НДЫЛЫҚ МӘСЕЛЕСІ ТУРАЛЫ ФИЛОСОФИЯЛЫҚ ТҰЖЫРЫМДАР
Адамзат тарихында құндылықтар жөнінде түрлі көзқарастар қалыптасып, өз заманының қажетілігі мен сұранысына сай ерекшеленіп отырған.
| № | Философиялық мектеп немесе философ | Құндылық туралы философиялық тұжырым |
| Буддизм | Құндылық бұл - төрт ақиқат, сегіздік жол, үш асыл. | |
| Конфуций | Құндылық бұл – парыз, ол адамның «өзіне қаламағанды өзгеге тілемеуі». | |
| Даосизм | Құндылық – бұл әлемдік үйлесімділік пен табиғи жарасымдылықты ұстану. | |
| Индуизм | Құндылық бұл – тіршілікке, рух иелері ретінде қатынас | |
| Софистер | «Адам барлық заттардың өлшемі ретінде» құндылық болып табылады. | |
| Платон | Ардақты құндылықтар бұл – абсолюттік, игілік, адалдық | |
| Аристотель | Құндылық бұл – адам парасаты мен әдептілігінің – игілік ұғымын нақты айқындай білуі. | |
| Натуралистік психологизм | Құндылықтардың шығу көзін адамның биологиялық және психологиялық қажеттіліктермен байланыстыра отырып, құндылықтарды шындықта байқалатын арнайы айғақтар ретінде эмпирикалық негізде бекітті. | |
| Аксиологиялық трансцендентализм (жаңакантшылдықтық бадендік мектебі өкілдері Г. Риккерт, В. Виндельбанд, Э. Ласк.), | Құндылық идеалды, трансцендентальды санамен байланысты болғандықтан, ол адам қажеттілігі мен тілегіне тәуелді емес, идеалды әрқашан шындыққа сүйенуі тиіс. Құндылықтар әлемі адамзат рухани өміріңіз маңызды саласы. Құндылықтар жүйесі – адамның объективті нақтылыққа қатынасы, ал құндылықтар әлемі – бұл нақты тәжірибелік іс-әрекеттің әлемі. |
Тақырып 14. Әлеуметтік философия
| Әлеуметтік философия материяның ұйымдық әлеуметтік формасы ретінде қоғам мәселесін қарастырады. |
| Әлеуметтік философияның қарастыратын мәселелер шеңбері |
| ü қоғамның пайда болуы; ü қоғамның құрылымы; ü социумның жалпы даму заңдарын әлем құрылымының біртұтас жүйесі ретінде қарастыру; ü қоғамдық санасы мен қоғамдық болмыстың ерекшелігін ашу; ü қоғам дамуының болашағы; ü әлеуметтік жүйенің қызметтерінің заңдылығы. |
Оғамның негізгі сипаттары
| ҚОҒАМ | |
| ҰҒЫМЫ | СИПАТТАРЫ |
| Қоғам – ұйымының әлеуметтік формасы, адамдардың мәдени әрекеттері мен қажеттіліктері, қызығушылықтарының, мақсаттарының саналы ұйымдасқан формасы. | ü тұтастық; ü өзіндік ұйымдастырушылық; ü динамикалық; ü дамуға мүмкіндігі; ü заңдылық; ü өзіндік реттеу. |
Оғам өмірінің салалары
| № | Саласы | Құрылымы |
| Рухани | рухани ілімдер, дін, философия, ғылым, білім, құқық, мораль, өнер, идеология. | |
| Материальды | өндірістік қатынастар, өндірістік күштер. | |
| Әлеуметтік | халық, ұлт, әлеуметтік топтар (жас ерекшелік, жыныстық, қызығушылыққа байланысты топтар), таптар, партиялар. | |
| Саяси | мемлекет, саяси партиялар, қоғамдық-саяси қозғалыстар, халықаралық саяси ұйымдар мен бірлестіктер. |
Тарихи материализм (Марксизм) концепциясына сәйкес қоғам құрылымы
| Қоғам | |||
| Қоғамдық сана | Теоретикалық сана ü Философия ü Дініи ілімдер ü Ғылым ü Этика ü Құқық ü Саяси ü Идеология ü Өнер | Қоғамдық болмыс | Өндірістік қатынастар |
| Қарапайым (бұқаралық) сана ü Қоғамдық психология ü Бұқаралық мәдениет ü Әлеуметтік мифтер ü Діни дәстүр ü Тұрмыстық философия | Өндіріс тәсілі |
Тарихи материализм (Марксизм) концепциясына сәйкес әлеуметтік-экономикалық формация
| ФОРМАЦИЯ – қоғам дамуының әлеуметтік-экономикалық кезеңдері |
| · Коммунистік · Социолистік (коммунизмнің 1-ші фазасы) · Капиталистік · Феодалдық · Құлиеленушілік · Алғашқы қауымдық құрлыс |
Оғам дамуының түрлері