Бап. Төлем қабілетсіздігіне дейін жеткізу
1.Мүлкін немесе мүліктік міндеттемелерін, мүлкі, оның мөлшері, орналасқан жері ту-ралы мәліметтерді не мүлкі туралы өзге ақпаратты жасыру, мүліиті өзгенің иелігіне беру, мүлікті иеліктен шығару немесе жою, сол сияқты бухгалтерлік және (немесе) есеп-тік құжаттаманы не экономикалық қызметін көрсететін өзге де қужаттарды жасыру, жою, бүрмалау, егер ірі залаға әкеп соққан төлем қабілетсіздігіне әкелген бул әрекеттерді (әрекетсіздікті) қурылтайшы (қатысушы), лауазымды адам, коммерциялық немесе өзге де ұйымда басқару функцияларын орындайтын адам, заңды тулганың органдары, сол сияқты дара кәсіпкер жасаса -
2.Сақтандыру (қайта сақтандыру) уйымының, жинақтаушы зейнетақы қорының, банктің ірі қатысушысы-жеке тұлганың, ірі қатысушысы-заңды тулғаның бірінші басшысының не сақтандыру (қайта сақтандыру) уйымының, жинақтаушы зейнетақы қорының, банктің, зейнетаңы активтерін инвестициялық басқаруды жүзеге асыратын уйымның басқару органының немесе атқарушы органының фунщияларын турақты, уақытша не арнайы өкілеттік бойынша орындайтын адамның сақтандыру (қайта сақтандыру) уйымын, жинақтаушы зейнетақы қорын, банкті мәжбүрлеп таратуга өкеп соққан төлем қабілетсіздігіне әкелген қасақана әрекеті (әрекетсіздігі) -
Қылмыстық кодекстің 239-бабына төлем қабілетсіздігіне дейін жеткізгендік үшін қылмыстық кұқық бұзушылық үшін жауаптылык көзделген. Осы бапта мүлкін немесе мүліктік міндеттемелерін, мүлкі, оның мөлшері, орналасқан жері туралы мэліметтерді не мүлкі туралы өзге ақпаратты жасыру, мүлікті өзгенің иелігіне беру, мүлікті иеліктен шығару немесе жою, сол сияқты бухгалтерлік жэне (немесе) есептік құжаттаманы не экономикалық қызметін көрсететін өзге де құжаттарды жасыру, жою, бұрмалау, егер ірі залаға экеп соққан төлем қабілетсіздігіне экелген Бұл эрекеттерді (эрекетсіздікті) кұрылтайшы (қатысушы), лауазымды адам, коммерциялық немесе өзге де ұйымда басқару функцияларын орындайтын адам, завды тұлғаның органдары, сол сияқты дара кэсіпкер жасаса, төлем қабілетсіздігіне дейін жеткізу болып табылады деп көрсетілген.
Осы баптың 2-бөлігінде қылмыстык құқық бүзушылықтың ауырлалатын түрі.
Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының, жинақтаушы зейнетақы қорының, банктің ірі катысушысы-жеке түлғаның, ірі қатысушысы-заңды түлғаның бірінші басшысының не сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының, жинақтаушы зейнетақы қорының, банктің, зейнетақы активтерін инвестициялық басқаруды жүзеге асыратын ұйымның басқару органының немесе атқарушы органының функцияларын тү_рақты, уақытша не арнайы өкілеттік бойынша орындайтын адамның сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымын, жинақтаушы зейнетақы қорын, банкті мэжбүрлеп таратуға экеп соққан төлем қабілетсіздігіне экелген қасақана эрекеті (эрекетсіздігі), (239-баптың 2-бөлігі) деп көрсетілген.
Қылмыстық құқық бұзушылықтың объективтік жағы заңда көрсетілген субъектілердің эрекеті немесе эрекетсіздігі салдарынан сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымын, ашық жинақтаушы зейнетақы қорын, банкті мэжбүрлеп таратуға экеп соққан төлем қабілетсіздігіне жеткізу арқылы сипатталады. Қылмыстық қүкьщ бұзушыльщ субъективтік жағынан қасақаналықпен жүзеге асы-рылады. Қылмыстық ниет пайдакүнемдік жэне басқадай - эртүрлі болуы мүмкін. Қылмыстық құқық бүзушылық субъектісі - арнаулы. Сақтандыру (қайта сақтандыру) үйымының, жинақтаушы зейнетақы қорының, банктің, зейнетақы активтерінің инвестиялық басқаруды жүзеге асырған ұйымының басқару немесе атқарушы органының функцияларын орындайтын тұлға.
240-бап. Жалған банкроттық
Құрылтайшының (қатысушының), лауазымды адамның, коммерциялық немесе өзге де үйымда басқару функцияларын орындайтын адамның, заңды адам органдарының, сол сияқты дара кәсіпкердің әрекеттері және (немесе) қабылдаган шешімдері нәтижесінде кредиторларга тиесілі төлемдерін кейінге қалдыру немесе бөліп-бөліп төлеу немесе борышын азайту, сол сияқты борышын төлемеу үшін кредиторларды жаңылыстыру мақсатында өзінің төлем қабілетсіздігі туралы көрінеу жалган хабарлауы, егер бұл іс-әрекет ірі залал келтірсе -
Қылмыстық кодекстің 240-бабында жалған банкроттық үшін қылмыстық жауаптылық белгіленген. Осы бапта қү_рылтайшының (қатысушының), лауазымды адамның, коммерциялық немесе өзге де ұйымда басқару функцияларын орындайтын адамның, заңды адам органдарының, сол сияқты дара кэсіпкердің эрекеттері жэне (немесе) қабылдаған шешімдері нәтижесінде кредиторларға тиесілі төлемдерін кейінге қалдыру немесе бөліп-бөліп төлеу немесе борышын азайту, сол сияқты борышын төлемеу үшін кредиторларды жаңылыстыру мақсатында өзінің төлем қабілетсіздігі туралы көрінеу жалған хабарлауы, егер бұл іс-эрекет ірі залал келтірсе, жалған банкроттық болып табы-лады деп белгіленген.
Қылмыстық құқық бүзушылықтың тікелей объектісі Қылмыстық кодекстің 237, 238-баптарындағы көрсетілген қылмыс объектілерімен бірдей.
Қылмыстық құдық бүзушылықтың объективтік жағы мынадай үш түрлі белгілермен сипатталады: 1) қылмыстық күкьтқ бұзушылық іс-эрекет нысанында істеу; 2) қылмыстық қүқық бұзушылық зардаптың орын алуы; 3) іс-эрекет пен зардаптың арасындағы себепті байланыс.
Бұл жерде эрекет - жалған банкрот деп жариялау, яғни өзінің дәрменсіздігі туралы көпе-көрінеу жалған хабарлау арқылы көрініс табады.
Кінәлі адам Бұл эрекетті несие берушінің тиесілі төлемдерді төлеу жөніндегі талап-тарды қойған уақытында немесе одан бүрын жүзеге асыруы мүмкін. Сырттай қарағанда жалған банкроттықты жариялау занды сияқты болып көрінеді. Бірақ шын мазмүны жағынан мүлдай хабарлау жалған болуы қажет. Шындығында коммерциялық үйым басшысы, меншік иесі, жеке кэсіпкер экономикалық қызметтің толыққанды субъектісі бола отырып несие берушілердің алдында өз міндеттемелерін орындауға, төлемдерді қайтаруға толық мүмкіндігі болады. Бірақта өзін жалған банкротпын деп хабарлап, осы-ны қуаттайтын өтірік ресми құжаттар жасау арқылы несие берушілердің алатын занды төлемдерін кейінге қалдыру немесе бөліп-бөліп төлеу, сондай-ақ борышын азайту, төлемеу арқылы олардың мүддесіне қиянат жасап, ірі зиян келтіреді. Бұл ретте жалған ресми кркат жасау жалған банкроттық құрамын жүзеге асырудың тәсілі ретінде көрініс табатындықтан барлық іс-эрекеттер Қылмыстық кодекстің 240-бабымен қамтылады. Қылмыстық қүдық бүзушылық қүрамы - материалдық. Заңда көрсетілген ірі зиян кел-тіру орын алған кезден бастап ол аяқталған деп танылады.
Субъективтік жағынан қылмыстық құқық бүзушылық тікелей қасақаналықпен жэне арнаулы банкроттықты жариялай отырып несие берушілерге ірі зиян келтіретінін сезеді жэне Бұл зиянның болатынын күні бүрын біледі жэне оның болуын белгілі бір мақсатты басшылывда ала отырып тілейді. Бү_л мақсат несие берушілерді жаңылыстыру болып та-былады. Осының нэтижесінде кінэлі адам: несие берушілерге тиесілі төлемдерді кейінге қалдыру немесе бөліпбөліп төлеу немесе борышын азайту, сол сияқты борышын төлемеу мақсаттарына жету мүмкіндігін жүзеге асыруы мүмкін. Қылмыстық қүқық бұзушылық субъектісі: коммерциялық ү_йым басшысы немесе меншік иесі, сондай-ақ жеке кэсіпкер.