Тыныс алу жүйесі н жағдайын бағалау әдістері Функциональная оценка органов дыхания
При функциональной оценке органов дыхания учитывается ряд показателей:
Дыхательный объем – Количество воздуха, которое человек вдыхает в спокойном состоянии (обычно ок. 500 мл).
Резервный объем вдоха – количество воздуха, которое человек может дополнительно вдохнуть после полного вдоха (обычно ок. 1500 мл).
Резервный объем выдоха – количество воздуха, которое человек может дополнительно выдохнуть после спокойного выдоха (обычно ок. 1500 мл).
Жизненная емкость легких – Количество воздуха, которое складывается из дыхательного объема, резервного объема вдоха, резервного объема выдоха.
Остаточный объем легких – количество воздуха, которое остается в легких после дополнительного выдоха. Удалить этот воздух из легких практически невозможно.
Минутный объем дыхания – объем воздуха, который человек вдыхает и выдыхает за 1 минуту.
43.Методы функциональной диагностики ЖКТ (рН-метрия, электрогастроэнтерография,гастрокардиомониторинг, манометрия) и области их применения рН-метрия в гастроэнтерологии - представлены электрометрические принципы рН-метрии, цели её проведения, показания и противопоказания к проведению, основные этапы подготовки пациента к исследованию.
Кратковременная рН-метрия - даны критерии оценки состояния тела желудка и нейтрализующей функции его антрального отдела.
Суточная рН-метрия - приведены основные параметры, знание которых позволяет проводить диагностику такого широко распространённого заболевания, как гастроэзофагеальная рефлюксная болезнь.
Анализ рН-грамм - посвящён математическому компьютерному анализу результатов, полученных при проведении кратковременной и суточной рН-метрии. Здесь собраны большинство известных на настоящее время параметров рН-метрии и формул для их расчёта.
Эндоскопическая рН-метрия - описана методика рН-метрии, совмещённая с проведением обычного эндоскопического исследования. Определены величины кислотности в разных отделах желудка и характеристики активности кислотообразования в его теле.
Экспресс рН-метрия - сравнительно новый, малораспространённый метод исследования, позволяющий за 15 - 20 минут построить кислотный профиль желудка, определить месторасположение его функциональных зон, провести рН-метрию кардиального клапана.
Исследование моторики ЖКТ - кратко рассмотрены методы исследования моторики: непосредственные, основанные на непосредственном измерении внутрипросветного давления ЖКТ, и электрофизиологические, основанные на наличии взаимосвязи между электрической и сократительной деятельностью ЖКТ.
Электрогастрография - подробно изложена электрофизиология гладкомышечной ткани и метод исследования электрической активности пяти отделов ЖКТ, основанный на регистрации электричеких сигналов с накожных электродов, закреплённых на конечностях или передней брюшной стенке, с последующей обработкой этого сигнала. Для обработки сигнала применяются линейная цифровая фильтрация, преобразование Фурье и вейвлет анализ.
Манометрия - измерение давления в просвете ЖКТ с использованием многоканальных водно-перфузионных катетеров, позволяющих измерять давление одновременно в разных точках. Метод позволяет исследовать моторику пищевода и состоятельность нижнего пищеводного сфинктера -эзофагеальная манометрия, волны сокращения в пилорическом канале и состоятельность привратника - антродуоденальная манометрия, состоятельность работы мышц и протоков большого дуоденального сосочка - манометрия сфинктера Одди, состоятельнось анальных сфинктеров и моторику толстой кишки - аноректальная манометрия.
Импедансометрия - метод исследования перистальтики пищевода и прохождения по нему кислых, газовых, щелочных болюсов. Совместно с рН-метрией (импеданс-рН-метрия) существенно расширяет диагностические возможности врача при определении этиологии и патогенеза гастроэзофагеальной рефлюксной болезни.
Гастрокардиомониторинг - одновременное исследование кислотности верхних отделов ЖКТ и электрокардиограммы с последующей корреляционной обработкой. Метод необходим для дифференциальной диагностики загрудинных болей неясной этиологии.
44. Жүйке-эндрокриндік жүйесінің функционалдық жағдайын бағалау әдістері
Функциональные методы исследования. Функциональная диагностика эндокринных желез не приобрела до сих пор практического значения. Из применяющихся для этой цели различных методов (см. специальные руководства по эндокринологии) наибольшее значение имеют более сложные: 1) определение основного обмена для оценки функционального состояния щитовидной железы; 2) определение специфически-динамического действия пищи - для выявления функциональной способности гипофиза и 3) изучение гликемических кривых крови - для суждения о функции поджелудочной железы, надпочечников и щитовидной железы.
37. Бейімделудің түрлері мен кезеңдері, бейімделу кезеңдеріне сипаттама
Бейімделу - ағзаның эволюция барысында сыртқы жағдайларға байланысты ыңғайланып өмір сүруі. Ол белгілі бір биотикалық және абиотикалық жағдайларда ағзаға өз популяциясын жоғалтпай тіршілік етуге мүмкіндік береді. Егер біздің ағзамызда бейімделушілік өзгірістер жүрмесе, онда бүкіл ғалам шардың адамзаты өзінің тіршілігін жоюшы еді.Онтогенезде бейімделудің қалыптасу уақыты бойынша: Туа пайда болған, Жүре пайда болған.
Бейімделудің жылдамдығы мен созылу уақыты бойынша:Шұғыл, Ұзақ уақытты, Тұрақты, Туа пайда болған
Бейімделу кезеңдері:
«Авариялық» кезең.Ішкі жүйелердің жұмысы өзгереді.Вегетативтік жүйенің жоғарылуы тәртіпсіз жүреді.
Тұрақты бейімделуге өту кезеңі:ОЖЖ жаңа әсерлерге жалпы қозымдылығының төмендеуі
Гормондар өзгерісінің тұрақталуы.
Тұрақты бейімделу кезеңі.Энергетикалық ресурстардың жинақталуы. Құрылымдық және ферментативтік белок синтезінің жоғары болуы. Иммундық жүйенің күшеюі.
Биологиялық жас
Хронологиялық жас (немесе күнтізбе жасы) - дүниеге келген уақытынан бастап, бақылау жүргізіп отырған күнге дейінгі аралық. Жастың мұндай түрін айыру күнтізбе арқылы анықталатындықтан ешқандай қиындық туғызбайды.
Биологиялық жас. Әрбір сәбидің жеке өсу және даму дәрежесіне байланысты болатын, организмнің морфофункционалдық ерекшеліктерінің жиынтығы. Биологиялық жасты анықтау - бой ұзындығы көрсеткішіне, бой ұзындығының жылдық қоспасына, тұрақты тістердің санына, екінші жыныстық белгілеріне және менарцһе жасына байланысты жүргізіледі.
Әр түрлі органдар мен жүйелердің өсуі мен дамуының бір мезгілде орындалмауы; Организмнің бір бүтін жүйе екеніне қарамастан, онтогенез процессінде жеке органдар мен жүйелердің өсуі мен дамуы бір мезгілде болмайды (гетерехронды). Жеке органдар мен жүйелердің өсуі мен дамуының гетерохрондылығы қоршаған орта факторларының, балалар мен жасөспірімдердің іс-әрекеттерін жеке нормалаудың ғылыми негізі болып табылады.
Өсу мен даму процессінің жыныстық айырмашылығы (жыныстық ди-морфизм); Жыныстық диморфизм - өсу және жеке функционалдық жүйелер мен бүкіл организмнің даму қарқынының зат алмасу процессінің ерекшелігіне байланысты болады. Мысалы, жыныстық ер жетуге дейін, ер балалардың негізгі антропометриялық көрсеткіштері қыз балаларға қарағанда жоғары болып келеді. Ал керісінше, пубертатты кезеңде қыз балалардың бойының өсу параметрі, салмағы, кеуде шеңбері ер балаларға қарағанда жоғары болады.
Яғни, осы көрсеткіштер балалардың жас-жыныс ерекшелігіне сәйкес бірінші қиылысуы болады. Ал 15 жаста ер балалардың өсу қарқыны үдей түседі де, олардың антропометрлік көрсеткіштері қайтадан қыз балаларға қарағанда жоғары болады. Сөйтіп, екінші қиылысуды анықтауға болады. Бойдың өсуіндегі осы екі қиылысу - дене бітімі дамуының қалыпты жағдайдағы дамуына тән. Сонымен қатар көптеген функционалдық жүйелердің әсіресе бұлшық ет, тыныс алу және жүрек, қан-тамыры жүйелерінің даму қарқынының бірдей жүрмейтіндігі байқалады.
Органдар мен жүйелердің биологиялық сенімділігі; Организмнің әрбір қызмет етуші жүйелеріне сәйкес биологиялық сенімділікті анықтайтын потенциалды мүмкіндіктердің генетикалық қоры берілген. Бұған өкпе, бүйрек, көз, құлақ сияқты бірқатар органдардың жарыса қызмет етуі мүмкіндік береді, яғни тірі организмдегі негізгі жүйелердің көбі бірінің қызметін бірі қайталай алады және организмге қажетті элементтердің қоры шексіз деп есептеуге болады. Жүйелердің осындай биологиялық сенімділігі және тіршілік мүмкіндігінің молдығы болмаса, өмірге тұрақты түрде төнетін қауіптен организмнің өсіп, дамуы қорғана алмас еді.
Генетикалық және сыртқы орта факторларының маңызы; Балалардың дамуына әсер ететін барлық факторлардың жиынтығын екі үлкен негізгі топқа бөлуге болады: Биологиялық (генетикалық) және қоршаған орта(қоршаған орталық және әлеуметтік) факторлары. Биологиялық факторларға тұқым қуалау заңдылықтарын анықтайтын генетикалық белгілердің барлық кешені жатады. Қоршаған орта факторлары деп, сыртқы әсердің нәтижесінде пайда болған өзгерістерді айтады. Олардың ішінде абиотикалық (қоршаған орта) және биотикалық (әлеуметтік орта) факторларды бөлуге болады.
Биологиялық және қоршаған орта факторларының өсіп келе жатқан организмдердің дамуына тигізетін әсерін зерттеуге көптеген іздену жұмыстары арналған. Бірақ, қандай да бір топты бөліп, басқалардан артығырақ етіп көрсетуге мүлде болмайды. Мысалы, тұқым қуалаушылық ролін артығырақ бағалау даму процессінің артығырақ екенін мойындауға мәжбүр етеді. Олай болса, сәбиге ата-анасының барлық жаман, жақсы қасиеттерінің бәрі (соның ішінде аурулары да) міндетті түрде берілуі керек. Солай десек те, тұқым қуалағыштықтың бағыт беруші роль атқаратынын ешкім жоққа шығара алмайды.
Қоршаған орта және әлеуметтік себептердің әсерін артығырақ көтермелеу, екінші бір қиыншылыққа әкеліп соғуы мүмкін. Егер осындай болжамдарға сенетін болсақ, организмнің мүмкіншіліктері шексіз бола отырып, қоршаған ортаның әсері арқылы кез келген баладан "вундеркинд" жасап шығаруға болады. Сондықтан екі фактордың да әсерін естен шығармау керек.
Акселерация; латынша (аццеларае) - жылдамдық деген сөзден шыққан. Акселерация қазіргі замандағы адамдардың биологиясындағы жалпы қарқындылықты көрсетеді, табиғаты көп факторлы болып келеді. Көптеген гигиенистердің пікірлері бойынша балалар мен жасөспірімдердің қызмет функцияларының үйлесімді дамуын бұзатын болғандықтан және қызмет қаблетін азайта-тындықтан акселерация балалар организмі үшін қолайсыз болып табылады. Сондықтан, өсіп келе жатқан балалардың дене бітімінің дамуын бақылауға ерекше көңіл бөлінуі керек.
Организмнің өсіп, даму заңдылықтары балалар мен жасөспірімдердің қалыпты өсіп, дамуы үшін, қоршаған орта факторларын гигиеналық нормаландырудың теориялық негізі болып табылады. Бұл заңдылықтарды білу, балалар мен жасөспірімдер гигиенасы бөлімінің дәрігеріне жеке органдар мен жүйелердің баланың әртүрлі жас кезеңдерінде бүтін организм ретінде қызмет етуін, оның қоршаған ортамен байланысын анықтауға және осы жағдайдың мәнін тереңірек түсінуге мүмкіндік береді.
Балалар мен жасөспірімдердің денсаулығын, даму жағдайын бақылау кезінде жиналған мәліметтерге, санитарлық дәрігер, өсіп келе жатқан организмнің жас ерекшеліктерін терең ескеру негізінде ғана дұрыс анықтама бере алады.
Яғни, осы заңдылықтарды терең түсініп алмайынша балалардың күн тәртібін ұйымдастыру, тәрбиелеу, оқыту процесстеріне, тамақтану жағдайына ғылыми негізделген талаптар қою және санитарлық-эпидемиологиялық бақылау жүргізу мүмкін емес.