Рт қауіпсіздігі бойынша ғимарат пен үймереттерді категорияға бөлу

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС

Тақырыбы: «Өрт қауіпсіздігі бойынша ғимараттар мен үймереттерді топтау»

05073100 – Тіршілік қауіпсіздігі және қоршаған ортаны қорғау

Орындаған: А.Т. Қуатбек

Жетекші

техн.ғыл.канд.,доцент:

Д.А. Амирхожаева

«____»_________2016 ж.

Норма бақылаушы

инженер Е.Е. Садвакасов

____________

«____»_________2016 ж.

Алматы 2016

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

Қ.И.Сәтбаев атындағы Қазақ ұлттық техникалық зерттеу университеті

Т.Бәсенов атындағы Сәулет және құрылыс институты

Тіршілік қауіпсіздігін қорғау кафедрасы

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС

Тақырыбы: «Өрт қауіпсіздігі бойынша ғимараттар мен үймереттерді топтау»

Курстық жұмыстың орындалуын бағалау

Алматы 2016

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

Қ.И.Сәтбаев атындағы Қазақ ұлттық техникалық зерттеу университеті

Т.Бәсенов атындағы Сәулет және құрылыс институты

Тіршілік қауіпсіздігі қорғау кафедрасы

5В073100 – Тіршілік қауіпсіздігі және қоршаған ортаны қорғау

Курстық жұмысты орындауға

ТАПСЫРМА

Білім алушы Қуатбек Акерке Таңатқызы

Жоба (жұмыс) тақырыбы: «Өрт қауіпсіздігі бойынша ғимараттар мен үймереттерді топтау»

Аяқталған жобаны (жұмысты) тапсыру мерзімі «___» ___________2016ж

Есептік-түсініктемелік жазба мазмұны (қарастырылатын мәселелер тізімі):

Сызбалық материалдар тізімі (міндетті сызбалар дәл көрсетілуі тиіс)

Өрт қауіпсіздігі бойынша ғимарат пен үймереттерді категорияға бөлу, Өрт қауіпсіздігі бойынша ғимараттар мен үймереттерді топтау»

Ұсынылатын негізгі әдебиет:

1. Тажигулова Б.К., Жандаулетова Ф.Р. Пожаровзрывозащита. Алматы, 2004.

2. Правила пожарной безопасности в РК Алматы, 2003

3. Строительные нормы и правила РК «Пожарная безопасность зданий и сооружений». СНиП РК 2.02.-05.2002, Астана, 2003.

4. Баратов А.Н., Иванов А.Я. Пожарная безопасность. Взрыво-безопасность. М., 1987.

5. Баратов А.Н., Пчелинцев В.А. Пожарная безопасность. М., 1997.

6. Закон РК «О гражданской защите» Алматы 2014.

/>

Курстық жұмысты дайындау

ГРАФИГІ

Кафедра меңгерушісі _______________________ Н.Б.Утепов

Жұмыс жетекшісі ____________________ А.Д. Амирхожаева

Тапсырманы орындауға алған білім алушы______________ А.Т. Қуатбек

Күні «____»_______________2016 ж.

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ

Өндірістің категориялары РНТП 01-94 «Ғимараттарды, үйлерді және үймереттерді жарылыс өрт қауіптілігі мен өрт қауіптілігі бойынша категоияларын анықтау» ғимаратта жарылыс қауіпті қоспа түзуі мүмкін жанғыш заттардың санын есептеп және қасиетіне сәйкес жүргізіледі.

Нормалармен ғимараттың келесі категориялары бекітілген: А (жарылыс өрт қауіпті); Б (жарылыс өрт қауіпті); В₁-В₄ (өрт қауіпті) бұлар суық қалпында жанбайтын материалдарды өңдеу және жанғыш материалдардың бар болуына сәйкес сипатталады. Егер жарылыс қауіпті қоспаның есептік көлемі ғимараттың бос көлемінен 5%-ке асып кетсе, онда ғимарат А және Б категориясына жатады. Егер жарылыс қауіпті қоспаның көлемі 5% -ке тең болса немесе аз болса, онда жарылыс қауіпті деп саналмайды. Г және Д (өрт қауіпті) категориясы. Өрт қауіпсіздігі бойынша ғимараттар мен үймереттерді топтау.

2.02-05-2002 СНмЕ сәйкес, функционалды бір – бірімен байланысқан ғимарат пен ғимараттың бөлігі – бөлме немесе ғимараттар топтары, функционалды өрт қауіпсіздігі бойынша (Ф) оларды пайдалану әдісіне байланысты класстарға және өрт пайда болған кездегі ондағы адамдардың қандай қауіптілік төніп тұрғандарына, олардың физикалық қалпына, адам ұйықтап жатқан кезіндегі өрттің болу мүмкіндігіне негізгі функционалды контингенттің түріне және оның санына бөлінеді. А және Б ғимараттарының категорияларын анықтау ешқандай есептеусіз жүргізіледі.

ҚР 2.02-05-2002 СНмЕ сәйкес құрылыс материалдары жанбайтын (Ж) және жанатын (ЖН) болып бөлінеді.

Өрт қауіпті В категориясына технологиялық үдірісте болатын немесе жанғыш материалдар айналатын ғимараттарды жатқызу керек, осыдан өрт қауіпсіздігінің деңгейі өрт күші сияқты критериилерді енгізумен ескеріледі және меншікті уақытша өрт күшінен ( технологияда) тәуелді В категориялы ғимаратты 4 категорияға бөлумен (В1, В2, В3, В4) сәйкес дифференциалды топтамамен бекітіледі. Д категориясына (өртке қауіпсіз) жанығш материалдарды қолданбайтын ғимараттар жатады

рт қауіпсіздігі бойынша ғимарат пен үймереттерді категорияға бөлу

Жарылыс қауіпті А категориясы– жарылысқа және өртке қабілетті заттарды қабылдаумен байланысты, сумен, ауадағы оттегімен немесе бір – бірімен әрекеті кезіндегі өндіріс. Төменгі тұтану шегі 10 % -ке тең немесе ауа көлемі қатнасы бойынша аз жанғыш газдар; ғимараттың көлемінен 5 % -ке асатын көлемдегі жарылыс қауіпті қоспа түзуі мүмкін, берілген газдар мен сұйықтардың шартымен булардың ұшқынының температурасы 28 ⁰С –қа дейінгі сұйықтар.

Осы категориядағы өндіріске жататындар, мысалы күкірт көміртекті эфирлі, ацетонды өндірістер.

Жарылыс өрт қауіпті Б категориясы – жанғыш газдарды қолданумен байланысты өндіріс, төменгі тұтану шегінің ауа көлеміне қатнасы бойынша 10% -ке көп, буларының ұшқын температурасы 28 ⁰С –дан 61 ⁰С-қа дейінгі сұйықтарды қоса алғанда; ұшқын температурасына дейін және одан жоғары өндіріс жағдайындағы қыздырылған сұйықтар, жанғыш шаңдар мен талшықтар, төменгі тұтану шегі 65г/м³ –ке тең немесе аз, осы газдар, сұйықтар және шаңдар ғимарат көлемінен 5 %-ке асатын көлемдегі жарылыс қауіпті қоспалар түзуі мүмкін.

Осы категорияның өндірісіне мысалы, компрессорлы, ұсақтағыш диірменді жатқызуға болады.

Жарылыс қауіпті В категориясы – булардың ұшқынының температурасы 61 ⁰С –дан жоғары сұйықтарды қабылдаумен байланысты өндірістер; жанғыш сұйықтар мен талшықтарның төменгі тұтану шегінің температурасы 65г/м³- тан көп; сумен, ауадағы оттегінің немесе бір – бірімен арақатнасы кезіндегі жануға қабілетті заттар, қатты жанғыш заттар мен материалдар.

Ондай өндірістерге майлағыш майларды регенерациялау цехтары, будың ұшқын температурасы 120 ⁰С –дан жоғары сұйықтарды айдайтын енгізу станциялары жатады.

Өрт қауіпті Г категориясы – өңдеу үдірісінде сәулелі жылу, ұшқын немесе жалын бөлінумен жүретін, балқытылған немесе қатайған ыстық қалпындағы жанбайтын заттар мен материалдарды қабылдаумен байланысты, өндіріс; қатты, сұйық және агз тәрізді заттарды сығып немесе отын ретінде пайдаланады. Г категориясына котелдік, құймалық және мартендік цехтарын жатқызуға болады.

Өрт қауіпті Д категориясы – жанбайтын заттар мен материалдарды салқын қалпында қоданумен байланысты, өндірістер.

Осы категорияларға көбінесе құрылыстық индустриялы мекемелер жатады.

Өндірістің категориясымен өртке қарсы қорғаныстың техникалық құралдарын жобалау бойынша шараларды анықтайды.

Өндірісті өрт және жарылыс қауіптілігі бойынша категорияға бөлу келесідей кезекпен есептелінеді:

1. Жарылыс қауіпті қоспаның көлемі

(9)

V – сұйығы бар ыдыстың көлемі;

G –жанғыш сұйықтардың жалпы саны;

γ – еріткіштің тығыздығы (г/м³);

С ж.т.ш. – сұйықтың жарылғыштығының төменгі консентрациялы шегі.

Апат кезіндегі аппаратттарын немесе құбыр өткізгіштен, ыдыстан барлық жанғыш сұйықтар ағып кетеді деп саны.

Жанғыш сұйықтардың жалпы саны:

G = G_АП + G_ТР + G_емк-G_K, (10)

мұндағы G_АП, G_ТР, G_емк и G_K – каналдық құймаға жіберілетін ыдыстағы, құбыр өткізгіштегі, аппараттағы сұйықтың сәйкес салмағы (грамм).

Егер жарылыс қауіпті қоспаның көлемі көлемі (9) формула бойынша анықталған, ғимараттың (V_вс ≥ 0,05V_ПОМ) бос көлемнен 5 %-ке көп болса, онда өндріс жарылыс қауіпті категорияларға жатады, (А, Б). Егер (V _вс < 0,05 V _ПОМ) болса, онда өндіріс жарылыс қауіпті емес.

2. Ғимарат көлемінен 5 % көлемде бу ауалық жарылыс қауіпті қоспаның түзу уақыты

,

мұндағы 0,18 –шамалардың өлшемдігі мен қорын ескеретін коэффициент; V_ПОМ – ғимараттың көлемі, м²;

К – жанғыш сұйықтардың температурасын, ғимараттағы ауа температурасын, ауа қозғаласының жылдамдығын ескеретін коэффициенті;

Р_Н –қанныққан будың қысымы , мм рт. ст.;

F – сұйықтың булану бетінің ауданы (м²), жанғыш сұйықтарды буланған кезде қабылданады, 1 м² аудан бетімен 1 л сұйық ағып өтеді (бензин, спирт, керосин):

М – сұйық тың молекулярлы салмағы, г.

Егер жарылыс қауіпті бу ауалық қоспаның түзілу уақыты τ_5%≥ 1сағ, болса, онда өндіріс жарылысқа қауіпті емес (В, Г, Д категориясы), егер τ_5% < 1сағ, онда өндіріс жарылыс қауіпті (А, Б).

А және Б ғимараттарының категорияларын анықтау ешқандай есептеусіз жүргізіледі.

1. Технологиялық үдірісте қолданылатын заттар мен материалдарының қасиеті мен санына байланысты жеке ғимараттар, үймереттер, үйлер, жарылыс өрт қауіпсіздігінің ешқандай арнайы есептеуінсіз бұрынғы және осы категорияларға жатқызуға болады.

2. А және Б категориялы жарылыс өрт қауіпті ғимараттың көлемі ұшқын температурасынан жоғары қыздырылған жанғыш газдармен тез тұтанатын, жанғыш сұйықтардың айналуымен байланысты технологиялық қондырғылары жатуы мүмкін, ал сонымен бірге сумен, ауадағы оттегімен немесе бір – бірімен әрекеті кезіндегі жарылуға және жануға қабілетті заттардың айналуымен байланысты ғимараттар, олардың саны 100м³ өндірістік ғимараттан 0,2 кг-ға көп болады (сілтілі металлдар , ЖЗ- дан басқа).

3. Ғимараттағы шөгіп қалған шаңның санын, іс- жүзінде анықтау мүмкін болмаса, технологиялық үдірісте жанғыш шаңның бөлінуімен байланысты, ғимараттың категориясын жанғыш шаңның төменгі тұтану шегінің мәні бойынша анықтау керек.

4. Егер ғимаратта тұтанудың төменгі консентрациялы шегі 65 г/м³ –қа тең немесе аз болса шаң түзілсе , онда берілген ғимаратты Б категориясына жатқызу қажет.

5. Ғимараттағы шаңның тұтануының төменгі концентрациялы шегі 65г/м³ немесе аз болып, Б категориясына келесі шарттар орындалса жатпайды:

а)егер ауадағы өлшенген шаңның максимальды мүмкін саны мен ғимараттағы шөгіп қалған шаң тұтану кезінде ғимаратта жарылыстың асқын есептік қысымы 5 кПа –дан асып кететін жарылыс қауіпті шаң ауалық қоспа түзу үшін жеткіліксіз болып, есептеуге негізделген болса;

б) қатты сусымалы материалдарды (реактивтерді өлшеу, азық- түлік өнімдерін орау және тағы да басқа) ғимаратта қолмен эпизодикалық операция жүргізілсе;

в) ыдыста сусымалы заттарды ғимараттарда сақтау кезінде, егер механикалық тасмаладау мен штабельдеу құралдары қолданбаса.

В ғимаратының категорияларының анықтамалары.

1. Технологиялық үдірістердің жартысынан көбі өндірістік ғимараттардың жарты ауданы қатты жанғыш заттар мен материалдарды қабылдаумен байланысты ғимарат, жанғыш сұйықтардың буының ұшқын температурасы 61°С, анғыш шаңдардың төменгі концентрациялы тұтану шегі 65 г/м³ көп, ал сонымен бірге сумен ауадағы отттегімен немесе бір - бірімен әрекеттесуі кезіндегі жануға қабілетті заттарды міндетті түрде В категориясына жатқызу керек.

2. В категориясы материалдар мен жанғыш заттардың кішкене мөлшерін салыстымалы өндірістік ғимараттарда қолдану кезіндегі 10 м² өндірістік ғимаратқа келетін жану күші бойынша анықталады.

3. Егер ғимаратта төмендегі аталған заттар мен материалдардың қандай да біреуі ғимаратта қолданылса, онда В категориясында, жану күші келесі шамалардан асып кететін ғимараттарды жатқызу қажет (орташа 10 м³ ғимаратта):

а) ағаш, қағаз үшін 32кг

б) резеңке, каучук үшін 11 кг

в) пластмасса үшін 11 кг

г) жанғыш сұйықтар үшін 13 кг

4. Егер ғимаратта әртүрлі жанғыш материалдар қолданылса , онда В ғимаратының категориясын анықтау, ғимараттың 10 м² учаскесінде жану кезінде болған жылулық кернеуі бойынша жүргізіледі. Егер жылу кернеуі 5·10⁸ Дж шамасынан асып кетсе, онда ғимарат өрт қауіпсіздігі бойынша В категориясына жатады.

Есептеу кезінде формуланы қолданады:

Q_t = ∑η_i Q_H q_i

мұндағы Q_t – ғимараттағы заттардың жану кезінде, пайда болған қосынды жылу кернеуі Дж/10 м³;

η_i – жанбай қалу коэффициенті, қатты жанғыш материалдар үшін0,95 –ке тең деп, жанғыш сұйықтар үшін – 0,75 деп қабылданады;

Q_H – жанғыш заттардың жануының төменгі жылуы, Дж/кг; олардың шамасы анықтамалар мәліметтерімен немесе экспериментальды жолмен анықталынады;

q_i – 10 м² ғимаратқа келетін, әрбір заттың жану күші, кг.

5. Егер 10 м² ауданда алынған қосынды жылу кернеуі 5·10⁸ Дж аспаса, онда ғимарат өрт қауіпсіздігі бойынша Д категориясына жатады.

6. Жеке жағдайларда заттар мен материалдарды өндірістік және қоймалық ғимараттарға орналастырғанда, жергілікті сипаты белгілі және жанғыш сұйықтардың учаскенің шегінен ары қарай ағуға қарсы шаралар қолданған, жану күші, осы заттармен орын алған ауданда ғана анықталады. Жану күші артқан кезде осы учаскелерді В категориясына жатқызу керек және өрт дабылымен жабдықтау керек.

7. Қоймалық ғимараттарда жанғыш заттар мен материалдарды сақтау кезінде 1м² ғимаратта жану күшінен тәуелсіз, В категориясына жатқызылады.

8. В категориясына жанбайтын материалдар мен заттар (аспаптар, жабдықтар), жанбайтын жұмсақ немесе қатты ыдыста сақталынатын қоймалар мен ғимараттар жатқызылады, ал сонымен бірге орамды аммортизациялық және конверциялық материалдарды қолданумен.

9.Лабораториялық бөлмелер В категориясына жатады, келесідей жағдайларда:

а) лабораторияда аз мөлшерде авария кезінде төгілуі немесе булану жарылыс қысымын 5 кПа көп түзетін ЖТЗ мен ЖЗ жұмыстарын жабық шкафта жүргізу;

б) лабораторияда органикалық заттармен әрекеттесуі кезінде, оларды жағуға қабілетті химреактивтерді қолдану.

10. В категориясына коммуникациялық каналдарды, кабельдік туннельдерді жатқызу және оларға жанғыш оқшаулағыш 12 –ден көп бақылау кабельдері мен күштік астарларын жатқызу қажет.

11. В категориясына трансформаторлы май мен басқа жанғыш толтырғыштардың (трансформаторлар, ауыстырып қосқыштар) бар болуымен электротехникалық жабдықтарды орналастыру үшін, негізделген ғимараттар жатады.

12. 2,3,4,5 пункттерінің талаптарынан 1 және 2 ғимараттағы өрт тұрақтылық дәрежесінде ғана В және Д ғимаратының категорияларын анықтау үшін басқару керек.

Сонымен бірге, өрт жарылыс қаіптілігі мен өрт қауіптілігі бойынша категорияларын анықтау кезінде, келесі ерекшеліктеін ескеру қажет.

Ғимарат А категориясына жатады, егер А категориялы ғимараттың қосынды ауданы барлық ғимараттың ауданынан 5 %- ке артық болса немесе 200 м² көп болса. А категориясына жатпайтын ғимаратқа рұқсат етеді, егер А категориясының ғимаратының қосынды ауданы, ғимараттағы барлық орналасқан қосынды алаңдардан 25 %-ке аспаса ( бірақ, 1000 м²-тан көп емес) және осы ғимараттар автоматты өрт сөндіргіш қондырғыларымен жабдықталса.

Егер бір уақытта екі шарт орындалса, ғимарат Б категориясына жатады:

а) ғимарат А категориясына жатпаса;

б) А және Б категориясының ғимараттарының қосынды ауданы, барлық ғимараттың ауданынан 5 % -ке немесе 200 м² асса.

Б категориясына жатқызбауға рұқсат етіледі, егер А және Б категориялы ғимараттардың қосынды ауданы ондағы барлық ғимараттардың қосынды ауданынан 25 % -ке аспаса (1000 м 2 –тан көп емес) және автоматты өрт сөндіргіш құралдарымен жабдықталса.

Ғимарат В категориясына жатқызылады, егер бір уақытта екі шарт орындалса:

а) ғимарат А және Б категориясына жатпаса;

б) А, Б және В категориялы ғимараттың қосынды ауданы, барлық ғимараттың (10 %, егер, А және Б категориялы ғимарат жоқ болса) қосынды ауданынан 5 % -ке асады .

Ғимаратты В категориясына жатқызуға рұқсат етіледі, егер , А, Б және В категориялы ғимараттың қосынды ауданы, ғимараттағы барлық орналасқан қосынды аудандардан 25 % -ке аспаса (бірақ, 3500 м² көп емес) және осы ғимараттар автоматты өрт сөндіргіштермен жабдықталса.

Ғ имарат Г категориясына жатады, егер бір уақытта екі шарт орындалса:

а) ғимарат А, Б немесе В категориясына жатпайды;

б) А, Б, В және Г категориялы ғимараттың қосынды ауданы, барлық ғимараттың қосынды ауданынан 5 % -ке артады.

Г категориясына ғимаратты жатқызбауға рұқсат етіледі егер А, Б ,В және Г категориялы ғимараттардың қосынды ауданы, осындағы барлық аудандардың қосынды аудандарынан 25% -ке аспаса (бірақ, 5000 м² аспаса) және А, Б, В категориялы ғимараттар өрт сөндіргіш құралдармен жабдықталса.

Ғимарат Д категориясына жатады, егер А, Б, В немесе Г категорияларына жатпаса.

Өрт қауіпті В категориясына технологиялық үдірісте болатын немесе жанғыш материалдар айналатын ғимараттарды жатқызу керек, осыдан өрт қауіпсіздігінің деңгейі өрт күші сияқты критериилерді енгізумен ескеріледі және меншікті уақытша өрт күшінен ( технологияда) тәуелді В категориялы ғимаратты 4 категорияға бөлумен (В1, В2, В3, В4) сәйкес дифференциалды топтамамен бекітіледі. Д категориясына (өртке қауіпсіз) жанығш материалдарды қолданбайтын ғимараттар жатады ( құрылыстық концентрацияның есебінсіз).

Демек, B1, B2 және В3 категориялары өртке қарсы қорғаныс талаптары бойынша, негізделген қазіргі уақытта нақты құрылыстық нормалармен В категориясының ережесіне сәйкес, ол В4 категориялы іс – жүзінде анологиялық Д категориясында бар ( көп емес өрт күшімен).

Ғимараттарды категорияларға бөлудің өзінің концепциясының өзгеруімен (В және Д) және 105 ӨҚН жаңа нормасын енгізуді ескере отырып , қазіргі СНмЕ – ге өзгерістер енгізіп және жасап, сонымен бірге «Өрт жарылыс қауіптілігі мен өрт қауіптілігі бойынша ғимараттар категориясы» 4-бөліміне қосымша жұмыстар жасау. Ресейдің Құрылыс Министрлігі Ресейдің ІІМ МҚӨҚБ мен бірігіп, жобалау кезіндегі ӨҚН ұсынған сұрақтарды қабылдауды қарастырады және өндірістік ғимараттарды, қоймаларды және ауыл шаруашылық ғимараттарын, үйлерін жобалау кезінде құрылыстық нормалар мен ережелерге сәйкес өзгерістер енгізудің алдында, ұсынылған нормалардағы өртке қарсы шараларды белгілеу кезіндегі келесі жағдайлармен басқару керек:

- В1, В2, В3 категориялы ғимаратына В категориясы үшін, бекітілген СНмЕ талаптарын қабылдау керек. Демек В1 категориялы ғимараты үшін оқшаулау жолының нормаланған көрсеткіштері мен осындай ғимараттардың аудандары (егер бұл аудан нормамен бекітілген болса) бойынша өте қатаң талаптар қою керек ( 20 %-ке). В3 категориялы ғимараттар үшін, негізделген жағдайда В категориясының талаптарын салыстыру бойынша осы талаптарды қатаңырақ қабылдауға рұқсат етіледі ( 20 %-ке) ;

- В4 категориялы ғимаратқа, Д категориясы үшін, қазіргі СНмЕ қойған талаптармен қабылдау керек;

- ӨҚН бекіткен өртке қауіпсіз Д категориясына сәйкес ғимараттарда (мұнда технологияда тек жанбайтын заттар мен материалдарды қолданады), олардың ауданы мен оқшаулау жолының көрсеткіштері нормаланбайды;

- B1, B2, В3 категориялы ғимараттардың категориясын анықтау кезінде (ӨҚН 105-95 бөліміне сәйкес) В категориялы ғимараттың қосынды ауданы, ал В4 категориялы ғимараттың – Д категориялы ғимараттың ауданы ескеріледі;

- В категориялы ғимаратта В1 категориялы ғимарат бар болса, оның рұқсат етілген қабаттылығы мен өрт қимасының ауданын 25 %-ке азайту қажет.

12
• 3
• 4
• 5
• 6
• 7
• 8
• 9
• 10
• Далее ⇒