Лемнің қарқынды дамыған елдері қатарына қосылудағы интеллектуалдық капиталды күшеюту рөлін қалай түсінесіз?

⇐ Назад

Өткен жылғы Елбасы сайлауы экономикалық, әлеуметтік және саяси жедел жаңару жолына түскен елімізде орныққан ұлтаралық татулық пен тұрақтылыққа негізделген саясатты барша қазақстандықтардың жаппай қолдайтындығын айқын дәлелдеді. 4 желтоқсанда біздің халқымыз өзінің болашағы үшін дауыс берді, бұл болашақтың формуласы өте қарапайым: тұрақтылық пен жаңарудан - өркендеуге. Қазірдің өзінде көп нәрсеге қол жеткізіп, біз тағы бір стратегиялық міндетті - таяудағы он жылда Қазақстанды әлемдегі бәсекеге барынша қабілетті 50 елдің қатарына шығару міндетін қойдық.Бұл стратегияның негізіне ұлттық тауарлар мен қызметтердің бәсекеге қабілеттілігін арттыру есебінен Қазақстанның халықаралық рыноктарға шығуы үшін өңірлік және жаһандық экономиканың артықшылықтарын пайдалану алынған. Ұсынылып отырған бағыт Қазақстанды 2030 жылға дейін дамыту қағидаттарына негізделеді, оларды бүгінгі күннің нақтылығын ескере отырып тереңдетеді. Жаңа Үкімет үшін басымдықтар мен міндеттер мынадай: І басымдық: Қазақстан экономикасын жаңарту және оған серпінді сипат беру, олар өзара байланысты міндеттер кешенін шешуді көздейді. Бірінші. Фискалдық саясат.Салық және тариф саясатын реформалау сыбайлас жемқорлыққа тосқауыл қоюға және кәсіпкерлікті, бизнес пен халықаралық сауданы дамытуды ынталандыруға мүмкіндік береді.Біз салықтардың жиналуын ұлғайтуға, салық салу құрылымын жеңілдетуге және салықтар санын шектеуге тиіспіз. Бизнес мүддесі тұрғысынан жеке тұлғалар үшін табыс салығының белгіленген ставкасын енгізу және Салық кодексін жеңілдету мүмкіндігін зерттеу керек. Екінші. Несие-ақша саясаты. Инфляциямен күрес - несие-ақша саясатының басты мақсаты. Біз өзіміздің шетелдегі әріптестеріміздің бұған дейін байқап көрілген ұсыныстары мен кеңестеріне арқа сүйей отырып, валюта саясатын басқарылатын ырықтандыру есебімен инфляция өсуінің келеңсіз салдарын барынша төмендету мақсатында нақты айырбас бағамының қажетті икемділігін қамтамасыз етуге тиіспіз. Үшінші. Экономиканың отын-энергетика және өндіруші секторлары тиімділігінің жаңа деңгейін ұйымдастыру.Мұнай-газ кешенімен тікелей байланысты, қосылған құн дәрежесі жоғары салалардың озық дамуына жағдайлар туғызу керек.Әрбір кен орны тұрмыстық қызмет саласынан бастап ең осы заманғы бағдарламалық қамтамасыз етуге дейінгі кәсіпкерлікті дамытудың әлеуетті базасы ретінде қарастырылуы тиіс.Біз мұнай мен газды өндіріп қана қоймай, Норвегияның үлгісі бойынша елді мұнай-сервистік кластерге айналдыруға тиіспіз. Мемлекет елде және шетелде біздің мұнай компанияларымыздың қызметін кеңейтуіне қолдау білдіруі тиіс.Төртінші. Экономиканың өсуін қамтамасыз етудің жаңа бағыттарын қалыптастыру. Мемлекет экономикадағы сұранысты ынталандыратын жағдайлар жасай алады және жасауға міндетті, бірақ та өндірісті өзі ұйымдастыруға немесе бақылауға тиіс емес. Мұны рынок істейді.Экономиканың салауатты жеке сұраныс бар салаларында мемлекет бәсекелес ортасын дамыту және рынокты монополияландыруға жол бермеу үшін қажетті реттеуші рөлін ғана атқаруға, ал ондай сұраныс жоқ жерлерде оны жасауға жәрдемдесуі тиіс.Бесінші. Кәсіпкерлікке кең ауқымды мемлекетті қолдау.Кәсіпкерлікті дамытуға, шағын және орта бизнесті, ішкі сұранысты кеңейту мен нығайтуға қолдау білдірудегі мемлекеттік саясаттың жаңа, рынокқа бағынған тетіктерін ұсына отырып, мемлекет салық режімін индустриялық саясаттың көптеген құралдарының бірі ретінде ғана пайдалануға тиіс екенін ескерген жөн. Бәсекелестікті дамыту кәсіпкерлікті дамыту үшін басымдыққа айналуы тиіс.Алтыншы. Әлеуметтік даму мен кәсіпкерліктің өңірлік корпорациялары.Мемлекеттік саясат шағын және орта бизнестің жұмыстың айқын жағдайларында шағын бизнес үшін тапсырыс беруші және "локомотив" рөлінде бола алатын әртараптандырылған, қаржы жағынан тұрлаулы ірі кәсіпорындармен ынтымақтастық үшін әкімшілік және нормативтік алғышарттар туғызуды көздеуі тиіс.Қоғамдық мүдделер мен пайда табатын қызметті үйлестіретін бірнеше ірі өңірлік холдингтер құруға болады. Мемлекеттің қатысуымен құрылатын мұндай жекеменшік корпорациялар - өңірдің Әлеуметтік дамуы мен кәсіпкерлігінің қоры немесе корпорациясы - өңірдің даму мүдделері тұрғысынан активтерді басқара алады, жобаларға бастамашы болып, қосымша инвестициялар тарта алады. Олардың қызметінің басты бағыты - өңірде пайда табатын ұзақ мерзімді негізде шағын және орта кәсіпорындардың тауарлары мен қызметтеріне деген сұранысты туғызу.Жетінші. Нарықтық қағидаттар негізінде экономикалық өзара ықпалдастықты дамыту. Қоғамда келісім-шарттық қатынастарды дамытудың және жеке меншік институтын нығайтудың маңыздылығы даусыз. Бірақ та олардың кері кетпеушілігі үшін қосымша заңнамалық, әкімшілік шаралар және даулар мен арбитраждық ресімдерді тәуелсіз қарау жүйесінің дамығаны керек.Экономикаға мемлекеттің қатысу тиімділігін біз мемлекеттік басқарудың түрлі деңгейлерінің өкілеттіктерін шектеуді және оңтайландыруды, мемлекеттің экономиканы бақылауын төмендетуді көздейтін әкімшілік реформалар есебінен арттыруға тиіспіз. Сегізінші. Рентабельді емес кәсіпорындарды нәрлендіру және Әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорациялар құру.Біз өзімізге жұмыс істеп тұрған рентабельді емес кәсіпорындарды "есептен шығару" мүмкіндігін бере алмаймыз. Бірақ та оларды "қағидат үшін" қаржыландыру да - ысырапқорлық.Әлеуетті түрде перспективалы кәсіпорындар жаңа бизнестерді дамыту үшін негіз болуы тиіс. Оларды қайта құрылымдау және "ширату" керек. Үкімет мұндай кәсіпорындарды дағдарыстық басқаруға қатысу мүмкіндігін қарастыруға міндетті. Егер қажет болса, белгілі бір кәсіпорындарды сатып алып, оларды Әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорациялар желісінің басқаруына берудің орындылығын қарастыруға міндетті.Мұндай кәсіпорындардың негізінде рынокқа керекті жаңа индустриялар мен жаңа технологиялар дамуы тиіс. Ал өңірлік корпорациялар сараптамалар мен капитал тартуда, жаңа рыноктар игеру мен жаңа жобаларды іске асыруда жарысып көрсін. Бүкіл әлем осылай жұмыс істейді. Біз де солай жұмыс істеуге тиіспіз.Тоғызыншы. Аумақтық даму. Біз экономикалық және әлеуметтік жаңарудың "локомотивтері" болуға қабілетті дамыған өңірлік орталықтарда экономикалық қызметті шоғырландыруға, заңнамалық, экономикалық және әкімшілік шаралар жүйесін қарастыруға тиіспіз.Дамыған өңірлік орталықтардың әлеуетін ортақ теңдестірілген өңірлік даму мен тоқыраған өңірлердің дәуірлеуіне пайдалану үшін бізге жаңа көші-қон саясаты керек.ІІ басымдық: Қазақстанның жедел экономикалық дамуы үшін серпінді секірістерді қамтамасыз ету.Қазақстан экономикасының одан әрі өсуі, ең алдымен, сыртқы сауда және конъюнктура факторларымен айқындалатын болады. Елдің жедел экономикалық дамуының бірқатар "сыртқы локомотивтері" анық.

Егемендік алғаннан бергі Қазақстан Республикасының Заң шығарушы органының жетілу кезеңдерінің қысқаша ретроспективасын түсіндіріп беріңіз.

Заңнама билігі Парламенттің екі палатасынан тұрады. Қазақстан Республикасының 1995 жылғы 30 тамыздағы республикалық референдумда қабылданған Қазақстан Республикасының Конституциясына сәйкес қос палаталы Парламенті - Қазақстан Республикасының заң шығару қызметiн жүзеге асыратын Республиканың ең жоғары өкiлдi органы. Парламенттiң ұйымдастырылуы мен қызметi, оның депутаттарының құқықтық жағдайы Республика Конституциясымен, осы Конституциялық заңмен және Республиканың басқа да заң актiлерiмен белгiленедi. Кезекті сайланған Парламенттің өкілеттігі оның бірінші сессиясы ашылған кезден басталады және келесі сайланған Парламенттің біріншi сессиясы жұмысының басталуымен аяқталады. Бұл орайда Парламент сайланымының кезектiлігі Мәжіліс сайланымының кезектілігімен айқындалады. Парламенттің өкілеттік мерзімі кезекті сайланған Мәжіліс депутаттарының өкілеттік мерзімімен айқындалады. Парламенттiң және Парламент Мәжілісінің өкiлеттiгi Қазақстан Республикасының Конституциясында көзделген тәртіппен мерзiмiнен бұрын тоқтатылуы мүмкiн.

Парламент тұрақты негiзде жұмыс iстейтiн екi Палатадан: Сенаттан және Мәжiлiстен тұрады.

Сенат

ҚР Парламентінің Сенаты әр облыстан, республикалық маңызы бар қаладан және Қазақстан Республикасының астанасынан екі адамнан, тиісінше облыстық, республикалық маңызы бар қаланың және республика астанасының барлық өкілді органдары депутаттарының бірлескен отырысында сайланатын депутаттардан құралады. Сенатта қоғамның ұлттық-мәдени және қоғамның өзге де елеулі мүдделеріне өкілдікті қамтамасыз ету қажеттілігін ескере, он бес депутатын ҚР Президенті тағайындайды. Сайланған Сенат депутаттарының жартысы әрбір үш жыл сайын қайта сайланып отырады. Сенат депутаттарының өкілеттік мерзімі – алты жыл.

Палатаны мемлекеттік тілді еркін меңгерген өз депутаттарының арасынан жасырын дауыс беру арқылы Палата депутаттары жалпы санының көпшілік дауысымен сайланған Төраға басқарады. Сенат Төрағасының қызметіне кандидатураны Қазақстан Республикасының Президенті ұсынады. Парламенттің Жоғары палата депутаттарының жалпы саны – 47 адам.

ҚР Парламент Сенатының ерекше өкілеттігі (Парламенттің Жоғарғы палатасы):
Қазақстан Республикасы Президентінің ұсынуы бойынша Республика Жоғарғы Сотының Төрағасы мен Жоғарғы Сот судьяларын сайлау және қызметтерінен босату, олардан ант қабылдау;

Республика Президентінің Республика Ұлттық Банк Төрағасын, Бас прокурорын және Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Төрағасын тағайындауына келісім беру Республиканың Ұлттық Банкінің Төрағасын, Бас прокурорын, Жоғарғы Сотының Төрағасын және Жоғарғы Сот судьяларын ешкімнің тиіспеуі құқығынан айыру;

Мәжіліс өкілеттігінің мерзімінен бұрын тоқтатылуынан туындаған оның уақытша болмауы кезеңінде конституциялық заңдар мен заңдарды қабылдау бойынша Республика Парламентінің функциясын орындау;

Конституциямен Парламент Сенатына жүктелген басқа да міндеттерді атқару.

Мәжіліс

Мәжіліс депутаттарын сайлау жалпылай, теңдік және тікелей және құпия сайлау құқығы негізінде жүргізіледі. Мәжілістің депутаттық корпусы пропорционалды және можаритарлы жүйемен сайланған депутаттармен жасақталады. Мәжіліс конституциялық заңда белгіленген тәртіппен сайланатын жүз жеті депутаттан тұрады. Парламент депутаты бiр мезгiлде екi Палатаға бiрдей мүше бола алмайды. Мәжiлiс депутаттарының өкiлеттiк мерзiмi - бес жыл.

ҚР Парламенті Мәжілісінің ерекше өкілеттігі (Парламенттің төменгі палатасы):Парламентке енгізілген конституциялық заңдар мен заңдардың жобаларын қарауға қабылдау және осы жобаларды қарау;Палата депутаттарының жалпы санының көпшілік даусымен Республика Президентіне Республика Премьер-Министрін тағайындауға келісім беру;Республика Президентінің кезекті сайлауын хабарлау;Конституциямен Парламент Мәжілісіне жүктелген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асыр

Рда экономикалық потенциалды арттырудағы ауылшаруашылық секторындағы саяси реформалардың модернизацияларын қандай факторлармен сипаттауға болады?

Жоғарыда аталып өткендей, алдымызда елiмiздегi агробизнестiң бәсекелестiк жүйесiн қалыптастыруды шешудiң мiндетi тұр. Ол үшiн заң актiлерiнiң, бiрiншi кезекте, Жер, Су және Орман кодекстерiнiң қалтқысыз орындалуын қамтамасыз ету қажет. Дәндi дақылдар нарығын реттеу жөнiндегi мемлекеттiк саясаттың тиiмдiлiгiн арттыру қажет. Ауыл шаруашылығы өнiмдерiн қайта өңдеудi және өнiм сапасын арттыруды жаңғыртуға ерекше назар аударылғаны жөн. Қазiргi заманғы аграрлық ғылымды дамытуды да естен шығаруға болмайды.

Ауылдық жерлердегi кедейшiлiктi жою үшiн шағын несиелер беру жұмысын кеңiнен өрiстету қажет, оның үстiне ол өзiнiң өмiршеңдiгiн көрсете де бiлдi. Осы жылдан бастап ауылдық аумақтарды дамытуға арналған мемлекеттiк аграрлық саясат бағдарламасы iске қосыла бастады. Мен перспективасыз аумақтарға мемлекеттiк инвестициялар тоқтатылатынын естерiңiзге салғым келедi. Аталған бағдарламаларды тиiмдi жүзеге асыру мақсаттарында Ауыл шаруашылығы министрлiгi жанынан ауылдық аумақтар iстерi жөнiндегi комитет құру қажет.

Ауыл шаруашылығы Қазақстан экономикасының негізгі салаларының бірі болып табылады. Аграрлық сектордың даму деңгейі қашан да қазақстандық қоғамның экономикалық және қоғамдық-саяси тұрақтылығын анықтайтын факторы болып келді және әлі де болып келеді.Республика экономикасы дамуының басым бағыттарының бірі бола отырып, ауыл шаруашылығы аса зор әлеует пен үлкен қорға ие. Қазақстанның әр түрлі климаттық жағдайлары қоңыржай жылы белдікте барлық дерлік дақылдарды өсіруге және мал шаруашылығын дамытуға мүмкіндік береді. Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың қуатты саясатының арқасында ауыл шаруашылығы өндірісінің қарқынды дамуы қамтамасыз етіліп, айтарлықтай жетістіктерге қол жеткізу мүмкін болды.

Азақстандағы тұрақтылық пен этносаралық татулықтың жетілуіндегі қазақ ұлтының саяси рөлін түсіндіріңіз?

Қазақстан қоғамын үйыстырушы маңызды фактор – мемлекетқұраушы қазақ ұлты.

Әлемнің өзгеруімен бірге этникалық құбылыстар да өзгеруде. Ешқандай мемлекет ұлтсыз қалыптаспаған. Сонымен бірге - әр кезде кейде үстемдік жүргізген, кейде өзгенің ұлттық ерекшеліктерін жоюға тырысқан, болмаса ұлттардың басын қосуға ұмтылған мемлекетқұраушы этнос та болған. Бұл бірлікке қол жеткізудің жолдарына байланысты. Сондай-ақ, Қазақстанның тұрақты дамуы үшін қазақтардың мемлекетқұраушы ұлт ретінде жаңару мәселесі маңызды. Оған барлық этникалық қауымдастықтар мүдделі болуға тиісті.

Жеке азаматтың хұқы әлеуметтік, этникалық, басқа топтардың хұқықтарынан маңызды болғанымен, мемлекет құраушы ұлт жаһандық әлеуметтік, экономикалық өзгерістер тұсында өзінің тағдырына ғана емес, мемлекетте өмір сүруші барлық этникалық қауымдастықтардың қарым-қатынастарына саналы түрде жауапкершілігін сезінеді. Қазақтардың мемлекетқұраушы ұлт ретінде қабылдамау елімізді ұлттан тыс мемлекет моделіне бағыттар еді, мемелекет қазақтар мәселесін шешуден шеттетіледі, ал ол біздің басты құндылығымыз - Тәуелсіздігімізді мәнсіз етеді.

Бүгін қазақтар барлық мемлекетқұраушы ұлт талаптарына саяси және этникалық жағынан сай: өзінің байырғы жерінде, сан жағынан елде басым және барлық диаспоралардың хұқын қорғап отыр. Қазақтардың мемлекетқұраушы ұлт мәртебесі Қазақстан халқы бірлігіне көлеңке түсірмейді, керісінше, оның елді біріктіруші қызметін айқындайды. Атап айтқанда, мемлекетқұраушы ұлт елдегі өмір сүретін барлық этникалық қауымдастықтардың тең хұқықтығына жауапты, сондай-ақ, қазақтар да олардың қолдауына мүдделі. Мемлекетқұраушы ұлт ретінде қазақтар Казақстанда қоныстаған диаспоралардың басын қосатын ұйытқы.

Ұлттық және діни құндылықтар рухани мәдениетте бұрын да, бүгін де бір-бірімен ажырамас бірлікте. Дәстүрлі діндер ұлттық мәдениетті сақтаудың нақты тетігі қызметін атқарып келеді. Зайырлы мемлекет ретінде Қазақстанның ұлт саясаты бұл үрдісті ескеруі тиіс. Барлық дәстүрлі конфессияларды мойындай және сыйлай отырып, Қазақстан экстремистік ұйымдардың қызметіне тыйым салады.

«Қазақстан Республикасының жаңа ұлт саясатының Тұжырымдамасын» (онан әрі-«Тұжырымдама») дайындау мен қабылдаудың қажеттілігі қоғам және әлемдегі жаңа этнодемографиялық, әлеуметтік Қазақстанның «Ақ жол» Демократиялық партиясы және геосаяси, ұлттық және діни фактордың өсуі жағдайында Қазақстан халқының бірлігін және тұрақтылықты нығайтуға бағытталған 2011-2020 жылдардағы мемлекет саясатының нақты мақсаттары, қағидаттары мен міндеттерін анықтаудан туындайды.

Жаңа ұлт саясаты әртүрлі этностық қауымдастықтардың қарым-қатынастарын, олардың ерекшеліктерін есепке ала отырып жүйелеуге және оған бағыт беруге арналады. Бұл саясат әлеуметтік-экономикалық, саяси тетіктер, рухани құндылықтар, мәдениет пен тіл арқылы этносаралық және конфессияаралық бірлікке жеткізетін жолдар мен шешімдерді анықтайды.

«Тұжырымдама» Қазақстан Республикасы Конституциясының ережелері және адам құқықтары мен түрлі этникалық қоғамдастықтарға жататын адамдардың ең басты бостандықтары жөніндегі халықаралық құқықтың жалпы талаптарына сүйенеді. Ол экономикалық, саяси, әлеуметтік тетіктер және тіл мен мәдениет негізінде этника және дінаралық келісімге жетудің әдістері мен құралдарын анықтайды.

Рның Ата Заңына 2007 жылы енгізілген толықтырулар мен өзгерістердің саясиқұқықтық рөлі мен маңызын айқындаңыз.

Қазақстан Республикасының Конституциясына енгізілген нақты ұсыныстардың ең негізгісі - Қазақстан Республикасы Парламентінің рөлін арттыру бастамасы болды дей аламыз. Жаңа реформаға сәйкес енді бұдан былай Мәжіліс депутаттары пропорционалдық сайлау жүйесі бойынша сайланатын болды, мәжілісмендердің саны 107-ге дейін ұлғайтылып, оның 9-ы Қазақстан халқы Ассамблеясы атынан өкілдік ететін болды. Сенат депутаттарының саны президенттік квотаның есебімен 7-ден 15 депутатқа дейін жеткізілді. Сонымен қатар, еліміздің саяси жүйесінің президенттіктен президенттік-парламенттік жүйеге ауыстырылуына, Парламенттің Үкімет қызметіне бақылау жасау жөніндегі өкілеттілігі күшейтілуіне, саяси партиялардың рөлін арттыруға бағытталған өміршең алғышарттар жасады. Жалпы алғанда, 2007 жылғы Ата Заңға енгізілген осындай өзгерістер мен толықтыруларды Қазақстандағы демократиялық реформалардың жалпыұлттық бағдарламасы деп те қабылдауға болатын еді.

Қазақстанның көпұлтты, көпдінді халқының достығын нығайтудағы, қоғамдық келісім мен тұрақтылықты қамтамасыз етудегі Ата Заңның рөлі айрықша екендігі даусыз. Оның кешегі өтпелі кезеңде елдің бірлігін сақтап, түрлі ұлыстардың ұюына үлкен ұйытқы болғаны бұған дәлел.

1995 жылы елімізде ұлт саясатын іске асырудың тағы бір бірегей тетігі ретінде Қазақстан халқы Ассамблеясы құрылғаны белгілі. 2007 жылғы іске асырылған конституциялық реформа бұл Ассамблеяның мәртебесін одан әрі жоғарылатты. Сол арқылы басқа этностардың да еліміздің дамуына қосатын үлесіне зор жауапкершіліктер жүктелді.

Қазақстан қоғамы бүгінде бүкіл әлем сусап отырған ұлтаралық татулық пен келісімді, саяси тұрақтылық пен өзара берік сенімге негізделген қарым-қатынасты қамтамасыз етуші бірден бір мемлекет болып отыр. Мұндай ұстаным еліміздің бүкіл тәуелсіздігі жылдарында да мемлекеттің бүкіл ішкі саясатының сара өзегі болды. Қазақстанда ұлттық-мәдени саналуандық пен бірлікті жаңғырту, сонымен қатар елді дамытудың мемлекеттік саясаты жүзеге асырылды. Елде шағын ұлттардың тілі мен мәдениетіне оңтайлы жағдайлар туғызылуда. Олардың мүддесін қорғайтын арнайы «Қазақстан халқы Ассамблеясы туралы» Заңының қабылдануы да, Парламенттегі Ассамблея атынан сөйлейтін 9 өкілдің депутат болып отыруы да осы айтқандарымыздың айқын дәлелі іспетті.

54.Әлемнің бәсекеге барынша қабілетті елу елінің қатарына қосылудағы қазақ ұлтының алдындағы тұрған талаптарды қалай түсінесіз? Өз пікіріңізді дәйектеп жазыңыз.

Шығыс пен Батыс әлемін байланыстырудағы қазақ елінің геосаяси әлеуетінің мүмкіндіктерін қандай басым факторлар арқылы сипаттауға болады?

Қазақстанның сыртқы саяси және экономикалық байланыстарында Шығыс Еуропаға көрнекті орын беріледі. Өтпелі кезеңдегі аймақтың елдері қайта құрылу жолына түсіп, экономикалық, әлеуметтік, ұлттық мәселелерді шешуде айтарлықтай тәжірибе жинақтады. 1989 жылы басталған осы аймақта демократиялық мемлекеттер қалыптастыру процессі қазірде түбегейлі аяқталған.

Халықаралық қатынастар саласында Шығыс Еуропа елдері де, Қазақстанға да басты міндет - әлемдік қауымдастыққа бірте-бірте бейімделу. Қазақстанның осы мемлекеттермен екі жақты және көп жақты байланыстарының дамуы біздің еліміздің халықаралық сахнадағы ұстанымын нығайтатын бірден-бір фактор. Қазақстан үшін аймақтағы елдерді демократизациялау процессі, атап айтқанда, әлеуметтік және ұлттық мәселелерді шешу тәжірибесі, жаңа демократиялық институттарды құру және тоталитарлық-бюрократтық реттеу тәжірибесі маңызды. Өз кезегінде Қазақстандағы демократиялық құрылымдардың табысты жылжуы Шығыс Еуропа елдері тарапынан ел басшылығының саясатына сенім тудырады. Бұл фактор геостратегиялық орнымен, саяси тұрақтылығымен және табиғи ресурстарымен біріге келе Қазақстанды Шығыс Еуропа елдері үшін олардың Орталық Азия аймағындағы саяси және экономикалық мүдделерге көзқарасы тұрғысынан тамаша әріптесі.Технологиялар алмасуда, нарық іздеуде, серіктестікті дамытуда көңіл аудара отырып Шығыс Еуропа елдері Қазақстанның сыртқы экономикалық қызметінде маңызды орын алады.

Қазақстан мен Шығыс Еуропа елдері арасындағы ортақ мүдделердің бір көрінісі – Қазақстанның Орталық Азия мемлекеттерінің ішінен территориясы, географиялық жағдайы және пайдалы қазбаларының мол қоры жағынан ерекше орын алатындығы. Қазақстан Республикасының басқа мемлекеттерге қарағанда аймақтық беделінің ерекше екендігінің негізділігі. Табиғи мол байлығы және еліміздің Еуразиядағы геосаяси жағдайы, Қазақстан үкіметінің халықаралық қатынастардағы белсенді саясаты БҰҰ-ның құрамында, аймақтық ұйымдар шеңберіндегі нақты қадамдары көңілге сенім тудырады.

Шығыс Еуропа елдерінің нарығы, олардың әлеуметтік-экономикалық реформаларының тәжірибесі, Еуропадағы өскелең экономикалық және саяси салмағы, ішкі аймақтық мәселелерді шеше білуі Қазақстан үшін қызығушылық тудырады. Әңгіме экономикалық процесстердің түрлері мен әдістерін көзсіз көшіру туралы емес. Олардың тәжірибесі Қазақстанның халықаралық қатынастардағы жаңа тәсілдерді және әлемдегі геоэкономикалық ауысымдарды түсінуіне мүмкіндік береді.

Қазақстанның Еуропадағы аталған аймақтардың елдерімен байланысу қажеттігін байқай отырып, Қазақстан Еуразиялық геосаяси кеңістікті нығайтып, Азия мен Еуропа арасын байланыстыруда. Бұл жұмыста ішкі саяси қызметке, өзара пайдалы қатынастарды дамытуға жағдай жасауға басымдылық беріледі.

XXI ғасырға Шығыс Еуропа елдері нарықтық экономиканың мықты қорымен және жүйелі реформалармен кірді.Табысты реформаларға ықпал ететін ішкі саяси тұрақтылық, шетел капиталын аймақтағы елдерге тарту жағдайы мен кепілділігі, инвестициялар, технологиялар, туристер тарту жөніндегі ашық есіктер саясаты; кез-келген жобаға қызмет көрсетуге және несие ресурстары арқылы кең қызметті іске асыруға мүмкіндік беретін дамыған қаржылық инфрақұрылым; түрлі механизмдер арқылы экономикалық дамуды реттеу сияқты жүйелерге ерекше орын беріледі. Мұның барлығы Шығыс Еуропа елдерінің реформалық тәжірибесін зерттеу үшін талпынуға мүмкіндік береді.

Әрине, Орталық Азияның маңызды мемлекеттерінің бірі Қазақстан мен Шығыс Еуропа аймағының елдері бір-біріне қажет: Шығыс Еуропа-жаңа технологияларды экспорттау, Орталық Азияның ішкі нарығын меңгеру үшін трамплин жасау үшін; Қазақстан-экономиканың аса мұқтаж салаларына қажетті инвестиция, заманауй технологиялар тарту, өзінің сыртқы саудасын осы елдермен теңестіру үшін. Сондай-ақ, экономикалық даму үлгілерінің тәжірибесін зерттеу және Азия мен Еуропа арасындағы көпір болу қажеттілігі тұр.

Әрине, аймақтағы елдердің экономикалық даму үлгісін әспеттеудің қажеті жоқ. Олардың түрлі мәселелерге көзқарастарында айырмашылық болған және бола береді. Шығыс Еуропа үшін капитализмнің түрлі формасы тән. Венгрияда экономикалық шетел капиталы басты рол ойнайтын болғандықтан либералды капитализм. Польша капитализм дамуының итальяндық жолымен келе жатыр: концерндердің көпшілігі мемлекет билігінде, бірақ үлкен сектор шағын және орта фирмаларда. Чехия мен Словакияда француз жүйесі басым. Румыния мен Болгарияда латынамерикандық жүйеге ұқсас капитализм іске асырылуда.

Шетел инвесторларының иелігіне өнеркәсіпті үлкен және орта мекемелерді бере отырып, шағын және орта бизнестің өсуін реттей отырып Шығыс Еуропа елдері жаңа жоғары технологияларды меңгерді және меңгере бермек.

Жоғарыда айтылғандар елшіліктің аймақтағы елдердің тәжірибесін зерттеу, түрлі механизмдерді пайдалана отырып, екі жақты ынтымақтастықты дамыту арқылы реформалардың қозғалуына ықпал етуді қамтамасыз ету жұмыстарының бағытын анықтады.

Теміржол жүктерінің өтуіне жағдай жасаса, онда біздің еліміз өзінің көне қызметі- Ұлы Жібек жолын қайта қалпына келтіріп, көбейтеді. Орталық және Шығыс Еуропа Астанада өткен тасымалдау жөніндегі ТрансЕвразия конференциясына қатысуы осының тікелей айғағы.

Қазақстан мен Шығыс Еуропа елдері кең мағынадағы еуразиялық қауіпсіздіктің нығаюына ықпал ете отырып, жан-жақты, өзара пайдалы ынтымақтастықты құруға мүмкіндіктері мол. Бұл мүмкіндіктер тәжірибеде қаншалықты кең қолданылса, қызыққан тараптар соншалықты пайда алады.

Қазақстанның Еуропа елдерімен өзара түсінісу шеңбері қанша кең болса, Қазақстанның әлемдік жүйеден мүмкіндіктерін пайдалана отырып және XXI ғасырдың шындықтарын пайдалана отырып алатын орны соншалықты жоғары болмақ.

Азақстан Республикасының Парламентінің төменгі палатасы Мәжіліс депутаттарын сайлаудағы соңғы сайлау (2007 жылғы) ерекшеліктері және оның келешегі?

Мәжіліс

ҚР Парламенті Мәжілісінің ерекше өкілеттігі (Парламенттің төменгі палатасы):

· Парламентке енгізілген конституциялық заңдар мен заңдардың жобаларын қарауға қабылдау және осы жобаларды қарау;

· Палата депутаттарының жалпы санының көпшілік даусымен Республика Президентіне Республика Премьер-Министрін тағайындауға келісім беру;

· Республика Президентінің кезекті сайлауын хабарлау;

· Конституциямен Парламент Мәжілісіне жүктелген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асыру.

⇐ Назад

Далее ⇒