтөбе» газетінде мақалалар үнемі жарияланып тұрады. VІІ қысқы Азиада ойындарына байланысты облыста кіші қысқы Азиада спорттық жарыстары өтті. Жалпы, мұндай шаралар жалғасын таба береді.
ол ас тұзын,қантты, тамақты қалыпты мөлшерден тыс көп пайдалану, семіздік, стресстік жағдайла қан қысымының көтерілуіне, яғни жүрек аурулары ның дамуына және қанттың қан құрамында көбейіп кетуі диабет ауруларына ұшыратады.
Енді қауіп қатер факторларына мониторинг жүргізуге келетін болсақ, бүгінгі күні жоғарыда аталған қауіп қатер факторларын төмендету немесе жою үшін жүйелі түрде жұмыстар жүргізілуде, бірақ бір білетін нәрсе ,ол осы фактор –лардың алдын алу жұмыстарын жүргізу үшін қомақты қаржының қажеттілігі, әсіресе қоршаған ортаны қалпына келтіру бойынша. Міне осы қоршаған ортаның адамға зияндығын ,оның қаншалықты деңгейде тұрғандығын анықтау үшін мониторинг жүргізіледі, атап айтсақ судың,ауаның, тамақтың жағдайына.
Сол сияқты одан туындайтын жұқпалы және жұқпалы емес аурулардың даму процесстеріне де мониторинг жасалуда.
Мониторинг дегеніміз есепке алу, тұрақты түрде бақылау жүргізу, сараптау, болжау болып табылады.Ол құралсыз сауалнамалар жүргізу, антропометрия –лық өлшемдер жасау,дене дамуының қалыпты мөлшерлерге сәйкестігін анықтау арқылы да жүргізіледі. Сонымен қатар арнаулы құрал жабдықтар арқылыда мониторинг жүргізіледі,кардиография, жүрек ырғағының қайталану ерекшеліктерін қадағалау,артериалды қысымды,өкпе қызметін сараптау, лазерлік түзету,спектрометрлік сараптау,қозғалыс ерекшеліктеріне бақылау жүргізу.
Оған қоса қауіп қатерден, яғни қандай бір аурумен ауырмау үшін, әр адам төмендегі жағдайды сақтау қажет:
1.Диета сақтау:
-рационалыды құнарлы , каллориясы төмен тамақ қабылдау
-сұйықтықты шектеу , тәулігіне 1-,5 литрден аспау
-нерв жүйесін қоздыратын (қара шай,кофе,балық және ет сорпалары,газды суысындар) шектеу
-тұзды шектеу
-қаныққан майларды тамаққа аз қолдану
-магний және калийге бай тағамдарды қолдану (өрік, мейіз,сүт,ірімшік,қызанақ, апелсин шырындары)
2.спорпен айналысыу-жүру,жүгіру,велосипед,шаңғы тебу,теннис, волейбол ойнау
3.психотерапия-аутогенді жаттығулар
4.иглорефлексотерапия
5.Нүктелі массаж
6.физиотепариялық ем-электр ұйқы,электрофорез,диадинамикалық тоқтар , ултрадыбысты терапия,иодобромды,оттегі ванналары
7.гипоксиялық жаттығулар
Дегенмен әрбір адам өз өмірін, қоршаған ортамен қарым қатынасын жақсартуға, қиындықтарды жеңуге, табысқа жетуге,өз тірлігіңді өзің сараптауға, салмақтай және де қандай бір жағдай болмасын тиімді шешім қабылдай білуді үйрену қажет. Бұл жұмыста орта буынды медицина қызметкерлерінің атқаратын жұмысы сан алуан.Яғни, отбасы медицинасынан бастап,санитарлық ағарту жұмыстары, маусымдық табиғат өзгерістеріне сай алдын ала ескертпелер жасау, маусымдық жұқпалы аурулардың алдын алуға, ұлттың, нәсілдің, әлеуметтік топтардың, жеке адамның өз дарыны мен қабілетін көрсете алуына жағдай туғызу, түрлі ортаға бейімделуге, тұрмыстың әр қиылы жағдайларын насихаттау жүктеледі.
Ішімдікке салыну қазіргі кезеңде етек алып келеді және ол өзекті мәселелердің қатарына жатады.Оның үстіне алкоголизм дертінің асқынған түрі психоз дертінің өршуіне әкеліп соқтырса, одан туған балалардың нерв жүйесінде паталогиялық өзгерістер болады.Сондықтанда арақ-шараптан сақтау немесе алдын алу дегеніміз–мемлекеттік,қоғамдық,әлеуметтік-экономикалық, медици -налық, санитарлық,психогигинеалық және психо-педагогикалық кешенді жүйе.
Атап айтатын болсақ:
-ішімдік ішуге тиым салу,әсіресе жасөспірімдер арасында
-ішімдікке салына бастаған адамдарға психологиялық көмек көрсету
-ақпараттық құралдар арқылы (телеараналар,газет.радио,т.б.) насихат жұмыс -тарын жүргізу
-әр адамның ерекшіліктерін ескере отырып,емдеу жұмыстарын жүргізу
-ішімдікке салынған ата-аналардың балаларын қорғау
Темекі шегу
Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының мәліметі бойынша дүниежүзінде
1,1 млрд.адам темекі тартса, әрбір 30-40 жыл сайын оған 10 млн.темекі тарта –тын адам қосылатын көрінеді. Ал Қазақстанда ер адамдардың 54 пайызы, әйелдердің 11 пайызы темекі тартса,12-14 жастағы жас жеткіншектердің 10 пайызы темекіге әуестене бастайды. Ғалымдардың зерттеулері бойынша темекі түтінінің құрамында адам оргнизміне зиянды 2000-ға жуық улы заттар бар көрінеді. Олардың ең зияндысы никотин және рак ауруын тудыратын канцерогендік зат-бензпирен мен бензантрацен.Сонымен қатар темекі көптеген аурулардың бірден бір себебі юолып табылады, яғни темекі адам өмірін 12-14 жылға қысқартып,жүрек қантамырларының ауруларының,өкпенің қатерлі ісігін және өкпенің созылмалы бронхит,эмфизема сияқты ауруларының негізгі себепшісі екені қазіргі таңда дәлелденіп отыр. Темекіні тартпуға,ішімдікті ішпеуге және наркотикалық заттарды қолданбауға болама десек, әрине болады , тек адамда күш жігер мен шыдамдылық керек. Мысал ретінде айтуға болады,
АҚШ-тың бұрынғы ПРезиденті Билл Клинтон жас кезінде наркотикалық заттарды қолданған, бірақ алдына мақсатты өз өмірін өзгертуге жоспар құрып, оны іске асыруға үлкен мақсаты мен ерік жігері көмектесті. Сонымен қатар зиянды темекілерді шығармау,темекінің бағасын көтеру,жас балаларға темекі сатпау, насихаттау жұмыстарын жүргізу сияқты шараларда өз көмегін тигізеді.
Тағы бір тоқтала кететін өзекті мәселе ,ол бүгінгі күннің қасіреті десекте болады, ол компьютер мен ұялы телефондардың зияны.Әрине бүгінгі күні оларсыз жұмыс істеу, көптеген мәселелерді шешу мүмкін емес, дегенмен олардың қаншалықты адам организміне зиян екенін білуіміз керек.
Алма?