Культурная праграма кірмашу
У сучаснай святочнай культуры Беларусi нiводны юбiлей цi свята горада, нiводная ўрачыстасць гарадскога, абласнога, тым больш рэспублiканскага маштабу не абыходзяцца без святочнага гандлю з вiдовiшчамi i забавамi.
Захоўваючы старадаўнiя беларускiя традыцыi правядзення кiрмашоў, сучасным арганiзатарам трэба iмкнуцца да таго, каб усе кiрмашовыя дзеi былi прасякнуты элементамi спаборнiцтва. У нашы днi кiрмашовая дырэкцыя многiх раёнаў Рэспублiкi Беларусь працягвае развiваць гэтую традыцыю: на конкурснай аснове работнiкi дзяржаўнага i кааператыўнага гандлю змагаюцца за лепшае мастацкае афармленне свайго павiльёна, рэкламу i продаж тавараў; калгасы i прыватныя асобы арганiзоўваюць конкурсныя выстаўкi з продажам сельскагаспадарчай прадукцыi; кожны сельсавет — выставу-продаж вырабаў народных рамёстваў; сельскi клуб змагаецца за лепшы калектыў мастацкай самадзейнасцi, а таксама выканаўцаў прыпевак, гумарыста, гарманiста цi iнструмен-тальны ансамбль.
Культурная праграма кiрмашовага свята павiнна складацца з наступнага: тэатралiзаванае адкрыццё; работа гандлёвых выстаў i творчых экспазiцый; фестываль мастацтваў; спартыўныя спаборнiцтвы; конкурсы народнай музыкi i асобных выканаўцаў; кiрмашовыя атракцыёны; гульнi i забавы; дзiцячая зона; урачыстае закрыццё кiрмашу з падвядзеннем яго вынiкаў i тэатралiзаваным фiналам.
У час правядзення кiрмашу яго тэрыторыя падзяляецца на вiдовiшчную, масава-гульнёвую, спартыўную i дзiцячую зоны дзеяння.
Відовішчная зона дзеяння. Структура праграмы можа быць складзена з фестывалю фальклорнага мастацтва, выступ-ленняў прафесiянальных творчых калектываў, народных вандроўных груп, конкурсаў народных iнструментальных ансамбляў, выканаўцаў прыпевак, гумару i інш.
Пры арганiзацыi вiдовiшчаў трэба ўлiчваць, што з’явы кiрмашовага тэатра павiнны перш за ўсё адлюстроўваць i развiваць беларускiя фальклорныя традыцыi, у вынiку чаго пазагандлёвая частка кірмашу набудзе адметныя нацыянальныя асаблiвасці.
Вызначаючы прасторавае вырашэнне кiрмашу, неабходна асаблiвую ўвагу звяртаць на галоўную сцэнічную канструкцыю, дзе будуць адбывацца цэнтральныя вiдовiшчныя мерапрыемствы. Дзеля гэтага трэба пабудаваць эстрадную пляцоўку вышынёй не меней за 1,2 м, каб гледачам было зручна назiраць прапанаваную дзею. Гэта пляцоўка можа быць стацыянарнай або часовай (на аснове платформаў грузавiкоў). Разам з тым трэба памятаць, што раней на беларускіх кiрмашах не было сцэнічных падмосткаў i артысты працавалi сярод гледачоў, у прамым кантакце з імі. Таму ў зоне вiдовiшчных дзей для вандроўных артыстычных груп, перасоўных музычных ансамбляў, маленькiх цыркавых калектываў можна зрабiць фрай (адзiн цi некалькi): акрэслены на зямлi канатамi цi вяроўкамi круг дыяметрам 13 м, дзе вызначаныя калектывы будуць выступаць. Канцэрты ў фраі, як паказвае практыка, з’яўляюцца моцным сродкам эстэтычнага i эмацыянальнага ўздзеяння таму, што ў гэтых умовах у значнай ступені сцiраецца мяжа памiж гледачамi i артыстамi, што павышае эфектыўнасць успрымання прапануемай дзеi.
У масава-гульнёвай зоне кiрмашу мы рэкамендуем наладзіць работу гарадка традыцыйных кiрмашовых забаў, дзе кожны чалавек зможа праявiць свае здольнасцi, паказаць сiлу i спрыт.
Методыка арганiзацыi i правядзення народных забаў прапануецца ў нiжэйпрыведзеных апiсаннях.
Слуп-кола. Гэтую забаву, якую ладзiлi на кiрмашах Вiцебшчыны, патрабавала ад удзельнiкаў значнай фiзiчнай сiлы i спрыту, таму ў ёй прымалi ўдзел пераважна маладыя хлопцы i мужчыны.
Для падрыхтоўкi атракцыёна выбiралi дрэва з роўным ствалом даўжынёй прыблiзна 15 м, якое напярэдаднi апрацоўвалi: здымалi кару i нацiралi ствол воскам.
На вяршыні слупа замацоўвалi ў гарызантальным становiшчы кола ад воза, да якога прывязвалi на вяроўках разна- стайныя прызы: боты, гармонiк i інш. Слуп укапвалi ў зямлю. Удзельнiк атракцыёна павiнен быў залезцi на слуп i зняць адзiн з прызоў. Узлезцi па слiзкiм слупе задача не з лёгкiх i патрабуе значных намаганняў гульца, каб перамагчы.
Гэты атракцыён быў адроджаны ў Мiёрах у 1983 г. на свяце 350-годдзя горада.